aghérvu , agt Definizione nau de frutuàriu, chi no est lómpiu, chi no est fatu, no est ancora de papare; nau de ccn., chi est tropu piticu Sinonimi e contrari crú, chélviu | ctr. lómpidu 2. ant dadu in pastu a sa brutalidade sa fiza agherva, ancora criadura Etimo ltn. acerbus Traduzioni Francese vert Inglese unripe Spagnolo inmaduro Italiano immaturo Tedesco unreif.

agratzàdu , agt: agritzadu Definizione chi tenet su gustu chi si leat in sa limba coment’e de frutuàriu cruo, aghedu; nau de frutuàriu, chi no est lómpiu, no est cotu Sinonimi e contrari acru, agrítinu, cruatzinu Terminologia scientifica sbr Etimo srd. Traduzioni Francese aigre, âcre, vert Inglese acrid, unripe Spagnolo acerbo, áspero Italiano acre, acèrbo Tedesco sauer.

arbàu , agt Definizione nau de su sabore de frutuàriu candho no est bene cotu Sinonimi e contrari abru 1, cruàxini, crudonzu, iscrómpiu Modi di dire csn: arenada arbara = agra, de sabore agritzu; arenada arbara durci = unu pagu agra, no cota dereta, de pòdere manigare Cognomi e Proverbi smb: Arbau Terminologia scientifica sbr Traduzioni Francese vert, qui n'est pas mûr Inglese varied, not completely ripe Spagnolo agrio Italiano non ben maturo Tedesco unreif.

bídre , agt, nm: birde, bilde, bildi, birdi, virde Definizione genia de colore, su de s'erba, de is fògias friscas de is matas, de su frutuàriu cruo: si narat fintzes de linna segada de pagu, chentza sicada Sinonimi e contrari friscu 1 | ctr. sicadu, sicu Modi di dire csn: birde meru, birde porrale/forrale, birdi che narba; picàresi sos birdes = istare in ziru, leàresi su logu; cadhos birdes = cadhos fatos a pessamentu (chi no si ndhe agatat in logu); no bastare ne birde e ne sicu = no bastai nudha, consumai totu, tropu; èssere birde (nadu de zente) = giòvunu Frasi in beranu su logu est birde: in istiu inoghe est totu sicu ◊ su trigu no ndhe cheret messadu birde ◊ ti fàciu furriai birdi che sa modhici! ◊ sa linna birde est mala a tènnere 2. est birdi che feli ◊ a s'istrubberi no li bastat ne birde e ne sicu 3. pitzoca remonia, no est de cussas chi si picant sos birdes: in ziru no l'addóbias mai ◊ si picabat sos birdes pro andhare a cucuja ◊ babbu candho fiat birde fiat líeru che canna Cognomi e Proverbi smb: Birde, (b)Irde Terminologia scientifica clr Etimo ltn. vir(i)de Traduzioni Francese vert Inglese green Spagnolo verde Italiano vérde Tedesco grün, Grün.

chélviu , agt: chelvu 1, cherfu, chérviu, chervu, chevu, crefu, crevu Definizione nau de unos cantu frutuàrios, chi no funt lómpios, chi no funt fatos, no funt ancora de papare: de àteros frutos si narat chi funt cruos, agros / pira cherfa, superba cherfa, pirastru cherfu Sinonimi e contrari abru 1, aghervu*, cruatzinu, cruenale, iscrefu | ctr. fatu, lómpidu Frasi bodhide pirastru, ma mih chi no siat crefu! ◊ est un'àrbure isfozada chi perdet su frutu ancora chevu ◊ nachi est birde sa mela, candho est chelva ◊ fit tzicullitendhe che aéschidu dai pira cherva ◊ frutuàriu cherfu ponet in bula ◊ sa frúture cherva acórriat Traduzioni Francese vert (qui n'est pas mûr) Inglese unripe Spagnolo verde Italiano acèrbo Tedesco unreif.

