Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

agliagài , vrb: (a-gli-a-ga-i) alliagai gliagai*, liagai Definitzione fàere a freaduras, totu a liagas Sinònimos e contràrios apiagare, apragastare, friai 2. dh'at fata flagellai ispollada po chi su corpus siat alliagau Tradutziones Frantzesu blesser, ulcérer Ingresu to wound, to ulcerate Ispagnolu llagar, ulcerar Italianu piagare, ulcerare Tedescu verwunden, ein Geschwür erzeugen in.

ammestadài , vrb: ammistadai, ammisterai Definitzione fai ammistadi o tenni un'ammistadi, nau de cojuaos, su si dha intèndhere cun àtera fémina o àter'ómine (ma si narat fintzes in su sensu de amighéntzia cun chiesiògiat) Sinònimos e contràrios afancedhae, afantare, amicare, amicitziare Frases Micheli abbetiosu, no mi bollu ammistadai…◊ su tali, mancai béciu e babbu de tantis fillus, si est ammistadau cun d-una piciochedha 2. is duas famíglias fiant ammistaradas e biviant totus impari Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu vivre en état de concubinage Ingresu to maintain an illicit affair (love) Ispagnolu amistarse, amancebarse Italianu intrattenére una relazióne amorósa illécita Tedescu ein außereheliches Verhältnis unterhalten.

ammoràre , vrb: amorai, amurai Definitzione totu su chi duos faent de bonu s'unu po s'àteru, ómine e fémina, candho funt isposos e s'istimant cun s'idea de si cojuare; betare istima a unu, a una, cricare, èssere sèmpere impare Sinònimos e contràrios fastigiai / abbaradhare, abbelare, imbelare, inamorai, indeosare, ingeniai Frases oe comente fato a ti amorare? ◊ no ses menzus tue de sa chi so amorandhe ◊ sos tempos bellos si che sunt colados umpare chin su tempus de ammorare! ◊ bastat chi dh'amorit po dh'isposai, cussa dhu càrrigat de dinai puru! 2. totu sos chi la bident si ndhe ammorant de cantu atraet s'ermosura sua ◊ prite ti amoras, ca no cherjo a tie?! Terminologia iscientìfica ssl Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu être fiancés, s'engager par une promesse de mariage Ingresu to be connected with Ispagnolu ser novios, llevarse bien con alguien Italianu avére una relazióne d'amóre, èssere fidanzati Tedescu ein Liebesverhältnis unterhalten, verlobt sein.

atzironàre , vrb Definitzione pònnere o apicigare tzirones, ligas Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu panser Ingresu to stick a plaster on Ispagnolu poner un esparadrapo Italianu incerottare Tedescu ein Pflaster aufkleben.

chintàna , nf Definitzione genia de mamutzone, ómine de linna chi is giostradores cricant de fèrrere Tradutziones Frantzesu quintaine Ingresu quintain Ispagnolu estafermo, pandorga Italianu quintana Tedescu ein Ritterspiel.

desbaratàre , vrb: disbaratai, disbaratare Definitzione fàere vida irregulada, fàere s'isperditziau, ispèrdere o perdimentare sa cosa, pesare a bolare sa cosa, ispaciare a tropu; nàrrere o fàere ispropósitos / disbaratai un'animali = pònnerelu a tropu a triballare Sinònimos e contràrios aperdimentare, distrúere, isbaire, ispazetare, ispèldere, ispeldisciare, istravuciare / desatinai | ctr. avitare Ètimu spn. Tradutziones Frantzesu mener une vie déréglée Ingresu to lead a dissolute life Ispagnolu desbaratar Italianu menare una vita sregolata Tedescu ein unsittliches Leben führen.

ghiòne , nm: ghioni Definitzione su cabadhante chi aperit sa currera de is cuadhos; genia de pandhera; a logos est su canàrgiu / su ghione imperiale = sa pandhera de s'imperadore Sinònimos e contràrios ghiadore, ghionarzu / pignoni Ètimu spn. guión Tradutziones Frantzesu étendard Ingresu starter, standard Ispagnolu guión Italianu colui che apre la córsa dei cavalli, stendardo Tedescu Reiter der ein Pferderennen beginnt, Standarte, Banner.

