abbajonàre , vrb Definizione
essire o fàere a bajone, a lachedhu, a bisura de canale, nau de cosa lada, a pígiu fine o grussu puru (es. ortigu, tàula o àteru deasi)
Sinonimi e contrari
acocovedhae,
aggobbae,
agionedhare,
allachedhare,
atzumborai,
colembrai,
corcobare,
inconcobare
| ctr.
intennerare,
istirai
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
courber
Inglese
to curve
Spagnolo
encorvar
Italiano
incurvare
Tedesco
krümmen.
abbrovinàre , vrb Definizione
nau de linnàmene, atrotigare
Sinonimi e contrari
colembrai,
agionedhare,
atrotiai
Traduzioni
Francese
bomber,
courber
Inglese
to bend
Spagnolo
pandearse,
combarse
Italiano
imbarcarsi
Tedesco
sich krümmen.
acocovedhàe, acocovedhài , vrb Definizione
incrubare, pinnigare in sèi etotu, fàere a un'arcu, a gobba, comente faet sa gente antziana
Sinonimi e contrari
abbajonare,
abbrentai,
acocobetare,
aggobbae,
agionedhare,
allachedhare,
annacai,
atrotiai,
atzumborai,
colembrai,
corcobare,
inconchedhare,
inconcobare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
cambrer,
courber
Inglese
to arch
Spagnolo
encorvarse
Italiano
inarcare,
ingobbire
Tedesco
sich krümmen,
bucklig werden.
agionedhàre , vrb Definizione
fai giumburudu che agionedha
Sinonimi e contrari
abbajonare,
aggopedhare,
acocovedhae,
allachedhare,
atrotiai
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
courber
Inglese
to bend
Spagnolo
encorvar,
combar
Italiano
incurvare,
ingobbire
Tedesco
biegen,
buckelig werden.
alletiàe, alletiài , vrb Definizione
allachedhare o pònnere coment'e faendho a letu; fintzes solu tròchere, atrotigare
Sinonimi e contrari
abbajonare,
allacare,
allachedhare,
atrotiai,
atzumborai,
colembrai,
indortigare
Frasi
si allétiat unu fusti, unu filu, una mata ◊ s'àcua fiat arribbada a strossa e su trigu si fiat alletiau asuta de su bentu e de s'àcua (F.Pilloni)
2.
fadeus a chini allétiat su bratzu po biri chini est su prus forti? ◊ po bínciri a issu bastat a non alletiai is cambas ◊ sa manu dh'increscit e dha portat alletiada in piturras ◊ su bentu est alletiendi is nais de is matas
3.
portat is cambas alletiadas de su fàmini
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
fléchir,
courber
Inglese
to bow
Spagnolo
flexionar,
doblar
Italiano
flèttere
Tedesco
biegen.
ancrucàre , vrb Definizione
abbasciare a cara a denanti, a una parte
Sinonimi e contrari
dòrchere,
grunare,
imbasciai,
inciunare,
incruai,
incrunai,
ingrutzare
Frasi
sos úlumos si ancrucant a su bentu ◊ fit ancrucadu e a conca bassa in sinnu de respetu candho su podestade l'at mutidu ◊ in sas iscras sos trutzos birdes de sa chipudha, ancrucados, fint réndhidos
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
se courber,
se pencher
Inglese
to bend
Spagnolo
agacharse
Italiano
incurvare,
inchinare,
piegare
Tedesco
biegen,
beugen.
ancujàre , vrb Definizione
fàere a un'ancuju, a cancarrone
Sinonimi e contrari
aunchinare,
imbasciai,
incujare,
pinnicai,
tròdhiri
Frasi
li deviat ancujare s'ischina a unu gantzu, tales chi totu lu potant ischire ite ascamile che amus! ◊ a sa betzesa, cussa fémina est ancujada che unchinu ◊ ancuja sas ancas, chi no che at logu pro sos àteros!
2.
sa paghe ancujat sa suferéntzia
Traduzioni
Francese
courber
Inglese
to bend
Spagnolo
curvar
Italiano
curvare,
piegare ad uncino
Tedesco
krümmen,
biegen.
corcobàre , vrb: corcovare Definizione
fàere dortu
Sinonimi e contrari
abbajonare,
abbrentai,
acocovedhae,
agionedhare,
allachedhare,
atrotiai,
colembrai,
inconchedhare,
inconcobare,
indortigare
Frasi
sa lantza s'est corcovada pariat de pasta crua
Etimo
spn.
corcovar
Traduzioni
Francese
courber
Inglese
to bend
Spagnolo
torcer
Italiano
curvare,
incurvare
Tedesco
biegen.
dòrchere , vrb: tòrchere* Definizione
fàere trotu, incrubare a una parte; cumbínchere o fàere cambiare idea a unu
Sinonimi e contrari
ancrucare,
atrotiai,
intonchinare
| ctr.
indritare
Frasi
mi dolet su pódhighe comente mi l'apo dórchidu
2.
a isse pagu lu dorches, mancari l'impromitas totu s'oro de su mundhu!
