Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

agenàre , vrb: genai Definitzione giare ifadu, fàere àscamu, ischifu Sinònimos e contràrios annischissai, ifadare, ifastizire, innaentare, pibincai Tradutziones Frantzesu embêter, agacer, énerver Ingresu to vex Ispagnolu molestar Italianu infastidire Tedescu belästigen.

agiorridàre , vrb Definitzione istare a su pedi pedi, giare ifadu o istrobbu pedindho, pedindho dépidu Sinònimos e contràrios agiorrare, impeltinare, infestare, malifestai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu importuner, déranger les créancier et les débiteurs Ingresu to bother creditors and debtors Ispagnolu importunar Italianu importunare, infastidire creditóri e debitóri Tedescu belästigen.

agiostràre , vrb: azostrare Definitzione giare ifadu, matana, múngia; nàrrere cosa coment'e a briga Sinònimos e contràrios abburruntare, afrontai, atzuridare, cadojare, iscamurriare, rumbicare Frases solu as a èssere finas chi durat su sonnu e si azostrat sa vida ◊ mi at azostradu donzi bolu, betendhemiche amargadu in bratzu a donzi turmentu Ètimu itl. aggiostrare Tradutziones Frantzesu agacer, énerver, tourmenter, reprocher Ingresu to torment, to fling in s. o.'s face to annoy Ispagnolu molestar Italianu infastidire, tormentare Tedescu belästigen.

alliàre , vrb Definitzione abbarrare o istare aifatu de unu po ndhe dhi pigare sa cosa, o fintzes po fàere male, istrobbare / a. unu dolore = sucai unu mali, torrare a mòvere e sentire unu dolore abbrandhau Sinònimos e contràrios alligare, infestare Maneras de nàrrere csn: si li sunt alliados sos canes, sos puzones, s'espe, sa zustíssia, sos furones, su sonnu, su fàmine, sa mandronia Frases mi fato interrogare e su professore si mi alliat che pudhu padovanu! ◊ boghendhe mele mi est alliada s'abe e mi at puntu ◊ mi est alliada sa zente comente at bidu chi zughia cosa bona ◊ cudhu si m'est alliadu e postu mi at cantone ◊ sa cosa frita mi alliat su dolore de dentes ◊ mi est alliadu su refriu ◊ sa zente si li alliat abboghinèndheli s'impróveru Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu assaillir, attaquer Ingresu to assail Ispagnolu acosar, molestar Italianu assalire, molestare Tedescu überfallen, belästigen.

ammoinài , vrb: ammoniare, ammuinae, ammuinai, ammuinare 1, amuinai Definitzione fàere muina, genia de sonu, de moida coment'e de abes o fintzes de gente foedhandho a boghighedha bàscia, giare ifadu, fàere sa conca che casidhu a unu in crica de dhu cumbínchere a calecuna cosa / ammuinare sos calbedhos = cufúndhere sas ideas Sinònimos e contràrios afastidiai, annischissai, ifadare, pibincai / imbirdiolare, imbuvonare, improsae, incapiare Frases ammuinada dae su caldu e múmulas de chígula ti drommias Ètimu spn. amohinar Tradutziones Frantzesu ennuyer, embobiner Ingresu to annoy, to cheat Ispagnolu molestar, embaucar Italianu annoiare, infastidire, abbindolare Tedescu langweilen, belästigen, betrügen.

anneàre , vrb: anniai 2 Definitzione giare anneu, istrobbu, dispraxere / anniai su coru = fàghere a gana mala Sinònimos e contràrios annaentare, innaentare Frases sos linnajolos fint anneados ca aiant bidu unu lupu mannu mannu bardanendhe ◊ si anneant si istentat a bènnere ◊ ti anneas che mama premurosa si no mi daent su bantu chi mi mérito 2. tanti est durci chi anniat su coru Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu embêter, énerver, déranger Ingresu to irritate Ispagnolu fastidiar Italianu infastidire Tedescu belästigen.