ildeossàre , vrb: ildiossare, irdaossare, irdegossare, irdeossare Definitzione bogare de pare o iscosciare unu trastu, fàere a orrugos; nau de ccn., immarrire meda de ndhe sentire dolore / i. una cradea, unu bancu, unu banchitu Sinònimos e contràrios iddoare, isconsiminzare, istracassare | ctr. aconciai Frases chie fit istrampadu a manca, chie imboladu a dresta, chie irdeossendhe unu banchitu…◊ bides piantas seculares fatas a carvone: ndhe faghent sa piedade, ildeossadas ◊ petzi mi che sapo in terra a unu muntone, irdaossadu che cuba betza ◊ leademilu, sinono l'ildiosso! 2. oe so totu irdeossadu cun cussu triballu de deris! Tradutziones Frantzesu démolir, traumatiser, se casser les os Ingresu to smash, to traumatize, to thrash s.o Ispagnolu destrozar, tener los huesos molidos Italianu sfasciare, traumatizzare, rómpere le òssa Tedescu zerbrechen, ein Trauma bewirken, zerschlagen.

imbaltzài, imbaltzàre , vrb: imbartzare 1, imbratzare Definitzione pònnere in sa bartza, nau mescamente de sa crachina rude chi si ammesturat cun s’abba po dha pòdere impreare po impastu o àteru; pònnere a modhe in abba in bartza o fintzes in paule / i. sos pes de sa robba = fai passai is brebeis in sa bàrcia cun sa mexina po dhas curai de su mali a is peis Sinònimos e contràrios imputare 2, impogiare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu empoter Ingresu to pot Ispagnolu poner en un pilón Italianu invasare Tedescu in ein Gefäß tun.

imbirbantài , vrb Definitzione fàere o essire birbante Tradutziones Frantzesu devenir polisson Ingresu to become rascal Ispagnolu volverse bribón Italianu infurfantire Tedescu ein Schurke werden.

imbotàre , vrb: impotai Definitzione pònnere in is botos sa cosa de chistire Ètimu ctl. empotar Tradutziones Frantzesu mettre dans un pot Ingresu to pot Ispagnolu envasar Italianu méttere in vaso, in baràttolo Tedescu in ein Gefäß tun.

inchigiàre , vrb: inchizare Definitzione fàere o essire coment'e in cara trista, o fintzes arrennegada; nau de s'aera, annuare Sinònimos e contràrios achizare, acristai, inchizire, incilliri 2. sas boghes de su bentu inchizant s'ària che lamentos de atitadora ◊ s'aera oe si ch'est inchizendhe Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu froncer le sourcil (s) Ingresu to frown Ispagnolu fruncir el ceño Italianu accigliarsi Tedescu ein finsteres Gesicht machen.

incillíri , vrb: incixie, incixiri Definitzione ammostare o fàere cara de inchietu istringhendho is chígios; pònnere pentzamentu Sinònimos e contràrios achizare, acristai, inchigiare, inchizire, increstare, ingrispire Frases candu nant cancuna cosa po issa s'incillit e s'inchietat, ma est pronta a perdonai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu froncer le sourcil (s) Ingresu to frown Ispagnolu fruncir el ceño Italianu accigliare Tedescu ein finsteres Gesicht machen.

ingrodhíre , vrb Definitzione fàere o essire coment'e unu margiane, de cumportamentos, essire trasseri, marfusu Sinònimos e contràrios ammargianae Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu ruser Ingresu to become wily Ispagnolu hacerse astuto Italianu involpire Tedescu schlau wie ein Fuchs werden.

machisóngiu, machisónzu , agt, nm: machixognu Definitzione chi o chie est unu pagu macu, ma nau in cunfidàntzia Sinònimos e contràrios machedhu, machillotu, macotu, sabiotu, trantziu Frases machisonzu, e tue cres de abberu a cosas gai?! ◊ a cussa vista tenzo un'amaronza undha de fele chi mi annegat totu e mi paso e li grido: Machisonza! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu farceur, loustic Ingresu joker Ispagnolu chiflado Italianu mattacchióne Tedescu ein bißchen verrückt, Spaßvogel, Spaßmacher.

