agliagài , vrb: (a-gli-a-ga-i) alliagai
gliagai*,
liagai Definition
fàere a freaduras, totu a liagas
Synonyms e antonyms
apiagare,
apragastare,
friai
2.
dh'at fata flagellai ispollada po chi su corpus siat alliagau
Translations
French
blesser,
ulcérer
English
to wound,
to ulcerate
Spanish
llagar,
ulcerar
Italian
piagare,
ulcerare
German
verwunden,
ein Geschwür erzeugen in.
ammestadài , vrb: ammistadai,
ammisterai Definition
fai ammistadi o tenni un'ammistadi, nau de cojuaos, su si dha intèndhere cun àtera fémina o àter'ómine (ma si narat fintzes in su sensu de amighéntzia cun chiesiògiat)
Synonyms e antonyms
afancedhae,
afantare,
amicare,
amicitziare
Sentences
Micheli abbetiosu, no mi bollu ammistadai…◊ su tali, mancai béciu e babbu de tantis fillus, si est ammistadau cun d-una piciochedha
2.
is duas famíglias fiant ammistaradas e biviant totus impari
Etymon
srd.
Translations
French
vivre en état de concubinage
English
to maintain an illicit affair (love)
Spanish
amistarse,
amancebarse
Italian
intrattenére una relazióne amorósa illécita
German
ein außereheliches Verhältnis unterhalten.
ammoràre , vrb: amorai,
amurai Definition
totu su chi duos faent de bonu s'unu po s'àteru, ómine e fémina, candho funt isposos e s'istimant cun s'idea de si cojuare; betare istima a unu, a una, cricare, èssere sèmpere impare
Synonyms e antonyms
fastigiai
/
abbaradhare,
abbelare,
imbelare,
inamorai,
indeosare,
ingeniai
Sentences
oe comente fato a ti amorare? ◊ no ses menzus tue de sa chi so amorandhe ◊ sos tempos bellos si che sunt colados umpare chin su tempus de ammorare! ◊ bastat chi dh'amorit po dh'isposai, cussa dhu càrrigat de dinai puru!
2.
totu sos chi la bident si ndhe ammorant de cantu atraet s'ermosura sua ◊ prite ti amoras, ca no cherjo a tie?!
Scientific Terminology
ssl
Etymon
srd.
Translations
French
être fiancés,
s'engager par une promesse de mariage
English
to be connected with
Spanish
ser novios,
llevarse bien con alguien
Italian
avére una relazióne d'amóre,
èssere fidanzati
German
ein Liebesverhältnis unterhalten,
verlobt sein.
atzironàre , vrb Definition
pònnere o apicigare tzirones, ligas
Etymon
srd.
Translations
French
panser
English
to stick a plaster on
Spanish
poner un esparadrapo
Italian
incerottare
German
ein Pflaster aufkleben.
chintàna , nf Definition
genia de mamutzone, ómine de linna chi is giostradores cricant de fèrrere
Translations
French
quintaine
English
quintain
Spanish
estafermo,
pandorga
Italian
quintana
German
ein Ritterspiel.
desbaratàre , vrb: disbaratai,
disbaratare Definition
fàere vida irregulada, fàere s'isperditziau, ispèrdere o perdimentare sa cosa, pesare a bolare sa cosa, ispaciare a tropu; nàrrere o fàere ispropósitos / disbaratai un'animali = pònnerelu a tropu a triballare
Synonyms e antonyms
aperdimentare,
distrúere,
isbaire,
ispazetare,
ispèldere,
ispeldisciare,
istravuciare
/
desatinai
| ctr.
avitare
Etymon
spn.
