Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

addobbài , vrb: addobbare, addubbare, atobbai, atobbare, dobbare Definition iscúdere, giare cropos, atripare, pigare a cropos; atumbare o lassare andhare a cropu; acropare, cravare a cropos / a. su ferru = mazare, triballare su ferru in s'incúdine Synonyms e antonyms abbanzare, aciociai, acorpai, arropai, assurrare, atripai, cardare, carrubbare, ildobbare, isciúdere, magiare, sussare / tzocare / imbolare Sentences addòbbadi sa conca a sos muros, si no ischis it'e fàghere! ◊ intendiant cussa gennixedha addobbendisí de istrémpiu ◊ no ti paro sas palas nendhe "Addobba!" ◊ ista sériu, mighi ti addobbo! ◊ at addobbau tres cropus arrabiaus a sa genna ◊ una fémina arruendu at atobbau sa conca a unu truncu ◊ una die atobbeint a su batente: fit una pisedha minore 2. si ndh'est addobbadu subra mia 3. is sordaus iant addobbau is obbilus a Gesús po dh'apicai a sa gruxi Etymon srd. Translations French battre, frapper English to beat Spanish golpear, dar, sacudir Italian percuòtere, bàttere, sbàttere German schlagen, stoßen.

assachitaméntu , nm Definition su assachitai / a. de coru = timoria manna Synonyms e antonyms assachitadura, irghinitada, iscutinada, issúculu, sachedhada, saidada Sentences s'assachitamentu dhu fait su cuadhu, su carru ◊ custu no est unu ballu: est un'assachitamentu! ◊ s'ebba nostra caminaiat chena assachitamentu, pràtina (Q.Falchi) Etymon srd. Translations French secouement English shaking Spanish sacudida Italian scotiménto German Stoßen.

atumbadúra , nf: atzumbadura, tumbadura Definition su atumbare, su tzumbare Synonyms e antonyms atúmbidu, atumbu Etymon srd. Translations French heurt English butt Spanish choque Italian cozzatura German Stoßen.

atumbàe, atumbài, atumbàre , vrb: atummai, atummare, atzumbare, tumbai Definition acropare sa conca apare comente faent is mascos brebeghinos gherrandho (chi s’istésiant e current po s’iscúdere cun sa conca); tocare a cropu o iscúdere a calecuna cosa, fintzes de malesaura, tocare a calecunu logu e fintzes fàere giúmburos Synonyms e antonyms abbruncai, addumare, atricuai, becare, intumbare / fèrrere Idioms csn: atumbai cun su muru = perricare in debbadas cun chie no iscurtat nudha o cun chie podet de prus; no atumbat peis a terra = si creit meda, mancai tropu! Sentences est camminendi atumba atumba che brabei istasida ◊ malapat e mascu: a totus atumbat, a totus incorrat! ◊ is brebès si atumbant, singiale chi est acanta de pròere! 2. fortzados sunt continu de istare a s'atzumba atzumba ◊ sas undhas a s'andha e torra mórigant sas abbas, si pessighint, si atopant e si atzumbant ◊ si che at atzumbadu sa conca a su muru 3. no ti l'atzumbes, cussa segada, ca ti l'agghejas! ◊ su gallegianti atumbat e no tupat s'àcua me in su depósitu 4. su labiolu est totu atzumbadu Surnames and Proverbs prb: totu atumbat a su didu segau Etymon srd. Translations French heurter English to bump Spanish cornear, chocar Italian cozzare, urtare German stoßen.

atzupàre , vrb Definition atumbare a calecuna cosa, andhandho, su si firmare foedhandho Synonyms e antonyms abbruncai, imbronconai, intuviae, trabbucai 1 Sentences truvat a un'ala e atzupat a su carrone de una craca bullitada ◊ sos túncios de s'albore si atzupant cun sos sónnios mios ◊ zughia su piatu in manos, mi ant atzupadu e apo ispramminadu sa minestra in terra! Translations French trébucher English to bump, to trip up Spanish tropezar Italian urtare, inciampare German stoßen, stolpern.

intumbàre , vrb: intzumbare, itzumbare Definition tzumbare, iscúdere a tzumbadas comente faent crabas e brebès chi s'iscudent cun sa conca s'una cun s'àtera Synonyms e antonyms atricuai, atumbae, istumbai 2. sos assessores s'intzumbant che muvras Etymon srd. Translations French donner des coups de cornes, heurter English to butt Spanish cornear Italian cozzare German mit den Hörnern stoßen.

iscabiàre , vrb: iscaviai, iscaviare, iscaviari, scaviai Definition mòvere a cropu sa conca, e is corros, nau de is boes, o is sannas, nau de is sirbones, de is porcos; fintzes mòvere sa palina a manera de fàere isceberare sa pàgia (o àteru de prus lébiu) de su trigu po dhu illimpiare; iscutulare sa conca po si ndhe tròchere is pilos de cara (chie dhos portat longos), o fintzes a murrúngiu po cosa chi si tenet in contràriu; fintzes brillare atesu Synonyms e antonyms incorrare, scemiai, sconchiai / imbrillai Sentences su malloru si nd'iscutulat su cani e camminat, iscàviat e camminat ◊ tia Carau candho dhu biet asinche iscàviat sa conca sentindhodhu po cussu machine chi dhi giaet ifadu ◊ su ferru de pranciari cun sa braxa, po dha mantènnere bia, tocàt a dh'iscaviari 2. su mangianu su sole si ndi fut incrarau in mari iscaviandu is umbras atesu Translations French secouer les cornes English to sway one's head or horns Spanish menear la cabeza Italian scorneggiare, dimenare le còrna German mit den Hörner stoßen.

