aghérvu , agt Definition
nau de frutuàriu, chi no est lómpiu, chi no est fatu, no est ancora de papare; nau de ccn., chi est tropu piticu
Synonyms e antonyms
crú,
chélviu
| ctr.
lómpidu
2.
ant dadu in pastu a sa brutalidade sa fiza agherva, ancora criadura
Etymon
ltn.
acerbus
Translations
French
vert
English
unripe
Spanish
inmaduro
Italian
immaturo
German
unreif.
agratzàdu , agt: agritzadu Definition
chi tenet su gustu chi si leat in sa limba coment’e de frutuàriu cruo, aghedu; nau de frutuàriu, chi no est lómpiu, no est cotu
Synonyms e antonyms
acru,
agrítinu,
cruatzinu
Scientific Terminology
sbr
Etymon
srd.
Translations
French
aigre,
âcre,
vert
English
acrid,
unripe
Spanish
acerbo,
áspero
Italian
acre,
acèrbo
German
sauer.
arbàu , agt Definition
nau de su sabore de frutuàriu candho no est bene cotu
Synonyms e antonyms
abru 1,
cruàxini,
crudonzu,
iscrómpiu
Idioms
csn:
arenada arbara = agra, de sabore agritzu; arenada arbara durci = unu pagu agra, no cota dereta, de pòdere manigare
Surnames and Proverbs
smb:
Arbau
Scientific Terminology
sbr
Translations
French
vert,
qui n'est pas mûr
English
varied,
not completely ripe
Spanish
agrio
Italian
non ben maturo
German
unreif.
bídre , agt, nm: birde,
bilde,
bildi,
birdi,
virde Definition
genia de colore, su de s'erba, de is fògias friscas de is matas, de su frutuàriu cruo: si narat fintzes de linna segada de pagu, chentza sicada
Synonyms e antonyms
friscu 1
| ctr.
sicadu,
sicu
Idioms
csn:
birde meru, birde porrale/forrale, birdi che narba; picàresi sos birdes = istare in ziru, leàresi su logu; cadhos birdes = cadhos fatos a pessamentu (chi no si ndhe agatat in logu); no bastare ne birde e ne sicu = no bastai nudha, consumai totu, tropu; èssere birde (nadu de zente) = giòvunu
Sentences
in beranu su logu est birde: in istiu inoghe est totu sicu ◊ su trigu no ndhe cheret messadu birde ◊ ti fàciu furriai birdi che sa modhici! ◊ sa linna birde est mala a tènnere
2.
est birdi che feli ◊ a s'istrubberi no li bastat ne birde e ne sicu
3.
pitzoca remonia, no est de cussas chi si picant sos birdes: in ziru no l'addóbias mai ◊ si picabat sos birdes pro andhare a cucuja ◊ babbu candho fiat birde fiat líeru che canna
Surnames and Proverbs
smb:
Birde, (b)Irde
Scientific Terminology
clr
Etymon
ltn.
vir(i)de
Translations
French
vert
English
green
Spanish
verde
Italian
vérde
German
grün,
Grün.
chélviu , agt: chelvu 1,
cherfu,
chérviu,
chervu,
chevu,
crefu,
crevu Definition
nau de unos cantu frutuàrios, chi no funt lómpios, chi no funt fatos, no funt ancora de papare: de àteros frutos si narat chi funt cruos, agros / pira cherfa, superba cherfa, pirastru cherfu
Synonyms e antonyms
abru 1,
aghervu*,
cruatzinu,
cruenale,
iscrefu
| ctr.
fatu,
lómpidu
Sentences
bodhide pirastru, ma mih chi no siat crefu! ◊ est un'àrbure isfozada chi perdet su frutu ancora chevu ◊ nachi est birde sa mela, candho est chelva ◊ fit tzicullitendhe che aéschidu dai pira cherva ◊ frutuàriu cherfu ponet in bula ◊ sa frúture cherva acórriat
Translations
French
vert (qui n'est pas mûr)
English
unripe
Spanish
verde
Italian
acèrbo
German
unreif.
crú, crúa , agt, nm: crudu,
cruo,
cruu,
cudru Definition
nau de cosa de còere, chi no est cotu, chi sa cotura no dh'at ammodhigau; nau segundhu su frutu chi càmbiat colore, chi no est lómpiu, no est ancora bonu de papare; sabore aghedu, de cosa crua; nau de terra, chi no est trebballada, no est prena
Synonyms e antonyms
chélviu,
cruatzinu
| ctr.