aporràre , vrb: aporreare, apurreare Definitzione fastidiare e fintzes surrare, iscúdere Sinònimos e contràrios apurrire, ifadare / matzocare Frases custu pilochedhu bullizat sa classe e aporreat sas cumpanzedhas, no lu podent prus bazulare! (M.Sedda) Ètimu spn. aporrar Tradutziones Frantzesu agacer, énerver Ingresu to vex Ispagnolu molestar Italianu infastidire Tedescu belästigen.

chiriolàre , vrb Definitzione cricare una cosa, o a unu, movendhodha, tocandhodha, portandhodha a su move move chentza delicadesa Sinònimos e contràrios genai, pilisae Frases làssami sa conca, no mi chirioles, como! ◊ si la chiriolas gai, cussa cosa, díliga comente est la guastas totu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu agacer, importuner Ingresu to molest Ispagnolu molestar Italianu molestare, strapazzare Tedescu belästigen.

genài , vrb: agenare*, genare Definitzione giare ifadu, fàere istrobbu Sinònimos e contràrios annischissai, ifadare, ifastizire, infestare, innaentare, pibincai, strobbai Frases andhant a passu lestru: no dhus genant is botinus, tanti funt iscrutzus! Tradutziones Frantzesu agacer Ingresu to molest Ispagnolu molestar Italianu molestare Tedescu belästigen.

giòssa, giòsso, giòssu , avb, nm: zosso Definitzione su logu in bàsciu / biajosso, avb. = in bàsciu, in zosso Sinònimos e contràrios agiossu, bàsciu, imbàsciu, ingiosso 2. a s'intrada de sa domo issoro bi fit su giosso Sambenados e Provèrbios smb: (De)iosso, (De)iossos, (De)josso Ètimu ltn. deorsum Tradutziones Frantzesu bas, en bas Ingresu down Ispagnolu abajo Italianu giù Tedescu belästigen, unten (stato), herunter (avvicinamento), hinunter (allontanamento).

ifadàre , vrb: infadai, infadare, irfadare, isfadare Definitzione giare istrobbu, ifadu; prnl., pèrdere sa passiéntzia o orròschere po istrobbu forte o a sa sighia Sinònimos e contràrios abbatazare, abbeciare, agenare, annischissai, aporrare, apurrire, ifastizire, impeltinare, imperperiae, innaentare, irfadèschere, ivilire, malifestai, pibincai, pertojare, suberiare Frases benzo a t'infadare si mi podes agatare unu catedhu 2. ndhe so isfadada de fàghere sa teraca! ◊ sos pitzinnos lillos passizat, los zocat, e candho si ndhe irfadat los zuchet a sa tzia ◊ s'infadeit de sos imbóligos de sos avocados ◊ su mese at comintzadu faghindhe dies bellas, ma a sa fine si est isfadadu Ètimu spn. enfadar Tradutziones Frantzesu agacer, déranger Ingresu to annoy Ispagnolu fastidiar, molestar Italianu infastidire, importunare, tediare Tedescu belästigen, stören.

ilvilíre , vrb: irvilire, isvilire, ivilire Definitzione fàere a gana lègia, orròschere, fàere naschire arrefudu Sinònimos e contràrios abbolotai, aconare, afastiai, agrungiai, ascamare, colloviare, dirgustare, isbolotiare, iserare, istomacare, spreai, tolocare / ifadare, istufare Frases daghi si est atatu e isvilidu ti at bogadu sa fune a t'isbrocare (A.D.Migheli)◊ candho m'irvilo de istare fora mi recuo ◊ istat intro intanadu che colora e no s'irvilit de su tantu sere ◊ nara impresse, chi cun sa ciarra tua ti apo irvilidu! 2. ch'est intro de s'ostera bufendhe dai oltaedie, solu, nemos lu càlculat e finas sa butighinaja ndh'est isvilida de li nàrrere a si moderare ◊ nde so isvilidu de fàghere semper su púpulu 3. custa fit una purga solu a l'intèndhere, ca ilviliat a chie sisiat! Sambenados e Provèrbios prb: màndhigu continu, màndhigu isvilidu Ètimu itl. svilire Tradutziones Frantzesu dégoûter, fatiguer, se lasser Ingresu to make sick, to bore, to be bored Ispagnolu repugnar, aburrirse Italianu nauseare, stuccare, annoiarsi Tedescu anekeln, sich langweilen, belästigen.