Translations
French
mener une vie déréglée
English
to lead a dissolute life
Spanish
desbaratar
Italian
menare una vita sregolata
German
ein unsittliches Leben führen.
ghiòne , nm: ghioni Definition
su cabadhante chi aperit sa currera de is cuadhos; genia de pandhera; a logos est su canàrgiu / su ghione imperiale = sa pandhera de s'imperadore
Synonyms e antonyms
ghiadore,
ghionarzu
/
pignoni
Etymon
spn.
guión
Translations
French
étendard
English
starter,
standard
Spanish
guión
Italian
colui che apre la córsa dei cavalli,
stendardo
German
Reiter der ein Pferderennen beginnt,
Standarte,
Banner.
ildeossàre , vrb: ildiossare,
irdaossare,
irdegossare,
irdeossare Definition
bogare de pare o iscosciare unu trastu, fàere a orrugos; nau de ccn., immarrire meda de ndhe sentire dolore / i. una cradea, unu bancu, unu banchitu
Synonyms e antonyms
iddoare,
isconsiminzare,
istracassare
| ctr.
aconciai
Sentences
chie fit istrampadu a manca, chie imboladu a dresta, chie irdeossendhe unu banchitu…◊ bides piantas seculares fatas a carvone: ndhe faghent sa piedade, ildeossadas ◊ petzi mi che sapo in terra a unu muntone, irdaossadu che cuba betza ◊ leademilu, sinono l'ildiosso!
2.
oe so totu irdeossadu cun cussu triballu de deris!
Translations
French
démolir,
traumatiser,
se casser les os
English
to smash,
to traumatize,
to thrash s.o
Spanish
destrozar,
tener los huesos molidos
Italian
sfasciare,
traumatizzare,
rómpere le òssa
German
zerbrechen,
ein Trauma bewirken,
zerschlagen.
imbaltzài, imbaltzàre , vrb: imbartzare 1,
imbratzare Definition
pònnere in sa bartza, nau mescamente de sa crachina rude chi si ammesturat cun s’abba po dha pòdere impreare po impastu o àteru; pònnere a modhe in abba in bartza o fintzes in paule / i. sos pes de sa robba = fai passai is brebeis in sa bàrcia cun sa mexina po dhas curai de su mali a is peis
Synonyms e antonyms
imputare 2,
impogiare
Etymon
srd.
Translations
French
empoter
English
to pot
Spanish
poner en un pilón
Italian
invasare
German
in ein Gefäß tun.
imbirbantài , vrb Definition
fàere o essire birbante
Translations
French
devenir polisson
English
to become rascal
Spanish
volverse bribón
Italian
infurfantire
German
ein Schurke werden.
imbotàre , vrb: impotai Definition
pònnere in is botos sa cosa de chistire
Etymon
ctl.
empotar
Translations
French
mettre dans un pot
English
to pot
Spanish
envasar
Italian
méttere in vaso,
in baràttolo
German
in ein Gefäß tun.
inchigiàre , vrb: inchizare Definition
fàere o essire coment'e in cara trista, o fintzes arrennegada; nau de s'aera, annuare
Synonyms e antonyms
achizare,
acristai,
inchizire,
incilliri
2.
sas boghes de su bentu inchizant s'ària che lamentos de atitadora ◊ s'aera oe si ch'est inchizendhe
Etymon
srd.
Translations
French
froncer le sourcil (s)
English
to frown
Spanish
fruncir el ceño
Italian
accigliarsi
German
ein finsteres Gesicht machen.
incillíri , vrb: incixie,
incixiri Definition
ammostare o fàere cara de inchietu istringhendho is chígios; pònnere pentzamentu
Synonyms e antonyms
achizare,
acristai,
inchigiare,
inchizire,
increstare,
ingrispire
Sentences
candu nant cancuna cosa po issa s'incillit e s'inchietat, ma est pronta a perdonai
Etymon
srd.
Translations
French
froncer le sourcil (s)
English
to frown
Spanish
fruncir el ceño
Italian
accigliare
German
ein finsteres Gesicht machen.
ingrodhíre , vrb Definition
fàere o essire coment'e unu margiane, de cumportamentos, essire trasseri, marfusu
Synonyms e antonyms
ammargianae
Etymon
srd.
Translations
French
ruser
English
to become wily
Spanish
hacerse astuto
Italian
involpire
German
schlau wie ein Fuchs werden.
machisóngiu, machisónzu , agt, nm: machixognu Definition
chi o chie est unu pagu macu, ma nau in cunfidàntzia
Synonyms e antonyms
machedhu,
machillotu,
macotu,
sabiotu,
trantziu
Sentences
machisonzu, e tue cres de abberu a cosas gai?! ◊ a cussa vista tenzo un'amaronza undha de fele chi mi annegat totu e mi paso e li grido: Machisonza!
Etymon
srd.
