Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

afedài, afedàre , vrb: fedare* Definitzione fàere fedu, fígios; pesare animales a séberu; foedhandho de animales, fintzes betare su fedu (angiones, crabitos) a súere a is mamas Sinònimos e contràrios afigiare, agnare, fizolare / arratzare / achisciare Frases custa mallora gei afedat: est fintzas acanta de angiai! ◊ si mullint is pegus chi ant afedau 2. semus afedendhe sa robba Terminologia iscientìfica vda Tradutziones Frantzesu mettre bas, faire ses petits (animaux) Ingresu to litter Ispagnolu parir Italianu figliare Tedescu Junge werfen.

agnadína, agnadínu , nm, nf: angiadina, anzadina Definitzione su angiare de su bestiàmene; is animaledhos apenas naschios; su tempus chi is animales funt angiandho Sinònimos e contràrios agnamenta, angiadura, angiamentu, anzera 2. sas bamas como giughent s'anzadina ifatu 3. un'annu, bénnida s'anzadina, sa menzus ebba chi teniat faghet unu bellu pudhérigu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu portée, mise bas, mettre bas, agnelage Ingresu litter Ispagnolu camada Italianu figliata Tedescu Wurf.

agnàre , vrb: angiai, angiari 1, antzare, anzare Definitzione su fàere is fígios, nau de is animales: solu unu pagu a brulla o a befa si narat de sa fémina / anzare a croba = fàere duos fedos Sinònimos e contràrios afedai Frases sas berbeghes in custos meses de santandria e nadale sunt anzendhe ◊ inuve est su pudhéricu chi at antzatu s'ebba? ◊ tenit duas brebeis acanta de angiai 2. is marxanis apostant is angionedhus apena angiaus Ètimu ltn. *agniare Tradutziones Frantzesu mettre bas, faire ses petits, agneler Ingresu to litter Ispagnolu parir Italianu figliare Tedescu Junge werfen.

angiadúra , nf: anzadura Definitzione su angiare de su bestiàmene, sa sumana chi su tàgiu est angiandho Sinònimos e contràrios agnadina, anzera, fizera Frases at seperau sa lachinza dae su madricau in anzadura Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu portée, mise bas, agnelage Ingresu delivery Ispagnolu paridera Italianu figliatura Tedescu Werfen.

chiscusína , avb: coscusina, curcusina, cuscujina, cuscujinu, cuscusina, cuscusinu Definitzione a c. = agiummai a iscúsiu, foedhandho a boghe bàscia bàscia / ríere, faedhare a cuscusinu o a cuscusina = a iscusi, a boxi bàscia, a s'acua Sinònimos e contràrios acua, iscúsia Frases sos operajos fint befendhesindhe a chiscusina de su capiscuadra (N.Osu)◊ mastru Chicu si ndhe riet a cuscusinu ◊ bidindhe sos fizighedhos chentza manigare, girandhesiche pro no la bíere, a cuscusinu infundhiat sa farda cun rios de prantu ◊ fit mortu de risu, a cuscusinu Tradutziones Frantzesu tout bas Ingresu in a low voice Ispagnolu en voz baja Italianu sottovóce, sommessaménte Tedescu leise.

giòssa, giòsso, giòssu , avb, nm: zosso Definitzione su logu in bàsciu / biajosso, avb. = in bàsciu, in zosso Sinònimos e contràrios agiossu, bàsciu, imbàsciu, ingiosso 2. a s'intrada de sa domo issoro bi fit su giosso Sambenados e Provèrbios smb: (De)iosso, (De)iossos, (De)josso Ètimu ltn. deorsum Tradutziones Frantzesu bas, en bas Ingresu down Ispagnolu abajo Italianu giù Tedescu belästigen, unten (stato), herunter (avvicinamento), hinunter (allontanamento).

imbàsciu , avb Definitzione in bàsciu Sinònimos e contràrios bàsciu, giosso Frases fit abbaidendhe a imbàsciu dendhe sa manu a sos chi deviant pigare Tradutziones Frantzesu bas, en bas Ingresu down Ispagnolu abajo Italianu giù Tedescu unten.

mígia , nf: míngia, miza Definitzione genia de pinzos fine a bistire in peis e in cambas / genias de mígia: mígia grussa, fini, de lana, de seda, inciaspiada, rigada o traversada, sentza de peuncu; min. migigedha, migixedha; camminai a peis de mígia = chentza si fàere sapire Sinònimos e contràrios caltza, caltzeta Frases unu tempus sos ómines a pes si poniant sas petzas: como sas mizas ◊ no ses bonu a t'isciacuai una pariga de mígias! ◊ fit cun sas mígias de seda e sas botedhas iscolladas ◊ sa fémina nci passàt su tempus fendu mígias de lana cun is busas ◊ dèu sigu a aprontai míngias ◊ tzia Antioga fait mígia a cincu busas 2. ti ndi ses andau comenti as bíviu, a peis de mígia! (G.Contini) Terminologia iscientìfica bst Ètimu ctl. mitja Tradutziones Frantzesu chaussette (da uomo), bas (lunga da donna) Ingresu sock, stocking Ispagnolu media Italianu calza Tedescu Strumpf.

zòsso, zòssu , avb: giosso* Definitzione su logu prus in bàsciu (ma a bortas fintzes solu a sa parte de is peis, es. in su letu): si ponet mescamente cun prep. (a, in, de)chi inditat movimentu o su istare Sinònimos e contràrios agiossu, bàsciu, imbàsciu | ctr. asuba Maneras de nàrrere csn: colare totu zosso = passai totu in su tretu a sa parti de asuta, in sa parti prus bàscia de unu logu; falare in z. = calai o ispostai a parti de bàsciu, faci a is peis Frases so falendhe a zosso ◊ issos che sunt a in zosso e bae e ischi candho ant a pigare! ◊ custa cosa est pro zosso, cussa pro subra 2. faladiche prus in zosso pro ti cuguzare sa conca, in su letu! Tradutziones Frantzesu bas, en bas Ingresu down Ispagnolu abajo Italianu giù Tedescu unten.