asulèta , nf, nm: asuletu Definizione
colore prus cotu de su colore de aera; pruine po giare su coloredhu a is trastos samunaos; una genia de erba bona a tínghere in colore de aera
Sinonimi e contrari
asuledhu,
biaitinu,
índagu
Frasi
bendhiat de totu, in cussa buteghedha: púncias, tzafaranu e asuletu
Terminologia scientifica
clr, rba, Indigofera suffruticosa
Etimo
spn.
azulete
Traduzioni
Francese
bleu turquin
Inglese
deep blue
Spagnolo
celeste
Italiano
turchino
Tedesco
Tiefblau.
burgútu , agt Definizione
chi faet a fossu / pratu b. = cofudu, devucu
Sinonimi e contrari
fundhucu,
fundhudu,
fungudu,
preputu,
trevucu
| ctr.
praneri,
pranu
Frasi
su poju fit largu, pacu burgutu e tunnu própiu comente a unu lapiolu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
profond
Inglese
deep
Spagnolo
profundo
Italiano
profóndo
Tedesco
tief.
coldózu , nm: cordozu,
cordorzu Definizione
afrigimentu, pena, dispraxere chi si provat in s'ànimu
Sinonimi e contrari
dispiachere,
dolu
| ctr.
cuntentesa,
gosa
Frasi
candho s'ànima mea est in cordozu, chirco apozu in sa durchesa de sas pupas tuas (G.Piga)◊ cantu bos naro est giustu e bos conto su fatu cun coldozu ◊ eo apo cordorzu finas de ischitzare una buischedha in carre anzena ◊ apo cordorzu finas de sos animales chi bido morzendhe
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
douleur profonde
Inglese
deep sorrow,
condolence
Spagnolo
pesar
Italiano
dispiacére,
cordòglio
Tedesco
Bedauern,
Schmerz.
devúcu , agt Definizione
chi calat a fundu, cofudu, nau pruschetotu de cosa o istrégiu buidu: est unu foedhu chi no càmbiat de su singulare a su pl. e ne de mascu a fémina
Sinonimi e contrari
fucudu,
fungarutzu,
fungudu,
trevucu
| ctr.
ladu
Frasi
pro cosa de brou cheret postu piatos devucu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
profond
Inglese
deep
Spagnolo
profundo,
hondo
Italiano
profóndo,
fóndo
Tedesco
tief.
fucúdu , agt Definizione
nau mescamente de istrégiu, chi giughet costàgios artighinos
Sinonimi e contrari
burgutu,
copudu,
fundhucu,
fundhudu,
fungudu,
preputu,
putudu,
tofuncu,
trevucu,
tufudu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
fond
Inglese
deep
Spagnolo
hondo
Italiano
fóndo
Tedesco
tief.
fundhúcu , agt: fundu 1,
funducu Definizione
chi giughet su fundhu in bàsciu meda, chi portat costàgios artos (nau meda de istrégiu)
Sinonimi e contrari
burgutu,
fundhudu,
fungudu,
tofuncu,
trevucu
Frasi
in sos pògios fundhucos e pischinas, si no ischis nadare, no ti abburres!
Cognomi e Proverbi
prb:
mari fundu pisci pagu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
profond
Inglese
deep
Spagnolo
profundo,
hondo
Italiano
profóndo
Tedesco
tief.
fundhúdu , agt: fundudu,
funnudu Definizione
chi ch'est in fundhu o chi calat a fundhu meda
Sinonimi e contrari
burgutu,
fundhucu,
fungudu,
trevucu
Frasi
custa mata portat arréxinis fundudas e friscas in terra cosa sua ◊ fiat unu fossu ladu e fundudu ◊ si ch'est betadu a modhe in su poju prus fundhudu: a iscatos de bi restare! ◊ ororu de sa Sardínnia su mari est prus fundudu aundi is màrginis funt artus, de arrocas (B.Erdas)
2.
ricamu pensamentus fundudus chei su mari…
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
profond
Inglese
deep
Spagnolo
profundo,
hondo
Italiano
profóndo
Tedesco
tief.
fungúdu , agt: funguru,
fungutu Definizione
chi giughet su fundhu in bàsciu meda; chi calat a fundhu o, nau de unu pentzu, de un’idea, chi bolet nàrrere cosa meda, de importu / terra funguda = terra russa, chi falat a fundhu chentza agatare pizu de pedra
Sinonimi e contrari
burgutu,
copudu,
fosciudu,
fucudu,
fundhucu,
fundhudu,
putudu,
trevucu,
tufudu
| ctr.
subranu
Frasi
su putu fit mannu e fungutu ◊ custa perca est funguda: betèndheche una preda no s'intendhet candho ferit ◊ in cue sa terra est totu paris e funguda ◊ su nie fit fungutu, a pizu russu ◊ cust'istampu tocat a dhu fai prus funguru
2.
s'arriscu giughet a fungudos isetos de pena ◊ in sas abbas fungutas de s'ingannu su tempus che afungat sos ómines toltos ◊ tue ses disizu fungudu de sos beranos (C.Puddu)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
profond
Inglese
deep
Spagnolo
profundo,
hondo
Italiano
profóndo
Tedesco
tief.
suspréxu , nm Definizione
genia de súlidu longu po dispraxere o disígiu / ghetai unu susprexu
Sinonimi e contrari
pioncu
Frasi
mannu at a èssi su donu chi s'ànima su susprexu abetat (U.Cara)◊ lampat, tronat, e a is trumbutus arretronant is susprexus de unu coru segau ◊ cali prexu candu calincunu de bidha mi cumparit e cali susprexu candu si ndi andat! ◊ tremint is corus prenus de susprexu pensendu a is fillus malassortaus (D.Erriu)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
profond soupir
Inglese
deep sigh
Spagnolo
suspiro profundo
Italiano
sospiro profóndo
Tedesco
tiefer Seufzer.
trevúcu , agt: truvucu,
tuvucu Definizione
chi calat a fundhu, nau mescamente de su buidu de un'istrégiu, de pratu, de putzos e àteru
Sinonimi e contrari
devucu,
fosciudu,
fungudu,
preputu,
tofuncu,
truvudu
Modi di dire
csn:
putu tuvucu, raighinas tuvucas = fungudu, fungudas, chi falant a fundhu meda; drommire a tuvucu = a sonnu surtu; terra t. = a pizu russu
Frasi
su putu est truvucu ◊ su putu est tuvucu deghe metros ◊ custa est una córvula tuvuca ◊ as fatu surcos tropu truvucos
2.
su sou est unu dolore trevucu
3.
no li servit frensada e ne brenusu e dormit a tuvucu, a bentre in susu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
creux,
profond
Inglese
deep
Spagnolo
hondo
Italiano
fóndo,
profóndo
Tedesco
tief.
zacaradúra , nf: giagaradura*,
zagaradura Definizione
su zacarare; su èssere giagaraos / fàghere a zagaradura = impresse meda, tropu, coment'e chi unu portet canes aifatu, cun movimentu a cropos e impresse a sa sighia
Sinonimi e contrari
agiàgaru,
isuliadura,
salarzadura,
salarzu
Frasi
sas berbeghes no las les a zagaradura, no lis fetat male! ◊ sa cosa no si faghet a zagaradura, ca essit male
Traduzioni
Francese
agitation soudaine
Inglese
deep and sudden anxiety
Spagnolo
agitación repentina
Italiano
agitazióne fòrte,
improvvisa
Tedesco
Erregung.