asulèta , nf, nm: asuletu Definitzione
colore prus cotu de su colore de aera; pruine po giare su coloredhu a is trastos samunaos; una genia de erba bona a tínghere in colore de aera
Sinònimos e contràrios
asuledhu,
biaitinu,
índagu
Frases
bendhiat de totu, in cussa buteghedha: púncias, tzafaranu e asuletu
Terminologia iscientìfica
clr, rba, Indigofera suffruticosa
Ètimu
spn.
azulete
Tradutziones
Frantzesu
bleu turquin
Ingresu
deep blue
Ispagnolu
celeste
Italianu
turchino
Tedescu
Tiefblau.
burgútu , agt Definitzione
chi faet a fossu / pratu b. = cofudu, devucu
Sinònimos e contràrios
fundhucu,
fundhudu,
fungudu,
preputu,
trevucu
| ctr.
praneri,
pranu
Frases
su poju fit largu, pacu burgutu e tunnu própiu comente a unu lapiolu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
profond
Ingresu
deep
Ispagnolu
profundo
Italianu
profóndo
Tedescu
tief.
coldózu , nm: cordozu,
cordorzu Definitzione
afrigimentu, pena, dispraxere chi si provat in s'ànimu
Sinònimos e contràrios
dispiachere,
dolu
| ctr.
cuntentesa,
gosa
Frases
candho s'ànima mea est in cordozu, chirco apozu in sa durchesa de sas pupas tuas (G.Piga)◊ cantu bos naro est giustu e bos conto su fatu cun coldozu ◊ eo apo cordorzu finas de ischitzare una buischedha in carre anzena ◊ apo cordorzu finas de sos animales chi bido morzendhe
Ètimu
itl.
Tradutziones
Frantzesu
douleur profonde
Ingresu
deep sorrow,
condolence
Ispagnolu
pesar
Italianu
dispiacére,
cordòglio
Tedescu
Bedauern,
Schmerz.
devúcu , agt Definitzione
chi calat a fundu, cofudu, nau pruschetotu de cosa o istrégiu buidu: est unu foedhu chi no càmbiat de su singulare a su pl. e ne de mascu a fémina
Sinònimos e contràrios
fucudu,
fungarutzu,
fungudu,
trevucu
| ctr.
ladu
Frases
pro cosa de brou cheret postu piatos devucu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
profond
Ingresu
deep
Ispagnolu
profundo,
hondo
Italianu
profóndo,
fóndo
Tedescu
tief.
fucúdu , agt Definitzione
nau mescamente de istrégiu, chi giughet costàgios artighinos
Sinònimos e contràrios
burgutu,
copudu,
fundhucu,
fundhudu,
fungudu,
preputu,
putudu,
tofuncu,
trevucu,
tufudu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
fond
Ingresu
deep
Ispagnolu
hondo
Italianu
fóndo
Tedescu
tief.
fundhúcu , agt: fundu 1,
funducu Definitzione
chi giughet su fundhu in bàsciu meda, chi portat costàgios artos (nau meda de istrégiu)
Sinònimos e contràrios
burgutu,
fundhudu,
fungudu,
tofuncu,
trevucu
Frases
in sos pògios fundhucos e pischinas, si no ischis nadare, no ti abburres!
Sambenados e Provèrbios
prb:
mari fundu pisci pagu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
profond
Ingresu
deep
Ispagnolu
profundo,
hondo
Italianu
profóndo
Tedescu
tief.
fundhúdu , agt: fundudu,
funnudu Definitzione
chi ch'est in fundhu o chi calat a fundhu meda
Sinònimos e contràrios
burgutu,
fundhucu,
fungudu,
trevucu
Frases
custa mata portat arréxinis fundudas e friscas in terra cosa sua ◊ fiat unu fossu ladu e fundudu ◊ si ch'est betadu a modhe in su poju prus fundhudu: a iscatos de bi restare! ◊ ororu de sa Sardínnia su mari est prus fundudu aundi is màrginis funt artus, de arrocas (B.Erdas)
2.
ricamu pensamentus fundudus chei su mari…
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
profond
Ingresu
deep
Ispagnolu
profundo,
hondo
Italianu
profóndo
Tedescu
tief.
fungúdu , agt: funguru,
fungutu Definitzione
chi giughet su fundhu in bàsciu meda; chi calat a fundhu o, nau de unu pentzu, de un’idea, chi bolet nàrrere cosa meda, de importu / terra funguda = terra russa, chi falat a fundhu chentza agatare pizu de pedra
Sinònimos e contràrios
burgutu,
copudu,
fosciudu,
fucudu,
fundhucu,
fundhudu,
putudu,
trevucu,
tufudu
| ctr.
subranu
Frases
su putu fit mannu e fungutu ◊ custa perca est funguda: betèndheche una preda no s'intendhet candho ferit ◊ in cue sa terra est totu paris e funguda ◊ su nie fit fungutu, a pizu russu ◊ cust'istampu tocat a dhu fai prus funguru
2.
s'arriscu giughet a fungudos isetos de pena ◊ in sas abbas fungutas de s'ingannu su tempus che afungat sos ómines toltos ◊ tue ses disizu fungudu de sos beranos (C.Puddu)
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
profond
Ingresu
deep
Ispagnolu
profundo,
hondo
Italianu
profóndo
Tedescu
tief.
suspréxu , nm Definitzione
genia de súlidu longu po dispraxere o disígiu / ghetai unu susprexu
Sinònimos e contràrios
pioncu
Frases
mannu at a èssi su donu chi s'ànima su susprexu abetat (U.Cara)◊ lampat, tronat, e a is trumbutus arretronant is susprexus de unu coru segau ◊ cali prexu candu calincunu de bidha mi cumparit e cali susprexu candu si ndi andat! ◊ tremint is corus prenus de susprexu pensendu a is fillus malassortaus (D.Erriu)
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
profond soupir
Ingresu
deep sigh
Ispagnolu
suspiro profundo
Italianu
sospiro profóndo
Tedescu
tiefer Seufzer.
trevúcu , agt: truvucu,
tuvucu Definitzione
chi calat a fundhu, nau mescamente de su buidu de un'istrégiu, de pratu, de putzos e àteru
Sinònimos e contràrios
devucu,
fosciudu,
fungudu,
preputu,
tofuncu,
truvudu
Maneras de nàrrere
csn:
putu tuvucu, raighinas tuvucas = fungudu, fungudas, chi falant a fundhu meda; drommire a tuvucu = a sonnu surtu; terra t. = a pizu russu
Frases
su putu est truvucu ◊ su putu est tuvucu deghe metros ◊ custa est una córvula tuvuca ◊ as fatu surcos tropu truvucos
2.
su sou est unu dolore trevucu
3.
no li servit frensada e ne brenusu e dormit a tuvucu, a bentre in susu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
creux,
profond
Ingresu
deep
Ispagnolu
hondo
Italianu
fóndo,
profóndo
Tedescu
tief.
zacaradúra , nf: giagaradura*,
zagaradura Definitzione
su zacarare; su èssere giagaraos / fàghere a zagaradura = impresse meda, tropu, coment'e chi unu portet canes aifatu, cun movimentu a cropos e impresse a sa sighia
Sinònimos e contràrios
agiàgaru,
isuliadura,
salarzadura,
salarzu
Frases
sas berbeghes no las les a zagaradura, no lis fetat male! ◊ sa cosa no si faghet a zagaradura, ca essit male
Tradutziones
Frantzesu
agitation soudaine
Ingresu
deep and sudden anxiety
Ispagnolu
agitación repentina
Italianu
agitazióne fòrte,
improvvisa
Tedescu
Erregung.