cotu,
fatu,
lómpidu
Idioms
csn:
crú pisai = crú deretu, cotu in nudha; crudu mamale, enali = argu, cherfu, chi no est lómpidu; pedhe crua = chi no est contzada; binu crú = chi no li ant dadu incubonadura, chi est fatu e cracau; terra, terrenu crua = chentza triballadu, annigrinu; mata crua = candho no est frutendhe, in tempus de pasu, irfozada
Sentences
sa ua crua est agra ◊ sa figu crua est su crabione ◊ cussu péssiu est crua ◊ is cruguxonis cruus assentadhus in sa crobedha!◊ no apu digeriu cussa tuninedha crua ◊ custu cogone fit cudru a intro e tostu a fora ◊ de pellitzas bi ndhe aiat cotas e cudras ◊ custa cosa est prus crua chi no cota
2.
segundu is mexinas bollint ghetadas a mata crua, candu sa mata est sciollara ◊ càstia custas terras totu trabballadas, e anch'e nosu giai totu terra crua!
3.
custu binu tenet su crú ca no li ant dadu incubonadura
Surnames and Proverbs
smb:
Crudu
Etymon
ltn.
crudus
Translations
French
cru,
vert
English
uncooked,
harsh
Spanish
crudo,
verde
Italian
crudo,
acèrbo
German
roh,
unreif.
cruàncinu, cruànciu, cruàngiu, cruàntzinu, cruàntzu , agt Definition
nau de frutuàriu, chi est pagu cotu
Synonyms e antonyms
cruatzu,
cruàxini,
crudonzu,
cruinciolu
/
cdh. crudànciu
Etymon
srd.
Translations
French
un peu vert (pas mûr)
English
a little harsh
Spanish
un poco verde
Italian
acerbétto
German
etwas unreif.
crudónzu , agt: cruonzu,
cudronzu Definition
nau de cosa posta a còere o de frutu, chi no est cotu bene
Synonyms e antonyms
arbau,
cruànciu,
cruàxini,
cruinciolu
Etymon
srd.
Translations
French
un peu cru,
un peu vert
English
a little cooked (unripe)
Spanish
un poco crudo
Italian
crudetto
German
etwas roh.
éliche , nm, nf: éliga,
élighe,
élighi,
éligi,
íliche Definition
mata manna, de sa matessi famíglia de su crecu e de su suérgiu: faet landhe e linna bona, forte e tostada
Synonyms e antonyms
ttrs. érighi
Sentences
sos élighes sunt barriados de landhe ◊ est che élighe sica in s'angustia de una pèlcia tra tetis e ruos (Puntziudu)◊ su monte est inghiriadu d'éligas altas ◊ sas élighes trement a s'úrtima lughe ◊ ndhe lis depo landhe a cussas éliches!…
Scientific Terminology
mtm, Quercus ilex
Etymon
ltn.
elice
Translations
French
chêne vert
English
ilex
Spanish
encina,
carrasca
Italian
léccio
German
Steineiche.
íliche , nm: éliche*,
ígili,
ílige,
ílighe,
íligi,
ílixi,
íllighe,
ixi,
íxibi,
íxigui,
íxugui Definition
mata manna, de sa matessi arratza de su crecu e de su suérgiu, bogat landhe e faet linna bona / min. iligedha
Sentences
incui dhue sunt is forestas cun su landhe de ílige
Scientific Terminology
mtm, Quercus ilex
Translations
French
chêne vert
English
holm-oak
Spanish
encina
Italian
léccio
German
Steineiche.
iscrómpidu 1, iscrómpiu , agt Definition
chi no est ancora fatu, nau de cosas chi lompent a unu certu tempus, chi no est lómpiu / ovu iscrómpidu = chi portat su croxu a pillonchedhu modhi, chi no est fatu
Synonyms e antonyms
cherfu
| ctr.
cotu,
drempidu,
fatu
Etymon
srd.
Translations
French
vert,
qui n'est pas mûr
English
unripe
Spanish
inmaduro
Italian
immaturo
German
unreif.
sabadíglia , nf: sebadíglia,
sebidíglia,
sebidíllia,
sibidíglia,
sibidíllia Definition
genia de erba velenosa e púdia, faet s'arraighina grussa e no sicat mai deunudotu (solu sa fògia); in calecunu logu dhu narant a s'oleandru
Synonyms e antonyms
teredha
/
lannaxi,
neulache
Sentences
ant bufadu pianghendhe su velenu de sa lua e fele de sabadíglia
Scientific Terminology
rba, Helleborus lividus, mt, Nerium oleander
Etymon
itl.
sabadiglia
Translations
French
ellébore vert
English
hellebore
Spanish
heléboro,
adelfa
Italian
ellèboro vérde
German
grüne Nieswurz.