assúta , avb, prep: asuta,
insuta,
suta Definizione
a sa parte de fundhu de una cosa o de unu logu, sa prus in bàsciu: candho su foedhu est impreau coment'e prep. (cun nm. po inditare logu precisu) arrechedit sa prep. de, ma asuta mia, tua, sua, insoru = suta meu, tou, sou, issoro e totu deasi
Sinonimi e contrari
afundhu
| ctr.
asuba,
susu
Frasi
est lómpiu a s'oru de s'atza, s'est incrarau e asuta at apubau perdas e cresuras ◊ custu murrúngiu… abarrit siguru ca asuta asuta dhui depit èssi arruíngiu meda!…
2.
dha pongu asuta mia ◊ càstia asuta de sa mesa! ◊ si est firmau asuta de is matas ◊ at allutu su fogu asuta de su cardaxu ◊ fustis a cincu o sescentus metrus asuta de terra, in miniera
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
dessous,
sous
Inglese
under
Spagnolo
debajo,
abajo
Italiano
sótto
Tedesco
unten,
unter.
bàsciu , avb, prep: bassu Definizione
cun sa prep. a inditat logu a manu de fundhu; s'impreat fintzes coment'e prep. / logu de punta a bàsciu = logu in calada; bàsciu su podere, bàsciu sa fidi, bàsciu pena de… = asuta, suta, in podere de…; bàsciu de…, bàsciu chi…, in bàsciu chi… (cun vrb. ind.)= innantis de…; bàsciu su genugu = a manu de suta de su benugru
Sinonimi e contrari
imbàsciu,
giosso
| ctr.
asuba
Frasi
immoi nci abàsciu a bàsciu ◊ ancu, si no ses mortu, abberu morzas e de s'inferru che cales a bassu! (L.Marteddu)◊ che los so bidindhe in cudhane bassu ◊ piús a in bàsciu bi at abbas bonas
2.
mi furriotada totu su logu cumenti a unu bòtu in logu de punta a bàsciu!
3.
Cristos istesit crutzificadu bàsciu su podere de Póntziu Pilatu ◊ bàsciu sa carta de su visurrei iat pótziu oberri un’imprenta in Castedhu ◊ sufrestis medas doloris bàsciu is imperadoris Diocletzianu e Massimilianu ◊ bàsciu is ispétzias de su pani e de su binu, s'eucaristia cuntenit corpus, sànguini, ànima e divinidadi de Cristus
4.
bàsciu de bènniri s'ora no dhu podemu fai ◊ bàsciu chi est ora no ti ndi pesis! ◊ in bàsciu chi no t'isciàcuas is manus no papas!
Etimo
ltn.
bassus
Traduzioni
Francese
dessous,
sous
Inglese
down,
under
Spagnolo
debajo,
abajo
Italiano
giù,
sótto
Tedesco
unten,
unter (+ Dat.).
caladògia, caladòlza, caladòrgia , nf: caladorza,
caladorzu,
caladroxa Definizione
logu, orruga, camminu in calada, chi faet andhandho e abbasciandho
Sinonimi e contrari
abbasciada,
achirradorzu,
acirrada,
betada,
cabada,
falada,
faladorza
| ctr.
alciada,
pigadorza
Frasi
cussa est una caladroxa mala ◊ a Sa Caladòrgia in bidha dhi narant aingasi poite dhue tenet una calada manna
Terminologia scientifica
slg
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
pente
Inglese
declivity
Spagnolo
bajada,
cuesta abajo
Italiano
discésa,
pendìo
Tedesco
Abstieg.
covecàdu , pps, agt Definizione
de covecare; postu a covecu, afacau / atzentu c. = zenia de sinnu / ˆ/ postu in pitzu de una vocale po nàrrere chi benit de duas vocales o síllabbas torradas a una ebbia: itl. accènto circonflèsso (in DitzLcs. postu solu in artu a unu númeru in sensu ordinale fémina)
Traduzioni
Francese
retourné,
renversé
Inglese
upset
Spagnolo
al revés,
boca abajo
Italiano
capovòlto
Tedesco
umgestürzt.
cucuruvichídu , nm Definizione
orrúmbulu chi si faet cun totu sa carena ponendho su cúcuru in terra, faendho su corpus agiummai a lómboru, e giaendho un'ispinta cun is peis a che furriare
Sinonimi e contrari
cardugúcuru,
concurumbedhu,
cucurifitu,
cucuriscàrgiu,
furriagallu,
trodhulone
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
la tête la première (adv.)
Inglese
headfirst
Spagnolo
cabeza abajo
Italiano
capofitto
Tedesco
kopfüber.
giòssa, giòsso, giòssu , avb, nm: zosso Definizione
su logu in bàsciu / biajosso, avb. = in bàsciu, in zosso
Sinonimi e contrari
agiossu,
bàsciu,
imbàsciu,
ingiosso
2.
a s'intrada de sa domo issoro bi fit su giosso
Cognomi e Proverbi
smb:
(De)iosso, (De)iossos, (De)josso
Etimo
ltn.
deorsum
Traduzioni
Francese
bas,
en bas
Inglese
down
Spagnolo
abajo
Italiano
giù
Tedesco
belästigen,
unten (stato),
herunter (avvicinamento),
hinunter (allontanamento).
imbàsciu , avb Definizione
in bàsciu
Sinonimi e contrari
bàsciu,
giosso
Frasi
fit abbaidendhe a imbàsciu dendhe sa manu a sos chi deviant pigare
Traduzioni
Francese
bas,
en bas
Inglese
down
Spagnolo
abajo
Italiano
giù
Tedesco
unten.
zòsso, zòssu , avb: giosso* Definizione
su logu prus in bàsciu (ma a bortas fintzes solu a sa parte de is peis, es. in su letu): si ponet mescamente cun prep. (a, in, de)chi inditat movimentu o su istare
Sinonimi e contrari
agiossu,
bàsciu,
imbàsciu
| ctr.
asuba
Modi di dire
csn:
colare totu zosso = passai totu in su tretu a sa parti de asuta, in sa parti prus bàscia de unu logu; falare in z. = calai o ispostai a parti de bàsciu, faci a is peis
Frasi
so falendhe a zosso ◊ issos che sunt a in zosso e bae e ischi candho ant a pigare! ◊ custa cosa est pro zosso, cussa pro subra
2.
faladiche prus in zosso pro ti cuguzare sa conca, in su letu!
Traduzioni
Francese
bas,
en bas
Inglese
down
Spagnolo
abajo
Italiano
giù
Tedesco
unten.