crú, crúa , agt, nm: crudu, cruo, cruu, cudru Definizione nau de cosa de còere, chi no est cotu, chi sa cotura no dh'at ammodhigau; nau segundhu su frutu chi càmbiat colore, chi no est lómpiu, no est ancora bonu de papare; sabore aghedu, de cosa crua; nau de terra, chi no est trebballada, no est prena Sinonimi e contrari chélviu, cruatzinu | ctr. cotu, fatu, lómpidu Modi di dire csn: crú pisai = crú deretu, cotu in nudha; crudu mamale, enali = argu, cherfu, chi no est lómpidu; pedhe crua = chi no est contzada; binu crú = chi no li ant dadu incubonadura, chi est fatu e cracau; terra, terrenu crua = chentza triballadu, annigrinu; mata crua = candho no est frutendhe, in tempus de pasu, irfozada Frasi sa ua crua est agra ◊ sa figu crua est su crabione ◊ cussu péssiu est crua ◊ is cruguxonis cruus assentadhus in sa crobedha!◊ no apu digeriu cussa tuninedha crua ◊ custu cogone fit cudru a intro e tostu a fora ◊ de pellitzas bi ndhe aiat cotas e cudras ◊ custa cosa est prus crua chi no cota 2. segundu is mexinas bollint ghetadas a mata crua, candu sa mata est sciollara ◊ càstia custas terras totu trabballadas, e anch'e nosu giai totu terra crua! 3. custu binu tenet su crú ca no li ant dadu incubonadura Cognomi e Proverbi smb: Crudu Etimo ltn. crudus Traduzioni Francese cru, vert Inglese uncooked, harsh Spagnolo crudo, verde Italiano crudo, acèrbo Tedesco roh, unreif.

cruàncinu, cruànciu, cruàngiu, cruàntzinu, cruàntzu , agt Definizione nau de frutuàriu, chi est pagu cotu Sinonimi e contrari cruatzu, cruàxini, crudonzu, cruinciolu / cdh. crudànciu Etimo srd. Traduzioni Francese un peu vert (pas mûr) Inglese a little harsh Spagnolo un poco verde Italiano acerbétto Tedesco etwas unreif.

crudónzu , agt: cruonzu, cudronzu Definizione nau de cosa posta a còere o de frutu, chi no est cotu bene Sinonimi e contrari arbau, cruànciu, cruàxini, cruinciolu Etimo srd. Traduzioni Francese un peu cru, un peu vert Inglese a little cooked (unripe) Spagnolo un poco crudo Italiano crudetto Tedesco etwas roh.

éliche , nm, nf: éliga, élighe, élighi, éligi, íliche Definizione mata manna, de sa matessi famíglia de su crecu e de su suérgiu: faet landhe e linna bona, forte e tostada Sinonimi e contrari ttrs. érighi Frasi sos élighes sunt barriados de landhe ◊ est che élighe sica in s'angustia de una pèlcia tra tetis e ruos (Puntziudu)◊ su monte est inghiriadu d'éligas altas ◊ sas élighes trement a s'úrtima lughe ◊ ndhe lis depo landhe a cussas éliches!… Terminologia scientifica mtm, Quercus ilex Etimo ltn. elice Traduzioni Francese chêne vert Inglese ilex Spagnolo encina, carrasca Italiano léccio Tedesco Steineiche.

íliche , nm: éliche*, ígili, ílige, ílighe, íligi, ílixi, íllighe, ixi, íxibi, íxigui, íxugui Definizione mata manna, de sa matessi arratza de su crecu e de su suérgiu, bogat landhe e faet linna bona / min. iligedha Frasi incui dhue sunt is forestas cun su landhe de ílige Terminologia scientifica mtm, Quercus ilex Traduzioni Francese chêne vert Inglese holm-oak Spagnolo encina Italiano léccio Tedesco Steineiche.

iscrómpidu 1, iscrómpiu , agt Definizione chi no est ancora fatu, nau de cosas chi lompent a unu certu tempus, chi no est lómpiu / ovu iscrómpidu = chi portat su croxu a pillonchedhu modhi, chi no est fatu Sinonimi e contrari cherfu | ctr. cotu, drempidu, fatu Etimo srd. Traduzioni Francese vert, qui n'est pas mûr Inglese unripe Spagnolo inmaduro Italiano immaturo Tedesco unreif.

sabadíglia , nf: sebadíglia, sebidíglia, sebidíllia, sibidíglia, sibidíllia Definizione genia de erba velenosa e púdia, faet s'arraighina grussa e no sicat mai deunudotu (solu sa fògia); in calecunu logu dhu narant a s'oleandru Sinonimi e contrari teredha / lannaxi, neulache Frasi ant bufadu pianghendhe su velenu de sa lua e fele de sabadíglia Terminologia scientifica rba, Helleborus lividus, mt, Nerium oleander Etimo itl. sabadiglia Traduzioni Francese ellébore vert Inglese hellebore Spagnolo heléboro, adelfa Italiano ellèboro vérde Tedesco grüne Nieswurz.

«« Cerca di nuovo