acometàre , vrb: acumetare Definitzione
afracare o atacare a unu, a calecuna cosa, de mala manera coment'e gherrandho po si ndhe fàere mere, pigare cun coràgiu fintzes una dificurtade
Sinònimos e contràrios
aggreghestare,
assaltizare,
assitiai,
atacai,
segudare
/
asutai
Frases
pro amore tuo apo secadu sas predas e acumetadu s'àrvore de sa morte
2.
cussu est unu pitzinnu tropu bonu pro acometare sa bida militare, no est che a tie amantiosu de sas armas! (L.Pusceddu)
Ètimu
spn.
Tradutziones
Frantzesu
attaquer,
assaillir
Ingresu
to assail
Ispagnolu
acometer
Italianu
assediare,
assaltare
Tedescu
belagern,
angreifen.
aggripiài, aggripiàre , vrb Definitzione
aferrare cun is ungas comente faent unos cantu pigiones, furare, leare sa cosa angena cun sa fortza; su si mantènnere o aferrare a calecuna cosa
Sinònimos e contràrios
abbrancai,
acafai,
afarcai,
afarrancae,
aggarrai,
isculpire
/
aferrai,
aggantzare
2.
disisperau, iat circau de s'aggripiai a cancuna cosa, a un'iscusa, a una pregunta chi no connosciat e istentàt a dhu sorighí
Ètimu
ctl.
agripar
Tradutziones
Frantzesu
agripper,
attaquer
Ingresu
to assail,
to grab
Ispagnolu
agarrar
Italianu
ghermire,
aggredire
Tedescu
mit den Krallen fassen,
überfallen.
alliàre , vrb Definitzione
abbarrare o istare aifatu de unu po ndhe dhi pigare sa cosa, o fintzes po fàere male, istrobbare / a. unu dolore = sucai unu mali, torrare a mòvere e sentire unu dolore abbrandhau
Sinònimos e contràrios
alligare,
infestare
Maneras de nàrrere
csn:
si li sunt alliados sos canes, sos puzones, s'espe, sa zustíssia, sos furones, su sonnu, su fàmine, sa mandronia
Frases
mi fato interrogare e su professore si mi alliat che pudhu padovanu! ◊ boghendhe mele mi est alliada s'abe e mi at puntu ◊ mi est alliada sa zente comente at bidu chi zughia cosa bona ◊ cudhu si m'est alliadu e postu mi at cantone ◊ sa cosa frita mi alliat su dolore de dentes ◊ mi est alliadu su refriu ◊ sa zente si li alliat abboghinèndheli s'impróveru
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
assaillir,
attaquer
Ingresu
to assail
Ispagnolu
acosar,
molestar
Italianu
assalire,
molestare
Tedescu
überfallen,
belästigen.
assaltizàre , vrb: assartillai,
assartizare,
sartillai Definitzione
giare a pitzu, lòmpere a unu po ndhe dhi furare sa cosa cun sa fortza
Sinònimos e contràrios
acometare,
assachitzare,
assaltiare,
atacai,
incipire,
salteare
Frases
una surra de canàllia at assartillau cussu sant'ómini e dh'at lassau mesu mortu ◊ margiani is prus notis malas bandat a assartillai
Ètimu
ctl.
assaltejar
Tradutziones
Frantzesu
attaquer,
assaillir
Ingresu
to assail
Ispagnolu
asaltar
Italianu
assaltare
Tedescu
angreifen.
atacài , vrb: atacare,
atzacare Definitzione
pònnere duas cosas impare a manera de pàrrere totuna, de andhare o abbarrare impare s'una cun s'àtera (e fintzes abbarrare, istare che apicigau, nau de ccn.); giare a pitzu, betare manu a ccn. o a una cosa; cumenciare o pigare a fàere una faina
Sinònimos e contràrios
acollegai,
afisciai,
afraighinare,
apicigai,
apodhai,
arbiare
/
acometare,
assaltizare,
atracae,
colpire
/
apilicare
/
comentzari,
temperare
| ctr.
ispitzigare
/
sessare
Maneras de nàrrere
csn:
atacai certus, pletu = atacare a brigare, andhare in lite; atacàresi (nadu de ccn.) = imbucai a chistionai sentza de si ndi pòdiri iscabbulli
Frases
cussa colla atacat fintzas bidru ◊ si atacat bene no ispítzigat prus ◊ sa edra si ch'est atacada a su muru ◊ su fillu si fut atacau in domu fintzas e chi no fut arribbau su para (F.Marcialis)◊ como mi ataco innoje: cummente passat mi nce tzaco apitzu e mi dha papo!
2.
sos atacaos abbarrant chimbe e ses dies chin su tússiu ◊ a cussa fémina dh'enta atacara e furara ndi dh'enta s'oraria ◊ custas dies so atacadu a bula
3.
e atacat a pròere, a frocare, a brigare, a cantare!… no sessaiat prus ◊ apustis de sa cursa de sos molentes atzacaiaus sos ballos ◊ atachiant a cúmeros, cussos molentes!…◊ candho si atacat a chistionare cussu no faghet prus a si l'ispitzigare!
Ètimu
itl.