iscontriài, iscontriàre , vrb: iscrontiare, scontriai Definition atumbare de duas cosas andhandho a sa bandha contrària (o fintzes de una chi si movet a cara a un'àtera); nàrrere cosa contras a unu mescamente si tenet pretesas o si est faendho cosas chi andhant male (e fintzes giagarare); su si guastare de calecunu mecanísimu coment'e chi apat pigau cropu, àere dannu; bogare calecunu arremu de s'incàsciu Synonyms e antonyms atapai 1 / certai, chelcire, scontrariai / iscadredhare, iscussertare 2. no mi cumintzist a iscontriai, deghinou nci fúlliu totu! ◊ no cherimus a nos iscontriare bois, bastante cantu bos amus iscurtadu! ◊ cuntipitzatos chi su babbu fit essinne de su contu, l'ant iscontriatu pro no víere ◊ pastores e canes iscróntiant sa chedha ◊ sa mama at iscontriadu sos pisedhos ca fint currindhe de un‘ala a s’àtera ◊ su truvadore iscróntiat sos sirvones pro los fàchere colare in sa posta 3. una die su rellozu de campanile s'iscontrieit e comintzeit a caminare o tropu abbellu o tropu impresse 4. est prus fàtzile chi dae s'oriente essat su sole chene caentare o chi sa Terra iscróntiet su zirare, chi no a che lavare su machine Etymon srd. Translations French différer, contredire English to run into, to collide, to clash with Spanish chocar, tropezar, contradecir Italian scontrare, contraddire German stoßen auf, widersprechen,

iscubidalàre , vrb: iscuitalare Definition giare cropos de cuidu Synonyms e antonyms incuidare, iscuidare 1 Etymon srd. Translations French donner des coups de coudes English to elbow Spanish codear Italian sgomitare German mit dem Ellbogen stoßen.

iscuidàre 1 , vrb: scuidai Definition giare cropos de cuidu Synonyms e antonyms incuidare, iscubidalare Sentences tra frades no s'iscuidant pari pari ◊ iscuidendhe e a cumbata che lu cravo in su puntu giustu pro iscultare Etymon srd. Translations French donner des coups de coudes English to elbow Spanish codear Italian sgomitare German mit dem Ellbogen stoßen.

pistàe , vrb: pistai, pistare, pistari Definition nau de cosa (mescamente tostada o àrrida), fàere a orrughedhos minudos, a farinos, o segundhu fintzes a pasta, istrecare acropandho cun calecuna cosa o aina tostada: nau de cosa chi no segat, ammodhigare a cropos, a istrecadura, ponendho pesu in pitzu o poderandhodha a istrintu meda; lassare singiale de cropu (e fintzes atumbare a cropu a logu tostau); giare surra, atripare meda, pigare a cropos a meda (fintzes iscúdere a una mata po ndhe fàere orrúere su frutu, es. landhe, olia, nughe); pigare o giare cadha, múngia / pps. pistadu, pistu Synonyms e antonyms cerfai, ischitzare, pistatzare / abbugnai, atzumbarare / magiare, surrai / batacollare, matanare Idioms csn: pistai a fini, a grussu; pistare a unu chei s'azu, che tilipirche, chei su nie = surraidhu meda; pistai àcua = pistare a modhe, fàghere cosas in debbadas; pistàresi sa limba = (puru) faedhare in debbadas; dare pedra ’e pistare a unu = pònnereli dificurtades meda (mescamente andhèndheli in contràriu); pistai is pabaristas = istare abberindhe e serrendhe sas pibiristas a meda, pistincai Sentences pístadi sa limba, pro nàrrere machines! ◊ si pistat su sale russu pro lu fàghere fine ◊ no ti che seas subra de sas pumatas ca si pistant! ◊ chie lu at pistu custu labiolu, chi est totu a marcos?! ◊ su ferreri pistat su ferru in s'ancódina ◊ sa figu posta a càtigu si est totu pista in s'isterzu ◊ mi apo pistu unu pódhighe corpendhe a martedhu ◊ ndh'est rutu dae cadhu e at pistu sa conca a una pedra (P.Pillonca) 2. si no mi l'agabbas, oe ti pisto! ◊ ti pisto chi ti apo a fàghere modhe che tamata! 3. Gonàriu at isprimitziau a si pistai ◊ debbadas ti pistas: cusse no ti cheret ◊ chissaghi cantu as pistau in sa vida!…◊ in cussu logu est totu unu pistai: est fortunau chini ndi torrat sanu! ◊ ses tota vida pista pista! Etymon ltn. pistare Translations French piler, écraser, se donner du mal English to crush, to do one's best Spanish machacar, afanarse Italian pestare, arrabattarsi German zerstoßen, stoßen, schlagen, sich bemühen, sich anstrengen.

tumbài , vrb: atumbae*, tumbare, tzumbai Definition iscúdere is concas apare comente faent is mascos brebeghinos gherrandho; fèrrere o iscúdere a calecunu logu, fintzes po pagu atentzione; fintzes cumbínchere a ccn. a calecuna cosa Synonyms e antonyms abbruncai, atricuai, becare, intumbare, tumbulare / fèrrere / indúere, indugi Sentences tumbant puzones a sos bidros annapados ◊ fit unu becu chi tumbaiat ◊ tumba tumba e feri feri andit! Translations French heurter, cogner English to bump Spanish chocar, sacudir Italian urtare, sbàttere German stoßen.