Translations
French
farceur,
loustic
English
joker
Spanish
chiflado
Italian
mattacchióne
German
ein bißchen verrückt,
Spaßvogel,
Spaßmacher.
maicàntu , agt, avb, prn: maigantu Definition
mai + cantu, nau in su sensu de unos cantu, meda, medas
Synonyms e antonyms
chimai,
meda,
meditu
Sentences
maiganta zente faghiat chilòmetros de caminu ◊ de Pedru Casu si connoschent maigantas poesias ◊ atraessados maigantos giassos, bussat a una gianna ◊ sa cota de su pane bastat maigantu tempus
2.
pesso chi isse si siat fadhidu de maigantu ◊ si mudadu mi agatas maicantu, cal'est s'impressione chi ti do? ◊ cust'avréschida l'amus isetada maicantu! ◊ fit maicantu afochissadu ◊ onzi cosa chi faghiat issa, dae maigantu a cust'ala, no fit zusta
3.
maigantos, maigantas faghent gai
Translations
French
un certain,
une certaine quantité de (adj.),
une certaine quantité (pron.),
quelque peu,
assez,
sensiblement (adv.)
English
several
Spanish
bastante,
algo
Italian
alquanto
German
: etwas (Adj.),
ein wenig,
einige,
: ziemlich (Adv.),
: etwas (Pron.),
ein wenig.
marrósu , agt Definition
chi portat dentímine bellu, dentes bellas, bonas / gatu m. = batu areste; tilipirche m. = genia de pibitziri mannu chi portat is cambas longas a serracu
Sentences
beni, mucitu marrosu, e papadindhedhu!
Surnames and Proverbs
smb:
Marrosu
Etymon
srd.
Translations
French
qui a une belle denture
English
the one who has good teeth
Spanish
que tiene una buena dentadura
Italian
che ha dentatura buòna
German
ein gesundes schönes Gebiß besitzend.
pachitzédhu , agt, nm: paghighedhu,
paghitzedhu,
pazichedhu Definition
min. de pachitzu: chi est in cantidade pitichedha, de pagu contu, chi est cosa de pagu contu
Synonyms e antonyms
acantedhu,
agigu,
aizaredhu,
apenighedhu,
izedhu,
pachedhu,
pagaredhu,
pibidedhu,
pódhixi,
talighedhu,
tzúniu
/
paghitu,
paghitzedhedhu
| ctr.
meda
Sentences
abbarrae galu unu patzichedhu inoche! ◊ cun cudhu paghighedhu s'ingrassat e si campat mes'annu
Translations
French
assez peu
English
not much
Spanish
poquito
Italian
pochino
German
wenig,
ein klein wenig.
pibidédhu , nm: pipidedhu Definition
tipidiu, genia de lanighedha de su linu (o de sa lana etotu), sa parte prus fine de su linu; apen'apena, unu tanti paghedhedhu
Synonyms e antonyms
biculedhu,
filchinida,
palfaruza,
pimpidalla,
pimpirinalla,
pitzuedhu,
uchedhu
Sentences
a chie fut tepenandhe lana o pipidedhu, calicuna allatandhe, candho no fut isciapunandhe (A.Marceddu)
Translations
French
petit peu
English
only a little
Spanish
poquito
Italian
pochettino
German
ein bißchen.
pódhixi , nm Definition
su pódhighe mannu de sa manu; un'apenas de cosa, unu tanti pigau cun sa punta de duos o tres pódhighes: podhixedhu si narat fintzes po iscutighedha, apenas de ora
Synonyms e antonyms
didumannu,
podhichemannu
/
gradixedhu,
iscuta,
pachitzedhu,
talighedhu,
tanchixedhu,
podhicada
2.
poboritu, mancu unu pódhixi de sabi in conca portat! ◊ seus che is mobentis in sa moba, girendu po unu podhixedhu de farra! ◊ dhi domandu de tenni unu podhixedhu de passiéntzia
3.
mi setzu unu podhixedhu, no m'istentu ◊ aspetit unu podhixedhu! ◊ lassaminci essiri unu podhixedhu a foras!
Translations
French
assez peu,
petit peu
English
not much
Spanish
poquito
Italian
pochino
German
Daumen,
ein bißchen.