Tradutziones
Frantzesu
accrocher,
coller,
commencer,
attaquer
Ingresu
to assail
Ispagnolu
pegar,
atacar
Italianu
attaccare,
investire
Tedescu
befestigen,
überschütten.
atracàe, atracài , vrb Definitzione
sodigare, giare a pitzu, betare manos a unu a trampa candho no si dh’ibertat
Sinònimos e contràrios
atacai,
atrapare 1
Frases
a cussa fémina dh'enta atracada in tali logu e furau ndi dh'enta s'oraria ◊ peronòspera e pesta niedha funt atracandu sa sarmenta, e àteras pestas prus malas funt atracandu sa limba nostra! (G.C.Mameli)
Tradutziones
Frantzesu
attaquer,
surprendre qqn. par la ruse
Ingresu
to catch by fraud
Ispagnolu
atracar
Italianu
assalire,
sorprèndere con inganno
Tedescu
überfallen,
erwischen.
carrabbugliài, carrabbulliài , vrb: acarrabbullai Definitzione
lòmpere de mala manera a unu, a una cosa, cracare, iscúdere, gherrare
Sinònimos e contràrios
barriare,
carrabbusai,
crazugai
Frases
candu su noti abarramu a s'orbetu mi carrabbugliàt su sintzu ◊ gei ses afrodhocu: ita ti ant, carrabbulliau is gatus? ◊ un'ómini at carrabbulliau una picioca, aprofitendisindi
Tradutziones
Frantzesu
attaquer
Ingresu
to assail
Ispagnolu
asaltar
Italianu
assalire
Tedescu
angreifen.
carrabbusài , vrb: carrabbuzai Definitzione
lòmpere de mala manera a unu, pònnere is manos a pitzu, betare a terra
Sinònimos e contràrios
abbrancai,
acafai,
aciapai,
afarcai,
afarrancae,
aferrai,
aggafai,
aggarrai,
carrabbugliai,
crazugai,
tènnere
Frases
carrabbusau siast! ◊ passànt de is fuedhus a is cropus: si carrabbusànt, s'iscarenànt, si mussiànt ◊ me in su nuraxi dhoi fiant is cortilis, chi serbiant po óminis, animalis e fintzas po carrabbusai is inimigus
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
attaquer,
assaillir
Ingresu
to attack
Ispagnolu
agredir,
acometer
Italianu
investire,
attaccare
Tedescu
anstoßen.
còmprere , vrb: ciòmpere*,
cròmpere,
lòmpere Definitzione
nau de cosas chi si movent (e fintzes de tempus), arribbare a ue tocat, a su logu chi si depet andhare; nau de cosas chi creschent, agabbare s’isvilupu, arribbare a puntu de èssere bonas a papare, a còere, de pòdere serbire; giare a pitzu a unu o a calecuna cosa a iscúdere, a furare, a papare e àteru
Sinònimos e contràrios
assuprire
/
abbasolare,
abberare,
achiare,
ammadurae,
crompire,
ingranire
/
acometare,
assacheare,
assachitzare,
atacai
Frases
apustis de tantas dies crompet a Castedhu ◊ su mere crompiat a s’ispessada a compudare su messonzu ◊ so andhadu a l'abbisitare, ma paris chi so crómpidu a inie apo agatau sas portas serradas
3.
est ca ses tue, ma si mi lu aiat nau un'anzenu li fia crómpiu a lu bocare fora! ◊ lestros e prestos li suprint e li crompent a corfos de ramu! ◊ no lis crompas a pitzu e no lis punciurres gherra!
Tradutziones
Frantzesu
arriver,
mûrir,
attaquer
Ingresu
to arrive,
to ripe,
to assail
Ispagnolu
llegar,
madurar,
asaltar
Italianu
arrivare,
maturare,
assalire
Tedescu
ankommen,
reifen,
angreifen.
giòmpere , vrb: ciòmpere*,
lòmpere,
zòmpere Definitzione
arribbare a unu certu puntu, a su puntu giustu, nau siat po tretu e siat po frutos, po tempus; betare farrancas a unu po dhu iscúdere, o a una cosa po ndhe dha pigare, po si dha papare
Sinònimos e contràrios
abberare,
arribbai,
assuprire,
còchere
Maneras de nàrrere
csn:
giòmpere sos annos = fai is annus; giòmpere a s'intentu = lòmpiri a s'iscopu, averai unu disígiu
Frases
si no giompo a sos primos onores no mi ndhe pigo annuzu! ◊ bidet su frutu ma no giompet mai a lu coglire ◊ pustis de tantu caminu giompeint a sa tanca ◊ su "Chi nono" de sa fémina li fit giómpidu che un'istuturrada ◊ gasi giompant a cras e chi si fichent!
2.
agguanta fàmine finas a giòmpere sa figu! ◊ li mancat bator meses a giòmpere sos norant'annos ◊ giompeit sos istúdios e si fateit avocadu
3.
miràdelu in sa rughe istrutu e feu, paret li siant giómpidas sas aes e no l'apant lassadu melmu intreu! (P.Casu)◊ mai li giompat bistrale a cuss'ílighe! ◊ muzere mia che ispiridada a tale vista s'est giómpida a pilos!
Tradutziones
Frantzesu
arriver,
mûrir,
attaquer
Ingresu
to arrive,
to ripen,
to assail
Ispagnolu
llegar,
madurar,
asaltar
Italianu
arrivare,
maturare,
assalire
Tedescu
erreichen,
ankommen,
reifen,
angreifen.