infestàre , vrb Definitzione giare infestu, fàere istrobbu Sinònimos e contràrios agiorridare, ammaciocai, annischissai, ifadare, ifastizire, malifestai, strobbai, suberiare Frases baediche dae cue, chi mi ses infestendhe! Ètimu ltn. infestare Tradutziones Frantzesu déranger Ingresu to bother Ispagnolu importunar Italianu importunare Tedescu belästigen.

pibincài, pibincàre , vrb Definitzione nàrrere sèmpere calecuna cosighedha coment'e a briga, a lamentu, a refatzu, a pedidura ifadosa e fintzes po precisare prus a fine su chi si narat, giare ifadu foedhandho, istare a su pedi pedi Sinònimos e contràrios achigulare, agenare, annischissai, apibiare, apurrire, arrosci, cascaviare, innaentare, memulare Frases maridu miu mi naràt ca dèu fui imbecendi ca dhu pibincamu tropu ◊ cussu est sempri pibinchendi sentza de tènniri bisóngiu! ◊ no mi praxit a pibincai nudha a nemus: bollu su chi mi tocat! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu ennuyer, déranger Ingresu to annoy Ispagnolu aburrir, fastidiar Italianu annoiare, seccare, importunare Tedescu lästig sein, belästigen, stören.

stronài 1 , vrb: istronae* Definitzione fàere sa conca a casidhu, coment’e a moida a fortza de intèndhere, cunfúndhere de no atuare bene Sinònimos e contràrios alloriai, atordire, atronai, scilibriri Frases issa tenit abbisóngiu de arriposai e nosu seus stronandudedha cun is ciaciarras nostras 2. prus de unu est abarrau stronau de cudha cultura italiana chi no bolit lassai funi longa a sa cultura sarda (A.Satta) Tradutziones Frantzesu étourdir Ingresu to confuse Ispagnolu aturdir Italianu frastornare Tedescu belästigen.

tambedhàre , vrb Definitzione fàere moida, istare foedhandho, giare ifadu / tambedhadu = infadadu Sinònimos e contràrios ifadare, ifastizire, impeltinare, intrigliare Frases si fis pro marasu a ossos pistos e tambedhadu in mesu a su trambustu semper su cantu ti det dare gustu ◊ istant tota sa die tambedhendhe Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu chahuter, agacer Ingresu to make a noise Ispagnolu hacer ruido, molestar Italianu rumoreggiare, molestare Tedescu lärmen, belästigen.

trumentài, trumentàre , vrb: atormentai, trumentare, trummentai, trummentare Definitzione istare faendho a pelea; lòmpere, arribbare a s'ingrundha e cun fortza a calecuna cosa, pònnere in tribbulia a ccn., fàere sufrire Sinònimos e contràrios atrepillai, marigonare, matanare, peleai, pertojare / lòmpere, trubare Frases a bellu puntu seus: tota vida trumentaus po su dinai! ◊ est trumentendi sempri po àtera genti ◊ ca no dh'eus trumentau, custu fillu!…◊ a cust'edadi chi mi depa ponni a trumentai cun pipius!…◊ is terrenus de custus montis funt pedriaxus, epuru beniant seminaus e si trumentada po pagu resa 2. deretu at trumentau a pròghere cada gútiu cantu un'obu! ◊ su bentu fit passau, ma apustis de cudha pache si trumentat s'iferru ◊ si l'est trummentadu su trau ◊ si si trummentant cussos canes arguai! 3. candu mi seu infiudada no apu trummentau a nisciunus, dèu! ◊ fillu miu, no mi portis a su spidali a mi trumentai: lassamí morri in domu! Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu rudoyer, harceler, torturer Ingresu to mistreat, to harass, to torment Ispagnolu acosar, agobiar, atormentar Italianu strapazzare, assillare, tormentare, torturare Tedescu belästigen, quälen.