ifàghere , vrb: ilfàghere,
irfàchere,
irfàghere,
isàchere,
isciàere,
isciai (i-scia-i)
isfàghere,
isfai,
issàchere Definizione
isciusciare, distrúere sa cosa fata; nau de cosa de papare, còere tropu, èssere tropu lómpia / pps. isciatu, issatu (= sbisuriu, puru); pira, mela irfata = pira, mela passada, chi no est prus bona
Sinonimi e contrari
derrúere,
destrui,
dirfàchere,
idarrocai,
isciasciai,
isciusciai,
isconciare,
sciai,
solivrinare
| ctr.
fàchere
Frasi
sas domos s'ifaghent in sas bidhas chena zente ◊ est betendhe s'abba a cadinos: paret chi su mundhu s'isfatat in abba! ◊ sa gherra isfaghet totu, logu e zente ◊ s'istesseravat, s'isachiat, s'iscontzavat ◊ is pipius funt in s'arruga, fadendu e isciaendu giogus
2.
si est isfatu in torojos de prantu ◊ in su tribàgliu m'isfato totu in suore ◊ sa linna betza s'isfaghet in piúere
3.
sos ossos puru, apustis de tantu tempus, s'irfaghent ◊ funt timendu no si siat po isfai su mundu ◊ chi s'isfagat su mundhu totu intreu no mi rendhet dolore e ne ferida (Sassu)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
défaire,
décomposer
Inglese
to undo,
to decompose
Spagnolo
deshacer
Italiano
disfare,
decompórre,
sgretolare,
disintegrarsi,
dissòlvere
Tedesco
zerstören,
auseinandernehmen,
sich zersetzen,
zerbröckeln.
isciasciài , vrb: sciasciai Definizione
fàere a orrugos ma coment'e a crepadura, a isciopadura, segare
Sinonimi e contrari
destrui,
idarrocai,
ifàghere,
ifasciare,
isciusciai,
isconciare,
isordulare,
sculai
Frasi
nant ca, sa noti chi nascit Gesugristu, su tiau totu su chi aferrat isciàsciat! ◊ chi pigu cussa cadira si dha isciàsciu in conca!… ◊ chi t'arruit sa síndria a terra s'isciàsciat!
Traduzioni
Francese
défaire
Inglese
to crumble
Spagnolo
destrozar
Italiano
sgretolare
Tedesco
zerbröckeln.
isciusciài, isciusciàre , vrb: issusciare,
isusciare,
isussiare,
sciusciai Definizione
bogare de pare, isconciare o fintzes distrúere cosa o faina fata; betare a imboladura, a meda, a covecadura, fintzes calare o orrúere de sa cosa a meda de artu
Sinonimi e contrari
acavacai,
betae,
destrui,
idarrocai,
irfàchere,
isciasciai,
isconciare,
sculai,
torrocai
| ctr.
fàchere
Frasi
innòi cussu dinai cresciat, cresciat, fut un'arriu mannu, prenu, chi curriat de is forestas isciusciadas de Bidhanoa, de Stertzili, de Sàdili e arribbàt a Torinu (B.Lobina)
2.
frúsciat, muizat, úrulat su bentu, isúsciat abba paret chi s'isfetet sa natura (E.Soletta)◊ a su mannale, usciàndhelu, lu craschiavant chin sa lesorja e l'isciusciavant abba pro l'innetare
Cognomi e Proverbi
prb:
a chini fait e isciúsciat non dhi mancat cosa de fai
Traduzioni
Francese
défaire
Inglese
to undo
Spagnolo
deshacer
Italiano
disfare
Tedesco
zerstören.
isconciài, isconciàre , vrb: iscontzare,
sconciai Definizione
isciusciare, bogare de pare una cosa giai fata; nau de su tempus, cambiare, iscuncordare, fàere tempus légiu; nau de fémina príngia, pèrdere su fedu; nau de sa natura de s’ómine, passare sa teteresa / pps. iscontzadu, iscontzu
Sinonimi e contrari
destrui,
idarrocai,
irfàghere,
isciasciai,
isciuchiare,
isciusciai,
iscunsertare,
sculai
/
istrumare
| ctr.
aconciai,
adaretzai,
agiustai,
arragnare,
fàchere
Modi di dire
csn:
iscontzare su coju = istorraisí; isconciàresi de… = leàresi disturbu pro…
Frasi
si li betat pódhighes l'iscontzat dae cristianu! ◊ su die chi si ndhe at a isconciare custu giuramentu nos at a calare tronos e lampos! ◊ custa est cosa chi non si podet isconciare ◊ in cussa calada imbrunconu e m'iscònciu su brutzu!
2.
su tempus si fit iscontzu e no aiant pótiu garrigare su nabiu ◊ za mi paret chi su tempus torrat a iscontzare!
3.
sa fémina fit príngia ma si est iscontza
5.
bellu frade, no si est mancu isconciau de andhare a saludare sa sorre!
