afedài, afedàre , vrb: fedare* Definizione
fàere fedu, fígios; pesare animales a séberu; foedhandho de animales, fintzes betare su fedu (angiones, crabitos) a súere a is mamas
Sinonimi e contrari
afigiare,
agnare,
fizolare
/
arratzare
/
achisciare
Frasi
custa mallora gei afedat: est fintzas acanta de angiai! ◊ si mullint is pegus chi ant afedau
2.
semus afedendhe sa robba
Terminologia scientifica
vda
Traduzioni
Francese
mettre bas,
faire ses petits (animaux)
Inglese
to litter
Spagnolo
parir
Italiano
figliare
Tedesco
Junge werfen.
agnadína, agnadínu , nm, nf: angiadina,
anzadina Definizione
su angiare de su bestiàmene; is animaledhos apenas naschios; su tempus chi is animales funt angiandho
Sinonimi e contrari
agnamenta,
angiadura,
angiamentu,
anzera
2.
sas bamas como giughent s'anzadina ifatu
3.
un'annu, bénnida s'anzadina, sa menzus ebba chi teniat faghet unu bellu pudhérigu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
portée,
mise bas,
mettre bas,
agnelage
Inglese
litter
Spagnolo
camada
Italiano
figliata
Tedesco
Wurf.
agnàre , vrb: angiai,
angiari 1,
antzare,
anzare Definizione
su fàere is fígios, nau de is animales: solu unu pagu a brulla o a befa si narat de sa fémina / anzare a croba = fàere duos fedos
Sinonimi e contrari
afedai
Frasi
sas berbeghes in custos meses de santandria e nadale sunt anzendhe ◊ inuve est su pudhéricu chi at antzatu s'ebba? ◊ tenit duas brebeis acanta de angiai
2.
is marxanis apostant is angionedhus apena angiaus
Etimo
ltn.
*agniare
Traduzioni
Francese
mettre bas,
faire ses petits,
agneler
Inglese
to litter
Spagnolo
parir
Italiano
figliare
Tedesco
Junge werfen.
angiadúra , nf: anzadura Definizione
su angiare de su bestiàmene, sa sumana chi su tàgiu est angiandho
Sinonimi e contrari
agnadina,
anzera,
fizera
Frasi
at seperau sa lachinza dae su madricau in anzadura
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
portée,
mise bas,
agnelage
Inglese
delivery
Spagnolo
paridera
Italiano
figliatura
Tedesco
Werfen.
chiscusína , avb: coscusina,
curcusina,
cuscujina,
cuscujinu,
cuscusina,
cuscusinu Definizione
a c. = agiummai a iscúsiu, foedhandho a boghe bàscia bàscia / ríere, faedhare a cuscusinu o a cuscusina = a iscusi, a boxi bàscia, a s'acua
Sinonimi e contrari
acua,
iscúsia
Frasi
sos operajos fint befendhesindhe a chiscusina de su capiscuadra (N.Osu)◊ mastru Chicu si ndhe riet a cuscusinu ◊ bidindhe sos fizighedhos chentza manigare, girandhesiche pro no la bíere, a cuscusinu infundhiat sa farda cun rios de prantu ◊ fit mortu de risu, a cuscusinu
Traduzioni
Francese
tout bas
Inglese
in a low voice
Spagnolo
en voz baja
Italiano
sottovóce,
sommessaménte
Tedesco
leise.
giòssa, giòsso, giòssu , avb, nm: zosso Definizione
su logu in bàsciu / biajosso, avb. = in bàsciu, in zosso
Sinonimi e contrari
agiossu,
bàsciu,
imbàsciu,
ingiosso
2.
a s'intrada de sa domo issoro bi fit su giosso
Cognomi e Proverbi
smb:
(De)iosso, (De)iossos, (De)josso
Etimo
ltn.
deorsum
Traduzioni
Francese
bas,
en bas
Inglese
down
Spagnolo
abajo
Italiano
giù
Tedesco
belästigen,
unten (stato),
herunter (avvicinamento),
hinunter (allontanamento).
imbàsciu , avb Definizione
in bàsciu
Sinonimi e contrari
bàsciu,
giosso
Frasi
fit abbaidendhe a imbàsciu dendhe sa manu a sos chi deviant pigare
Traduzioni
Francese
bas,
en bas
Inglese
down
Spagnolo
abajo
Italiano
giù
Tedesco
unten.
mígia , nf: míngia,
miza Definizione
genia de pinzos fine a bistire in peis e in cambas / genias de mígia: mígia grussa, fini, de lana, de seda, inciaspiada, rigada o traversada, sentza de peuncu; min. migigedha, migixedha; camminai a peis de mígia = chentza si fàere sapire
Sinonimi e contrari
caltza,
caltzeta
Frasi
unu tempus sos ómines a pes si poniant sas petzas: como sas mizas ◊ no ses bonu a t'isciacuai una pariga de mígias! ◊ fit cun sas mígias de seda e sas botedhas iscolladas ◊ sa fémina nci passàt su tempus fendu mígias de lana cun is busas ◊ dèu sigu a aprontai míngias ◊ tzia Antioga fait mígia a cincu busas
2.
ti ndi ses andau comenti as bíviu, a peis de mígia! (G.Contini)
Terminologia scientifica
bst
Etimo
ctl.
mitja
Traduzioni
Francese
chaussette (da uomo),
bas (lunga da donna)
Inglese
sock,
stocking
Spagnolo
media
Italiano
calza
Tedesco
Strumpf.
zòsso, zòssu , avb: giosso* Definizione
su logu prus in bàsciu (ma a bortas fintzes solu a sa parte de is peis, es. in su letu): si ponet mescamente cun prep. (a, in, de)chi inditat movimentu o su istare
Sinonimi e contrari
agiossu,
bàsciu,
imbàsciu
| ctr.
asuba
Modi di dire
csn:
colare totu zosso = passai totu in su tretu a sa parti de asuta, in sa parti prus bàscia de unu logu; falare in z. = calai o ispostai a parti de bàsciu, faci a is peis
Frasi
so falendhe a zosso ◊ issos che sunt a in zosso e bae e ischi candho ant a pigare! ◊ custa cosa est pro zosso, cussa pro subra
2.
faladiche prus in zosso pro ti cuguzare sa conca, in su letu!
Traduzioni
Francese
bas,
en bas
Inglese
down
Spagnolo
abajo
Italiano
giù
Tedesco
unten.