capiòla , nf Definizione
unu chi est badhinosu, pagu giustu de conca
Sinonimi e contrari
carvedhera,
capiabi,
concadroxa
/
cdh. capichedhu
Etimo
itl.
capo
Traduzioni
Francese
cerveau fêlé
Inglese
queer fellow
Spagnolo
chiflado,
tocado
Italiano
cervèllo balzano
Tedesco
verrückter Kopf.
cumpàgnu , nm, agt: cumpàngiu,
cumpantzu,
cumpanzu Definizione
chie o fintzes cosa chi istat o andhat impare cun calecunu àteru (o àtera cosa) po calecunu motivu, o chi si podet pònnere impare; fintzes chi est oguale o chi assimbígiat a un'àteru
Modi di dire
csn:
avb. èssere a cumpanzos = zenia de sótziu, tènnere bestiàmine o triballu a cumone; èssere o istare a cumpanzinu (nadu de ómine e de fémina) = amigados, paris che maridu e muzere ma chentza cojados; mermos cumpanzos = mermu chi dhoi est a una parti e a s'àtera de su corpus (itl. antímero); zogare a cumpanzos = in su giogu de is cartas, giogai a duus a duus, duus contras a duus àterus (ma sempri, giogai assumancus in duus)
Frasi
chie no ischit est cumpanzu de su tzegu ◊ custu mermu est cumpagnu de s'àteru ◊ aiat cumbidau a bènnere totu sos cumpanzos de su fizu ◊ tra cumpagnos fora de iscola faedhaiamus su sardu
2.
cun tegus semus cumpanzos de triballu, de iscola ◊ non telèfonas a unu cumpantzu de pitzinnia solu ca as de travagliare?! ◊ custas sabbatas no sunt cumpàngias ◊ custa cartzita est sa cumpanza de cussa
3.
Fulana nachi si ch’est fuida a cumpanzinu cun Bodale ◊ si tratenet in s'oru de sa ziminera pessendhe a s’incràs, cun su fogu a cumpanzinu ◊ candu is crabaxus furiant a cumpàngius depiant mesurai su lati chi mulliant
Cognomi e Proverbi
prb:
chini tenit cumpàngiu tenit meri
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
autre (d'une paire),
copain,
collègue
Inglese
the same,
fellow
Spagnolo
compañero,
colega
Italiano
compagno,
collèga
Tedesco
Gefährte,
gleich.
fraíciu , agt, nm: fraissu,
fraitzu Definizione
chi ingannat, chi o chie giughet fraitza, trassas, e leat s'àteru a ingannu e no dhue at de si ndhe fidare; chi est furuncu, foressiu; nau in cobertantza, su margiane
Sinonimi e contrari
falsu,
fraitzosu,
libberiscu,
traitore,
transosu
/
arrapiante,
forúnciu,
francudu,
furànciu,
furone
/
grodhe,
magliane,
matzone
Frasi
si pagu pagu si avallat, margiani fraitzu ndi dhu furat is pudhas ◊ si sunt pijendhe mannas e mannujos cun s'ojada fraitza (G.Fiori)◊ no ti acostis, lah ca custu cani est fraitzu! ◊ amiga o fraitza est sa preséntzia tua? ◊ mi seo lassau tentare dae bisos fraícios!
2.
su fraitzu est torradu cun àteros ladros
Cognomi e Proverbi
prb:
fraitzu perdit su pilu ma no s'imbitzu
Terminologia scientifica
ntl
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
rusé
Inglese
shrewd,
cunning fellow
Spagnolo
astuto,
listo
Italiano
astuto
Tedesco
schlau,
Schlaukopf.
fúlbu , agt, nm: furbu Definizione
chi o chie giughet trassas, ischit intrare in is cosas e chistiones chentza giare a bíere totu su chi dhi podet andhare in contràriu
Sinonimi e contrari
bulbu 1,
filone 2,
grodhone,
malfusu,
prinnigheri
Terminologia scientifica
ntl
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
rusé
Inglese
wily,
cunning fellow
Spagnolo
listo,
astuto
Italiano
furbo
Tedesco
schlau,
Schlaukopf,
Schlauberger.
giangallòi, giangallòni , nm: giangralloni,
zangallone Definizione
ómine mannu mannu, artu e fine de carena, fintzes mannu e tontu, de pagu crabbu
Sinonimi e contrari
caillone,
cannainzu,
debberone,
drangalloni,
dràngalu,
grangalloi,
iscalandrone,
labbaristru,
longariete,
longhei
Frasi
arratza de giangalloni de ómini s'est fatu! ◊ est nàsciu mannu che giangalloni ◊ mi est dispràxiu a biri cussus giangallonis de Piemontesus currendi po sa timoria
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
grand escogriffe
Inglese
lanky fellow
Spagnolo
larguirucho
Italiano
spilungóne
Tedesco
Bohnenstange.
iscalandròne , agt, nm: scalandroni Definizione
chi o chie est artu meda e istrígile de carena, cannàile; dhue at logu chi est s'iscala po pesare a su pitzusostru, o fintzes genia de iscala po pigare cosa
Sinonimi e contrari
caillone,
cannainzu,
giangalloi,
iscalabrone,
iscannainzadu,
longariete,
stinghiritzu
| ctr.
introssiu
Terminologia scientifica
zcrn
Etimo
itl.
scalandrone
Traduzioni
Francese
grand escogriffe
Inglese
lanky fellow
Spagnolo
larguirucho
Italiano
spilungóne
Tedesco
hochaufgeschossenheit.
paesànu , nm: paisanu Definizione
chie est de sa matessi bidha de s'àteru
Frasi
ma ite dhis as fatu a is paesanos tuos? ◊ a bighinu bi tenzo unu paesanu tou ◊ cheigau, no conoscis mancu is paesanus tuus?! ◊ in su trinceramentu at acatau medas paesanos
Traduzioni
Francese
pays,
compatriote
Inglese
fellow villager
Spagnolo
paisano
Italiano
compaesano,
concittadino
Tedesco
Landsmann.