Etimo
itl.
sconciare
Traduzioni
Francese
défaire
Inglese
to undo
Spagnolo
deshacer
Italiano
disfare,
demolire
Tedesco
zerstören.
iscumentàre , vrb Definizione
isconciare, betare apare (nau de màniga, èssere lasca, mòvere aintru de s'ogu de sa ferramenta)
Sinonimi e contrari
irfàchere,
isciasciai,
isconciare,
iscunsertare,
isordulare
| ctr.
cumentare
Frasi
sos coros cherent provaos e, candho benit, sa prova iscumentat cantu bi at ◊ irfriguraos in cada mermu, in cust’ísula nighedha che atramentu, iscumentant su rànchiu mutricore ◊ s'àinu chi t'iscumentet, a tie solu!
2.
seo andhau a su ferreri po mi fàere una pariga de cotzas po mi cumentare su marrone, ca dhu tenio totu iscumentau (M.Deiana)
Traduzioni
Francese
effarer,
disjoindre,
défaire
Inglese
to break up,
to destroy,
to dismay
Spagnolo
deshacer
Italiano
sgomentare,
sconnèttere,
disfare
Tedesco
erschüttern,
aus den Figen bringen,
zerstören.
isòlbere , vrb: isòlvere,
isòrbere,
isòrvere,
isòvere,
issòrbere,
issòrvere,
ixòvere Definizione
iscapiare cosa acapiada, bogare de pare is càbudos de un’acàpiu o nodu; iscagiare, nau de cosa tostada chi torrat a lícuida; acabbare un'incàrrigu, nau pruschetotu de organísimos fatos de gente votada / pps. isoltu; ibue ch'est isoltu? = a ue s'est imbertu? aundi est andau?
Sinonimi e contrari
ilgiobare,
illiare,
isprèndhere,
scapiai
/
sòlbere
| ctr.
acapiae,
prèndhere
Frasi
isòrbere unu nodu, una fune, un'animale ◊ isolvesit sas presuras de su pacu e lu abberzesit ◊ no resessit a ixòvere un'àinu dae sa lóriga
2.
sos montes si ant a isòlvere che sale ◊ s'oro isoltu ◊ sa cosa fit ixovèndhesi che néula ◊ sa gherra lis issorviat sos sentitos in su lutrau
3.
su cussizu pro lege s'ixoviat ca deviant fàghere votassiones noas
4.
de candho ispricaiat su faedhu e isorveit sos primos passitos a pagu a pagu si fateit mannu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
défaire,
dénouer
Inglese
to untie
Spagnolo
desatar,
derretir,
disolver
Italiano
sciògliere,
slacciare,
slegare
Tedesco
lösen,
aufschnüren,
losbinden.
scuài 1 , vrb: isculai*,
sculai Definizione
coment'e segare su culu o su fundhu, segare una parte de calecuna cosa cunsiderada coment'e s'ala de fundhu; isconciare una cosa; acabbare o firmare de fàere calecuna cosa
Sinonimi e contrari
isciusciai,
isconciare
/
acabbae,
lassai,
sensai
Modi di dire
csn:
scuai un'agu = segaindi su cú, s'ogu, sa parti aundi intrat su filu; scuai bruscerias = iscontzare fatuzos; sculai una fàula = bogare in craru una fàula dendhe a bídere sa veridade
Frasi
muda, dassinuncas scuaus su santuanni! ◊ cussu sculat e fait matzinas ◊ no torris a cumentzai cun custas chistionis, puita sculaus totu ◊ su malàdiu pregàt a Deus de dh'acuntentai de sculai isceti sa vida sua ◊ tocat a ndi fai sculai cussa lei fata mali ◊ chini dhi sculat sa fortuna, a issu, est sa sorga! ◊ assentai bèni sa cosa, assinuncas si sculat su càrrigu e si perdit andendi andendi!
2.
su piciochedhu at sculau de fai a malu ◊ insaras at sculau de arriri ◊ apustis chi iat sculau de niai, Pinóchiu fiat andendu a iscola
3.
una famíglia sculada no fait a dha torrai a missi in fiu!
Traduzioni
Francese
défaire,
annuler,
cesser
Inglese
to undo,
to cancel,
to give up
Spagnolo
deshacer,
dejar
Italiano
disfare,
annullare,
sméttere
Tedesco
zerstören,
zunichte machen,
aufhören.
strogài, strogàri , vrb Definizione
iscapiare cosa acapiada, fàere a lómboru su filu de una madassa, ispodhicare cosa imbodhigada: in cobertantza, arrangiare una chistione; fintzes atrotigare, furriare
Sinonimi e contrari
illiare,
isòlbere,
isprèndhere,
scapiai
/
tirai
| ctr.
acapiae,
prèndhere,
trogai
Frasi
strogaidhu is manus e is peis e lassaidhu andai! ◊ iant strogau is funis e, isprata sa vela maista, si fuant móvius ◊ tocat a strogari cust'auera de su truncu
2.
tui no andas a logu perunu, ca sa madassa dha strogu dèu!
3.
a su pilloni dh'at strogau su tzugu e si dh'at papau
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
défaire,
dénouer
Inglese
to unlace
Spagnolo
desatar
Italiano
sciògliere,
slacciare
Tedesco
lösen,
aufschnüren.