maicàntu , agt, avb, prn: maigantu Definitzione mai + cantu, nau in su sensu de unos cantu, meda, medas Sinònimos e contràrios chimai, meda, meditu Frases maiganta zente faghiat chilòmetros de caminu ◊ de Pedru Casu si connoschent maigantas poesias ◊ atraessados maigantos giassos, bussat a una gianna ◊ sa cota de su pane bastat maigantu tempus 2. pesso chi isse si siat fadhidu de maigantu ◊ si mudadu mi agatas maicantu, cal'est s'impressione chi ti do? ◊ cust'avréschida l'amus isetada maicantu! ◊ fit maicantu afochissadu ◊ onzi cosa chi faghiat issa, dae maigantu a cust'ala, no fit zusta 3. maigantos, maigantas faghent gai Tradutziones Frantzesu un certain, une certaine quantité de (adj.), une certaine quantité (pron.), quelque peu, assez, sensiblement (adv.) Ingresu several Ispagnolu bastante, algo Italianu alquanto Tedescu : etwas (Adj.), ein wenig, einige, : ziemlich (Adv.), : etwas (Pron.), ein wenig.

marrósu , agt Definitzione chi portat dentímine bellu, dentes bellas, bonas / gatu m. = batu areste; tilipirche m. = genia de pibitziri mannu chi portat is cambas longas a serracu Frases beni, mucitu marrosu, e papadindhedhu! Sambenados e Provèrbios smb: Marrosu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu qui a une belle denture Ingresu the one who has good teeth Ispagnolu que tiene una buena dentadura Italianu che ha dentatura buòna Tedescu ein gesundes schönes Gebiß besitzend.

pachitzédhu , agt, nm: paghighedhu, paghitzedhu, pazichedhu Definitzione min. de pachitzu: chi est in cantidade pitichedha, de pagu contu, chi est cosa de pagu contu Sinònimos e contràrios acantedhu, agigu, aizaredhu, apenighedhu, izedhu, pachedhu, pagaredhu, pibidedhu, pódhixi, talighedhu, tzúniu / paghitu, paghitzedhedhu | ctr. meda Frases abbarrae galu unu patzichedhu inoche! ◊ cun cudhu paghighedhu s'ingrassat e si campat mes'annu Tradutziones Frantzesu assez peu Ingresu not much Ispagnolu poquito Italianu pochino Tedescu wenig, ein klein wenig.

pibidédhu , nm: pipidedhu Definitzione tipidiu, genia de lanighedha de su linu (o de sa lana etotu), sa parte prus fine de su linu; apen'apena, unu tanti paghedhedhu Sinònimos e contràrios biculedhu, filchinida, palfaruza, pimpidalla, pimpirinalla, pitzuedhu, uchedhu Frases a chie fut tepenandhe lana o pipidedhu, calicuna allatandhe, candho no fut isciapunandhe (A.Marceddu) Tradutziones Frantzesu petit peu Ingresu only a little Ispagnolu poquito Italianu pochettino Tedescu ein bißchen.

pódhixi , nm Definitzione su pódhighe mannu de sa manu; un'apenas de cosa, unu tanti pigau cun sa punta de duos o tres pódhighes: podhixedhu si narat fintzes po iscutighedha, apenas de ora Sinònimos e contràrios didumannu, podhichemannu / gradixedhu, iscuta, pachitzedhu, talighedhu, tanchixedhu, podhicada 2. poboritu, mancu unu pódhixi de sabi in conca portat! ◊ seus che is mobentis in sa moba, girendu po unu podhixedhu de farra! ◊ dhi domandu de tenni unu podhixedhu de passiéntzia 3. mi setzu unu podhixedhu, no m'istentu ◊ aspetit unu podhixedhu! ◊ lassaminci essiri unu podhixedhu a foras! Tradutziones Frantzesu assez peu, petit peu Ingresu not much Ispagnolu poquito Italianu pochino Tedescu Daumen, ein bißchen.

«« Torra a chircare