abbarrigàre , vrb Definizione
fàere fortza faendho pesu o ispinghendho de pitzu, incracare faendho pesu
Sinonimi e contrari
abbaticare,
apretigare,
carcare,
imbarrigare,
incalcare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
appuyer,
presser
Inglese
to press
Spagnolo
apretar
Italiano
prèmere
Tedesco
drücken.
acoidài, acoidàre , vrb: acoitai,
acoitare,
acuitai,
acuitare,
coidai Definizione
fàere sa cosa in lestresa, cantu prima, a presse
Sinonimi e contrari
apressare,
illestrire,
incoire
| ctr.
istentare
Frasi
s'atóngiu acoidendi pesat unu lentzoru niedhu de nuis ◊ tocat a s'acuitai ca no s'aspetant ◊ issu si fut acoitau a crocai ◊ acoita a torrai! ◊ acoitaisí a si ndi andai! ◊ acoitate ca tenzo de fàchere su pranzu!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
presser
Inglese
to hurry
Spagnolo
apresurarse,
darse prisa
Italiano
affrettare,
fare in frétta
Tedesco
sich beeilen.
afiolàre , vrb: afiorare Definizione
acostire sa terra a calecuna cosa prantada; apretare su fàmene, unu bisóngiu, bènnere fàmene o bisóngiu forte
Sinonimi e contrari
assacarrare
/
apretai,
sighire
Traduzioni
Francese
presser
Inglese
to be hot on s.o.’s
Spagnolo
apremiar,
acuciar (hambre,
otro)
Italiano
incalzare (della fame,
di altro)
Tedesco
bedrängen.
allestài , vrb: allestrai,
allestrare Definizione
fàere in lestresa, pònnere presse
Sinonimi e contrari
allestire,
apressurai,
impressare,
impressire,
impressurare,
trotinare
Frasi
sos àinos fint addainanti de nois allestrendhe in sa falada (M.Bua)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
presser,
hâter
Inglese
to hurry
Spagnolo
apresurar
Italiano
affrettare
Tedesco
beschleunigen,
sich beeilen.
apressàre , vrb Definizione
fàere impresse, coitare de prus
Sinonimi e contrari
acadriare,
acoidai,
apressurare,
impressire
| ctr.
istentare
Frasi
cuss'issudhu l'at fatu apressare su passu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
presser
Inglese
to hurry
Spagnolo
apresurar
Italiano
affrettare
Tedesco
beschleunigen,
sich beeilen.
apretàe, apretài , vrb: apretare 2,
apretari Definizione
pònnere in apretu, in dificurtade manna, pònnere presse, essire o fàere prus càdriu, prus fruscu; rfl. caminare prus impresse, istirare su passu camminandho
Sinonimi e contrari
acadriare,
apressurai,
apretonare,
trotinare
Modi di dire
csn:
apretare una cosa a… (a sole, a fogu, a chíngia, e gai) = fàghere dannu a sa cosa cun su sole, cun su fogu, sa chíngia a tropu; apretare sa màchina = fàghere andhare prus lestra
Frasi
sighint sas agonias a apretare ◊ su sole apretaiat sa campagna chena piedade ◊ bae a sa friscura, ca a tardu ti apretat su sole! ◊ a su malàidu li at apretadu su male ◊ in cussu logu mergiani apretat e no fait a fidai is angionis
2.
is fillus megant de dh'apretai a comporai su tratori ◊ su guvernu cheret apretadu chi muntenzat sas promissas ◊ si apretesint de sighire sa volontade sua ◊ si ti apretat su fritu cugúzadi! ◊ candu mi apretat su fàmini papu ◊ l'est apretandhe su sonnu ◊ su bentu est apretendhe ◊ est comintzendhe a pròere: si apretat abberimus su paracu
3.
a sa padedha abbàssiali su fogu, no l'apretet ca si atacat
4.
cudhu si apretat e aciapat su cani
Etimo
spn.
