atipriàre , vrb: atripiare,
atropiare,
atrupiare Definizione
catzigare o istrecare e múrghere su súciu de calecuna cosa; istrínghere, múrghere is trastos, s’orrobba samunada, po che dhis bogare s’abba
Sinonimi e contrari
tilpiare*
/
intortijare,
tortojare
/
irfrutuare
Frasi
a sa malàida l'at atrupiadu sa tita e de matéria ndh'at pienadu una tatza ◊ atropiaiat cun sas manos suas sa ua sèbera pro fàghere su binu de sa Missa ◊ unu tempus sa ua l'atropiaiant a pes
Traduzioni
Francese
presser
Inglese
to squeeze
Spagnolo
exprimir
Italiano
sprèmere,
strizzare
Tedesco
pressen,
auswringen.
múgghere , vrb: mugi,
múgiri,
mújere,
múlgere,
múlghere,
múlgiri,
múrgere,
múrghere,
múrguri Definizione
istrínghere sa tita a manos (o is tzimingiones, si est baca) o fintzes passare is tzimingiones in mesu de is pódhighes coment'e a tiradura a manera de ndhe fàere essire su late; nau de àteru, istrínghere cosa fintzes a atrotigadura a manera de ndhe dhi fàere essire abba o súciu; nau in cobertantza, isfrutare / pps. múlghidu, multu, muntu, murtu
Sinonimi e contrari
múgliri
/
atipriare,
isciuciai
/
irfrutuare
Modi di dire
csn:
m. a sa cadhigada = a s'imperriotu, ponindhe su fiadu suta de ancas e murghindhe a conca imbassiada a cara a betu contràriu; m. a cúcuru in culu = apispirinados in daisegus de su fiadu; múrghere a unu che chera de abbatu = isfrutaidhu, pigaindedhi totu sa cosa, acomenti faint is allurpius
Frasi
immoi mugeus is bacas ◊ murtas las azis sas berbeghes? ◊ ndh'at murtu duas, de berbeghes, in tantos annos chi fit pastore!…◊ como murghent fintzas a màchina ◊ murgiant a un'ipiolu ◊ is mannalissas si mulgiant in domu ◊ su babbu est mujenno ◊ cussa craba, candu dha mugint, imbrutat s'istrégiu!◊ custa manu mi dolet e no si dha fatzo a múrgere!
2.
sa samunadora murghet sa robba samunada ◊ ti murgo a sa tatza su sutzu de un'arantzu ◊ sa lavatrice est murghindhe: candho faghet, istèrreche sa robba
3.
ant postu sa giustíscia in movimentu pro la múrghere issos sa bidha!
Terminologia scientifica
pstr
Etimo
ltn.
mulgere
Traduzioni
Francese
traire,
tordre
Inglese
to squeeze,
to milk
Spagnolo
ordeñar,
exprimir
Italiano
múngere,
strizzare
Tedesco
melken,
auswringen.
retrocidúra , nf Definizione
su fàere sa cosa a atrotigadura, su retròciri; foedhandho de terrenos, sa de duas e tres araduras
Sinonimi e contrari
arretrocimentu,
profizadura
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
retordage
Inglese
twisting
Spagnolo
retorcedura
Italiano
ritorcitura
Tedesco
auswringen.
tilpiàre , vrb: tirpiare,
tripiare,
tropiare,
trupiare Definizione
istrínghere cosa a istrecadura, a murghidura, a atrotigadura, po che dhi bogare su súciu, s'abba; fintzes isfrutuare s'àteru
Sinonimi e contrari
afíere,
isciuciai,
isprèmere,
profizare
/
acacigai,
atipriare,
irfrutuare
Frasi
su pastore trúpiat sas titas de sas arveghes murghíndhelas ◊ l'ant tilpiada che istratzu ◊ si trúpiant sos budrones in su lachedhu ◊ tropiendhe sa raba… faghent brou! ◊ l'at trupiadu a tenatzas ◊ su suore che l'azis tripiadu debbadas
2.
su coro oprimidu restat che limone tripiadu (S.Macis)◊ adiu vida de gherra chi tripiadu mi as pro chimbant'annos! (M.Dore)◊ a su pensionadu lu fúliant tripiadu che limone ◊ no ti fóscighes su coro e ne ti trúpies sos chervedhos! ◊ a sa pianta ti atacas a tilpiare ca sa vida cheres ◊ ant tripiadu sa famíglia de su secuestradu ◊ pro nos fàghere mannos as tirpiadu sas fortzas chi aias
3.
trípio pro su chi at fàmine e fritu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
presser,
essorer
Inglese
to squeeze
Spagnolo
estrujar,
exprimir
Italiano
strizzare,
sprèmere
Tedesco
auswringen,
auspressen.
tortigiài , vrb: atrotoxai,
totorgiai,
tratoxai,
trotigiai,
trotixai,
trotoigare,
trotosare,
trotoxai Definizione
atrotigare, furriare, girare de longu una cosa, pruschetotu orrobba, fune, filos o cosas deasi, de no èssere prus a línia dereta, comente si faet filandho lana o àteru; fintzes mòvere a iscutuladura, fàere trebballare meda; furriare, tròchere a una parte / trotoxai un'istràciu isciustu = múrghere un'istratzu
Sinonimi e contrari
acaragollai,
acordiolai,
atrocillai,
folfigiare,
forrighitare,
profizare,
tontirgiai
/
ischirchinare
/
frànghere,
partare,
tòlchere
| ctr.
isprofizare,
istrotoigare
Modi di dire
csn:
trotoxai sa coa = fàghere sa coa coment'e a lórigas; trotoxai sa matza a unu = segai sa matza, dare ifadu meda; trotoxaisí de su dolori = ischirchinàresi de su dolore; trotoxaisí coment'e un'anguidha, coment'e unu coloru; persona trotoxara = furba, chi l'ischit longa
Frasi
s'argiau si totòrgiat istrumpau in terra ◊ est totorgendusí a caragolu ◊ no mi trotoxist su bràciu ca m'iscrescit!
2.
depias ari portau su sugru tortigiau che a su pei miu po biri ci ti fust framulau in domu!
3.
trotoxissí a custa parti!
Traduzioni
Francese
tortiller,
tordre
Inglese
to twist
Spagnolo
retorcer
Italiano
contòrcere,
ritòrcere,
attorcigliare
Tedesco
auswringen,
drehen.
tortojàre , vrb Definizione
múrghere is trastos, s'orrobba samunandho
Sinonimi e contrari
atipriare,
atriciare,
intortijare
Etimo
itl.
(at)tortigliare
Traduzioni
Francese
tordre,
essorer
Inglese
to squeeze,
to wring clothes (out)
Spagnolo
torcer
Italiano
sprèmere,
strizzare i panni
Tedesco
auswringen.
trupiàda , nf Definizione
su trupiare
Sinonimi e contrari
afissa,
multa
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
pressage,
action de presser,
d'essorer
Inglese
squeeze
Spagnolo
prensado
Italiano
strizzata,
spremuta
Tedesco
Auswringen.