Traduzioni
Francese
courber,
plier
Inglese
to fold,
to twist
Spagnolo
doblar,
retorcer
Italiano
piegare,
stòrcere
Tedesco
biegen.
fritíre , vrb Definizione
tròchere e incrubare (comente faent is puntas de is matas po su bentu); su si mòvere o mòvere una cosa fintzes po che dha pònnere a una parte, su si mòvere a giagaradura, a cropu, tratènnere unu pagu faendho una cosa po ndhe fàere un’àtera o agiudare a unu
Sinonimi e contrari
allacanae,
chinnire,
frànghere,
grunare,
incruai,
incrunai,
indugi,
infritire,
ingrussiare,
mòere,
suncai,
truminare,
tziricare
/
trèmere
Frasi
denanti a una mama isconsolada frito sa fronte ◊ a su càntaru meu friti sas laras ca ndhe as ingranzeu (P.Mereu)◊ dolorosas penas ant fritidu sa forte conca tua ◊ fritinno is genugos dhi faiant s'adoracione ◊ donzi fundhu fit càrrigu de ua a ispantu chi fritiat sa bide totu a terra ◊ tristu e a passos lentos fit cun sos ojos fritidos a terra
2.
cun totu sos impitzos chi tenzo no mi poto fritire a fàghere àteru ◊ comente mi poto fritire andho a binza a meighinare ◊ sas berbeghes si sunt fritidas: bae a bídere no bi apat animale! ◊ frítidi ca inoghe istrobbas! ◊ a bos fritides ca depo passare?!
Traduzioni
Francese
fléchir,
courber
Inglese
to bow
Spagnolo
doblar
Italiano
flèttere,
chinare
Tedesco
beugen.
inconcobàre , vrb: incorcobare Definizione
atrotigare faendho coment'e a conca, a lacu
Sinonimi e contrari
abbajonare,
agionedhare,
allachedhare,
atzumborai,
colembrai,
corcobare,
ingobbedhare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
courber,
voûter
Inglese
to bow
Spagnolo
encorvar,
corcovar
Italiano
incurvare,
incurvire
Tedesco
beugen.
incujàre , vrb Definizione
fàere calecuna cosa a un'ancuju, a unu gànciu
Sinonimi e contrari
ancujare*,
aunchinare,
incruai,
indrúchere,
tròdhiri
| ctr.
istirare
Frasi
sa zente isulana no incujat s’ischina a s'ocupatzione romana
Traduzioni
Francese
baisser,
courber
Inglese
to bend
Spagnolo
doblar en forma de gancho
Italiano
piegare ad uncino,
curvare
Tedesco
biegen.
indortigàre , vrb: intoltigare,
intorticare,
intortigare,
introtigare Definizione
fàere trota sa cosa dereta
Sinonimi e contrari
alletiae,
annacai,
atorciai,
atortiae,
atrotixai,
corcobare,
indrúchere,
intortighinare
| ctr.
intennerare
Frasi
truvat su boe a corfos de "Perdeu!" ca totora l'intórticat s'aradu o códiat terrinu ◊ no indórtighes cussu ferru ca serbit ténneru!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
courber
Inglese
to curve
Spagnolo
encorvar
Italiano
curvare,
piegare
Tedesco
biegen.
ingruxàre , vrb Definizione
abbasciare ccn. cosa a una parte (es. sa conca o àteru); fàere totu trotu
Sinonimi e contrari
ancrucare,
dòrchere,
grunare,
grusare,
imbasciai,
incruai,
incrunai*,
ingrussiare
/
atuturae,
indortigare
Frasi
s'ingruxant piús de su normale chi azummai si truncant s'ischina ◊ sos chercos los at ingruxados su bentu ◊ che teracos ingruxant sa conca a donzi móvida de su padronu ◊ si ti paret bàscia sa terra pro ti pòdere ingruxare… ◊ a sa losa m'ingruxo cun devotu riguardu ◊ si devet ingruxare de fronte a sos meres
Traduzioni
Francese
s'incliner,
baisser,
se courber
Inglese
to bend down
Spagnolo
inclinarse
Italiano
inchinarsi,
piegarsi
Tedesco
sich neigen.
muciàre , vrb: mucrare,
mugiare,
mugrare,
mujare,
muxare Definizione
coment'e orrugare o fàere a mugros, a orrugos, ma nau in su sensu de incrubare, indrúchere, fintzes mòvere a furriadura
Sinonimi e contrari
allacanae,
aúlghere,
dòrchere,
incruai,
nugrare
Frasi
múcia s'ischina e càrrami predichedha! ◊ mi dolet su costazu ma za bi la fato a mi mugrare pro mi leare cosa ◊ si mujat s'àlvure a su bentu ◊ su bentu isfidiadu muxat sos briones chi in s'ànima mi tudhint (A.Porcheddu)◊ zughet sas palas mujadas de sos annos ◊ s'umanidade l'ant mugrada bentos berminosos ◊ si faghet isfortzu si múgiat che giuncu ◊ at mujadu sa conca a sas leadas in giru ◊ s'ària mugrat sa lughe e pro cussu su Sole si podet bídere naschindhe unu pagu innantis ◊ fint sétzidos in terra cun sas ancas mujadas fintzas a tocare sas petorras
Etimo
ltn.
mut(i)lare
Traduzioni
Francese
fléchir,
courber,
incurver
Inglese
to bend
Spagnolo
flexionar,
doblar
Italiano
flèttere,
curvare
Tedesco
biegen.