Traduzioni
Francese
presser
Inglese
to chase closely
Spagnolo
apretar
Italiano
incalzare,
mèttere frétta a qlc.,
intensificare qlcs
Tedesco
jdn zur Eile antreiben,
sich beeilen.
apubulàre , vrb Definizione
bènnere gente meda, prènnere de gente, nau de unu logu
Sinonimi e contrari
abbudronare,
afiotulare,
afollare,
assaurrare,
atrepillai,
atropare,
atrumare,
atutinare,
pobulare
| ctr.
ispobulare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
se presser
Inglese
to crowd (together)
Spagnolo
agolparse
Italiano
affollarsi
Tedesco
sich drängen.
atipriàre , vrb: atripiare,
atropiare,
atrupiare Definizione
catzigare o istrecare e múrghere su súciu de calecuna cosa; istrínghere, múrghere is trastos, s’orrobba samunada, po che dhis bogare s’abba
Sinonimi e contrari
tilpiare*
/
intortijare,
tortojare
/
irfrutuare
Frasi
a sa malàida l'at atrupiadu sa tita e de matéria ndh'at pienadu una tatza ◊ atropiaiat cun sas manos suas sa ua sèbera pro fàghere su binu de sa Missa ◊ unu tempus sa ua l'atropiaiant a pes
Traduzioni
Francese
presser
Inglese
to squeeze
Spagnolo
exprimir
Italiano
sprèmere,
strizzare
Tedesco
pressen,
auswringen.
atrumàre , vrb: atrummare Definizione
fàere a truma, a chedha, istare o pònnere in medas impare, acanta
Sinonimi e contrari
abbudronare,
acedhae,
afiotae,
afollare,
apubulare,
arretolare,
assaurrare,
atropare,
atutinare
Frasi
fint totu atrumados a noe e a deghe ◊ sos tazos si sunt atrumados in s'abbadolzu ◊ fia giómpidu a una badhe terrorosa tota atrumada de feras ◊ si bi at atrumadu unu bene de zente ◊ intendhindhe cussu fragassu, sa zente si est atrumada
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
se presser
Inglese
to crowd (together)
Spagnolo
atiborrarse
Italiano
affollarsi
Tedesco
sich drängen.
azachinàre , vrb Definizione
fàere mòvere o trubbare animales, pigare a trubbu fintzes gente, fortzare a ccn. a fàere
Sinonimi e contrari
ingotare 1,
ispuntogliare,
istuzare,
trubare
Frasi
azachinare a unu, unu fiadu
Traduzioni
Francese
réclamer,
presser
Inglese
to urge
Spagnolo
incitar animales o personas
Italiano
sollecitare
Tedesco
drängen.
impressíre, impressíri , vrb Definizione
tènnere o pònnere presse
Sinonimi e contrari
allestai,
allestire,
apressare,
apressibbiri,
apressurai,
impressare,
impressurare
| ctr.
abbacai,
abblandai
Frasi
candho est arribbau, unu de sos cumpanzos lu fit impressindhe a contare s'istória de su Costerinu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
presser,
insister
Inglese
to hasten
Spagnolo
apresurar
Italiano
affrettare
Tedesco
beschleunigen,
sich beeilen.
incalcàre , vrb: incarcare,
incascare,
inchircare,
incracai,
incracare Definizione
ispínghere de parte de pitzu una cosa, fàere pesu in pitzu, ma fintzes istrínghere, fàere fortza; fàere cracu o fintzes bufare (o papare) meda, coment'e a istichidura, faendho prus cracu, tibbiu
Sinonimi e contrari
abbarrigare,
abbaticare,
apretigare,
calcai,
crichiri,
istibbire,
pretare
Frasi
s'at incalcadu sa berrita in conca ◊ si abbutonat su capoto e s'incascat su bonete in conca ◊ su gatu mi pigat su didu in buca, mússiat ma no incracat
2.
comente at torradu a pròere, sos cunzados, sos pasciales, sos mandriolos si sunt torrados a incarcare d'erva ◊ chijinatas umbras s'incascant subra de sos nódidos montes (G.Fiori)
3.
de binu si ndh'incarcat cantu piús podet ◊ candho sunt tirendhe gàrriga manna, sos boes incascant in tuju
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
presser,
s'épaissir
Inglese
to press,
to thicken
Spagnolo
apretar
Italiano
prèmere,
addensarsi,
infittire
Tedesco
drucken,
sich verdichten,
dichter werden.
