asulèta , nf, nm: asuletu Definitzione colore prus cotu de su colore de aera; pruine po giare su coloredhu a is trastos samunaos; una genia de erba bona a tínghere in colore de aera Sinònimos e contràrios asuledhu, biaitinu, índagu Frases bendhiat de totu, in cussa buteghedha: púncias, tzafaranu e asuletu Terminologia iscientìfica clr, rba, Indigofera suffruticosa Ètimu spn. azulete Tradutziones Frantzesu bleu turquin Ingresu deep blue Ispagnolu celeste Italianu turchino Tedescu Tiefblau.

burgútu , agt Definitzione chi faet a fossu / pratu b. = cofudu, devucu Sinònimos e contràrios fundhucu, fundhudu, fungudu, preputu, trevucu | ctr. praneri, pranu Frases su poju fit largu, pacu burgutu e tunnu própiu comente a unu lapiolu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu profond Ingresu deep Ispagnolu profundo Italianu profóndo Tedescu tief.

coldózu , nm: cordozu, cordorzu Definitzione afrigimentu, pena, dispraxere chi si provat in s'ànimu Sinònimos e contràrios dispiachere, dolu | ctr. cuntentesa, gosa Frases candho s'ànima mea est in cordozu, chirco apozu in sa durchesa de sas pupas tuas (G.Piga)◊ cantu bos naro est giustu e bos conto su fatu cun coldozu ◊ eo apo cordorzu finas de ischitzare una buischedha in carre anzena ◊ apo cordorzu finas de sos animales chi bido morzendhe Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu douleur profonde Ingresu deep sorrow, condolence Ispagnolu pesar Italianu dispiacére, cordòglio Tedescu Bedauern, Schmerz.

devúcu , agt Definitzione chi calat a fundu, cofudu, nau pruschetotu de cosa o istrégiu buidu: est unu foedhu chi no càmbiat de su singulare a su pl. e ne de mascu a fémina Sinònimos e contràrios fucudu, fungarutzu, fungudu, trevucu | ctr. ladu Frases pro cosa de brou cheret postu piatos devucu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu profond Ingresu deep Ispagnolu profundo, hondo Italianu profóndo, fóndo Tedescu tief.

fucúdu , agt Definitzione nau mescamente de istrégiu, chi giughet costàgios artighinos Sinònimos e contràrios burgutu, copudu, fundhucu, fundhudu, fungudu, preputu, putudu, tofuncu, trevucu, tufudu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu fond Ingresu deep Ispagnolu hondo Italianu fóndo Tedescu tief.

fundhúcu , agt: fundu 1, funducu Definitzione chi giughet su fundhu in bàsciu meda, chi portat costàgios artos (nau meda de istrégiu) Sinònimos e contràrios burgutu, fundhudu, fungudu, tofuncu, trevucu Frases in sos pògios fundhucos e pischinas, si no ischis nadare, no ti abburres! Sambenados e Provèrbios prb: mari fundu pisci pagu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu profond Ingresu deep Ispagnolu profundo, hondo Italianu profóndo Tedescu tief.

fundhúdu , agt: fundudu, funnudu Definitzione chi ch'est in fundhu o chi calat a fundhu meda Sinònimos e contràrios burgutu, fundhucu, fungudu, trevucu Frases custa mata portat arréxinis fundudas e friscas in terra cosa sua ◊ fiat unu fossu ladu e fundudu ◊ si ch'est betadu a modhe in su poju prus fundhudu: a iscatos de bi restare! ◊ ororu de sa Sardínnia su mari est prus fundudu aundi is màrginis funt artus, de arrocas (B.Erdas) 2. ricamu pensamentus fundudus chei su mari… Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu profond Ingresu deep Ispagnolu profundo, hondo Italianu profóndo Tedescu tief.

fungúdu , agt: funguru, fungutu Definitzione chi giughet su fundhu in bàsciu meda; chi calat a fundhu o, nau de unu pentzu, de un’idea, chi bolet nàrrere cosa meda, de importu / terra funguda = terra russa, chi falat a fundhu chentza agatare pizu de pedra Sinònimos e contràrios burgutu, copudu, fosciudu, fucudu, fundhucu, fundhudu, putudu, trevucu, tufudu | ctr. subranu Frases su putu fit mannu e fungutu ◊ custa perca est funguda: betèndheche una preda no s'intendhet candho ferit ◊ in cue sa terra est totu paris e funguda ◊ su nie fit fungutu, a pizu russu ◊ cust'istampu tocat a dhu fai prus funguru 2. s'arriscu giughet a fungudos isetos de pena ◊ in sas abbas fungutas de s'ingannu su tempus che afungat sos ómines toltos ◊ tue ses disizu fungudu de sos beranos (C.Puddu) Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu profond Ingresu deep Ispagnolu profundo, hondo Italianu profóndo Tedescu tief.

suspréxu , nm Definitzione genia de súlidu longu po dispraxere o disígiu / ghetai unu susprexu Sinònimos e contràrios pioncu Frases mannu at a èssi su donu chi s'ànima su susprexu abetat (U.Cara)◊ lampat, tronat, e a is trumbutus arretronant is susprexus de unu coru segau ◊ cali prexu candu calincunu de bidha mi cumparit e cali susprexu candu si ndi andat! ◊ tremint is corus prenus de susprexu pensendu a is fillus malassortaus (D.Erriu) Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu profond soupir Ingresu deep sigh Ispagnolu suspiro profundo Italianu sospiro profóndo Tedescu tiefer Seufzer.

trevúcu , agt: truvucu, tuvucu Definitzione chi calat a fundhu, nau mescamente de su buidu de un'istrégiu, de pratu, de putzos e àteru Sinònimos e contràrios devucu, fosciudu, fungudu, preputu, tofuncu, truvudu Maneras de nàrrere csn: putu tuvucu, raighinas tuvucas = fungudu, fungudas, chi falant a fundhu meda; drommire a tuvucu = a sonnu surtu; terra t. = a pizu russu Frases su putu est truvucu ◊ su putu est tuvucu deghe metros ◊ custa est una córvula tuvuca ◊ as fatu surcos tropu truvucos 2. su sou est unu dolore trevucu 3. no li servit frensada e ne brenusu e dormit a tuvucu, a bentre in susu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu creux, profond Ingresu deep Ispagnolu hondo Italianu fóndo, profóndo Tedescu tief.

zacaradúra , nf: giagaradura*, zagaradura Definitzione su zacarare; su èssere giagaraos / fàghere a zagaradura = impresse meda, tropu, coment'e chi unu portet canes aifatu, cun movimentu a cropos e impresse a sa sighia Sinònimos e contràrios agiàgaru, isuliadura, salarzadura, salarzu Frases sas berbeghes no las les a zagaradura, no lis fetat male! ◊ sa cosa no si faghet a zagaradura, ca essit male Tradutziones Frantzesu agitation soudaine Ingresu deep and sudden anxiety Ispagnolu agitación repentina Italianu agitazióne fòrte, improvvisa Tedescu Erregung.

«« Torra a chircare