acoiladórgiu , nm: acoliadroxu, acujadroxu, acuiladroxu, aculiadorzu, aculiadroxu Definizione logu a crocare prus che àteru de is animales, niu, tana, logu a ue si che arretirant is pudhas, o fintzes àteros animales, po crocare Sinonimi e contrari acóbiu, cabonera, corcadorju, cortidórgiu, crochidógiu, prudhaxu, pudhile Frasi de cussa mata ndi ant fatu s'acoliadroxu is carrogas Etimo srd. Traduzioni Francese tanière, couche, poulailler Inglese lair, den, hen house Spagnolo cubil, cueva, gallinero Italiano covile, covàccio, pollàio Tedesco Bau, Nest, Hühnerstall.

aposentàe, aposentài, aposentàre, aposentàri , vrb Definizione su si pònnere in s'aposentu (fintzes su si fàere mere de una cosa), su si firmare po istare; su si firmare in d-unu logu candho o cantu no si depet Sinonimi e contrari acuartierai, allogiai / apoderare, cotulare / pasare | ctr. isposentai Frasi sa televisioni megat de si ndi aposentai fintzas de is bisus de is piciochedhus 2. Fulanu si ch'est aposentau in domo de sa fémina ◊ funt andaus a si aposentai e bivi in cuss'arruga ◊ in su tronu de s'imperadore si ch'est aposentadu un'àteru ◊ cussa súrbile si est aposentada in su palatu de dommo cumonale 3. s'àcua, candu est trulla, boit lassada aposentai Etimo spn. aposentar Traduzioni Francese s'installer Inglese to house Spagnolo aposentar Italiano alloggiare, installarsi Tedesco sich einquartieren.

cantonèra 1 , nf: contonera 1 Definizione domo po contoneri ororu de ferrovias o de istradas Sinonimi e contrari cdh. cantunera Frasi arribbaus a contonera in moto nci fut sa politzia! ◊ sos contoneris istaiant in contonera ◊ connosco a unu basciotu, bete cara, paret una cantonera! ◊ a manu dereta nci fut Stupara cun is màcias de modhitzi e sa cantonera arrubiasta Etimo itl. Traduzioni Francese maison cantonnière Inglese roadman's house Spagnolo caseta del peón caminero (casilla) Italiano casa cantonièra Tedesco Bahnwärterhaus.

domèdha, domédhu , nf, nm Definizione min. de domo, domo pitica Sinonimi e contrari domighedha, dominighedha, domita Frasi camino in sas carrelas che istranza chircandhe sa domedha inuve so naschia e fata manna ◊ tandho custu locu fit totu ortos, íscias e unu domedhu in mesu ◊ v'at una corte chin su linnarju e unu domedhu chi depet èssere una bàscia Traduzioni Francese masure Inglese modest little house Spagnolo casita Italiano casúpola Tedesco kleines Haus.

domíta , nf: Definizione min. de domo, domo minore; prus pitica puru: dommitedha Sinonimi e contrari domedha, domighedha Frasi pòvera domita, comente ses reduida! ◊ sa domita za nos l'amus fata nois, mancari a sacrifítziu Traduzioni Francese maisonnette Inglese pretty house Spagnolo casita Italiano casùccia Tedesco kleines Haus (sehr).