ingotàre 1 , vrb Definizione
coment'e ispínghere o pònnere presse, fàere mòvere
Sinonimi e contrari
azachinare,
ispígnere,
ispuntogliare,
istuzare,
sotae
Frasi
no bi at bisonzu chi l'ingote, sa mente mia, pro s'ischervigare (G.Ruju)
Traduzioni
Francese
presser,
solliciter
Inglese
to urge
Spagnolo
impulsar
Italiano
sollecitare
Tedesco
drängen.
ispremiàre , vrb Definizione
coment'e istrecare, istringhendho o incracandho a forte po ndhe fàere essire cosa
Sinonimi e contrari
afíere,
isprèmere,
supressai
Etimo
spn.
(a)premiar
Traduzioni
Francese
presser
Inglese
to squeeze
Spagnolo
exprimir,
extraer
Italiano
sprèmere
Tedesco
ausdrücken.
prèmere, prèmi , vrb: prèmmere,
prèmmiri Definizione
fàere fortza (de pesu o de àteru) apitzu, coment'e incracandho, fintzes coment'e istringhendho
Sinonimi e contrari
afíere,
incalcare,
isprèmere,
istrígnere,
tilpiare
Etimo
ltn.
premere
Traduzioni
Francese
appuyer,
presser
Inglese
to press,
to squeeze
Spagnolo
apretar
Italiano
prèmere,
sprèmere
Tedesco
drücken,
ausdrücken.
prenciài , vrb: prensai,
prensare,
prentzai,
prentzare Definizione
incracare a prentza
Sinonimi e contrari
imprentzai,
supressare
Frasi
sa benàcia depit èssi prenciara po ndi bogai totu su binu ◊ teniat sa prensa e binzateris meda che leaiant sa binata pro la prensare
Etimo
spn.
prensar
Traduzioni
Francese
presser,
pressurer,
comprimer
Inglese
to squeeze,
to crush
Spagnolo
prensar
Italiano
torchiare,
comprìmere,
pressare,
pigiare
Tedesco
pressen.
supressài, supressàre , vrb Definizione
incracare a supressa, incracare a forte
Sinonimi e contrari
imprentzai,
prenciai
Frasi
prantat, marrat, binnennat, issarmentat, càticat e supressat, iscuponat e ponet su mustu in cantina
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
presser
Inglese
to press
Spagnolo
prensar
Italiano
torchiare
Tedesco
pressen.
tilpiàre , vrb: tirpiare,
tripiare,
tropiare,
trupiare Definizione
istrínghere cosa a istrecadura, a murghidura, a atrotigadura, po che dhi bogare su súciu, s'abba; fintzes isfrutuare s'àteru
Sinonimi e contrari
afíere,
isciuciai,
isprèmere,
profizare
/
acacigai,
atipriare,
irfrutuare
Frasi
su pastore trúpiat sas titas de sas arveghes murghíndhelas ◊ l'ant tilpiada che istratzu ◊ si trúpiant sos budrones in su lachedhu ◊ tropiendhe sa raba… faghent brou! ◊ l'at trupiadu a tenatzas ◊ su suore che l'azis tripiadu debbadas
2.
su coro oprimidu restat che limone tripiadu (S.Macis)◊ adiu vida de gherra chi tripiadu mi as pro chimbant'annos! (M.Dore)◊ a su pensionadu lu fúliant tripiadu che limone ◊ no ti fóscighes su coro e ne ti trúpies sos chervedhos! ◊ a sa pianta ti atacas a tilpiare ca sa vida cheres ◊ ant tripiadu sa famíglia de su secuestradu ◊ pro nos fàghere mannos as tirpiadu sas fortzas chi aias
3.
trípio pro su chi at fàmine e fritu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
presser,
essorer
Inglese
to squeeze
Spagnolo
estrujar,
exprimir
Italiano
strizzare,
sprèmere
Tedesco
auswringen,
auspressen.
trupiàda , nf Definizione
su trupiare
Sinonimi e contrari
afissa,
multa
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
pressage,
action de presser,
d'essorer
Inglese
squeeze
Spagnolo
prensado
Italiano
strizzata,
spremuta
Tedesco
Auswringen.