dòmmo, dómmu, dòmo, dòmu, dómu , nf Definizione (si narat fintzes dómu, ma sèmpere is dòmus) logu, fràigu fatu prus che àteru po bívere sa gente cunsiderau siat coment’e aposentu solu e siat coment’e aposentos pigaos totus impare (e in custu sensu si narat fintzes pl.); sa gente chi bivet in sa domo e in calecuna nada fintzes famíglia / min. domedha, domigedha, domighedha, domita, domitedha, dominighedha, domixedha; sa domo in artària si podet cumpartire a pianos: su terra (= su paristerra), su pitzu totu (= su pianu prus in artu); a/c. foedhandho in 1ˆ p., domo fintzes chentza art. e ne agt. possessivu est sèmpere sa mia, sa nosta Sinonimi e contrari aposentu / famíglia Modi di dire csn: domos de istare = fatas apostadamente po dhoi bivi genti; pesare sa d. in muros = fai is murus de sa domu; a si dhu torrai in domu! = manera de ringratziare; sa d. de letu = s'aposentu de crocai; sa d. de su nie = zenia de bóidu mannu suta de terra pro collire e costoire su nie a s'istiu pro fàghere sa carapigna; d. de còghere = aposentu inue bi est su furru pro sa cota de su pane; sa d. de sa linna = linnarzu, logu a pònnere linna; sa d. de is ainas = logu inue si ponent sas forramentas; filera o cadena de domus = domos una ifatu de s'àtera; mezorare sas domos = arrangiai, acontzare sa domu; artziare sas domos = aciúngiri àteru pianu apitzus a una domu fata; dommedha terra terra = domos bassas, terranzas, a pei planu; domu de gianas = musoleu, bóidu fatu in sas rocas, in s'antigóriu, pro bi pònnere sos mortos; sa domu de s'Orcu = a logos, su nuraghe; sa d. de sa frommiga = tana de frommiga; d. de su prupu = sa zoga a ue si che intrat una zenia de animaledhu de mare chi assemizat a su prupu; èssiri de d. (nadu de pessone)= èssere de sa famíllia; èssiri de is primas domus = èssere de famíllia bona, onesta; betàreche sa d. a unu = fàghere dannu mannu meda a unu, arruinare a unu; fai d. = crèschere sa siendha, contivizare sa domo e sa famíllia; assusai sa d. = mezorare sos benes de una domo, pesare sa domo; andhare a santu seindomo (sei in d.) = abarrai in domu, no andai a perunu logu; su fatu de d. = sas fainas chi si faghent die cun die in sa domo Frasi che at betadu sa domo dae sos fundhamentos ◊ sa domo est sana, caente, códuma, noa, fata in forte, malesana, frita, iscóduma, betza, fata cun rispàrmiu ◊ fraigare, iscontzare, betàreche, mezorare, artziare una domo ◊ mi fatzu tres domus: in mesu sa coxina cun sa forredha, faci a sobi s'aposentu de crocai e s'atra po magasinedhu ◊ cussu istat in domos de afitu ◊ ndi pesaus is domus anca biveus, desinunca no dhui capeus prus ◊ coladindhe a domo a ti combidare! 2. sa fémina sàbia assusat sa domu, sa maca dha destruit ◊ e candho mai si arrivat a tantu, a nos pònnere su fogu intro de domo?! ◊ sa fémina onesta muntenet sa domo ◊ a furare in domo est sa peus cosa ◊ de domo siet o de fora, est contrària sempre a onzi briga ◊ bois za sezis de domo si no bos ponides su traste menzus ◊ sa domo tua no ti che catzat 3. ruta ti ndh'est sa domo… afrigidu su coro! ◊ sa domo mi ndh'est ruta… cun bator fizos suta! ◊ cussa ti nche ghetat sa dommo, ca est una fémina prena de bíssios! 4. s'únicu viàgiu chi eus fatu est a santu setzi in domu ◊ est genti bona meda, própiu de is primas domus de bidha Cognomi e Proverbi prb: chie torrat a domo sua no est pérditu ◊ menzus chivalzu in domo tua chi no pane biancu in domo anzena ◊ su cuidadu faghet sa domo ◊ chie no at domo no at bighinu Etimo ltn. domo Traduzioni Francese maison Inglese house, home Spagnolo casa Italiano casa, abitazióne, dimòra Tedesco Haus.

óssia, óssica , nf: óssiga Definizione logu a ue portant e chistint is ossos de is mortos, in campusantu; fintzes is ossos etotu, is ossos salios de su porcu cun pagu pagu de prupa e de lardu bonos a fàere sa piscadura Sinonimi e contrari ossaja, ossera, óssina / ossàmene, ossamenta Frasi e ite fit, pro isse, a giúghere, a perra de mesanote, una conca de mortu dae s'óssiga a sa pinneta? ◊ in campusantu asuta de sa capella dhui est sa domu de s'óssia 2. dae su porcu tenent sas provistas totu s'annu: su lardu, sa sartitza, s'óssica ◊ sa piscadura si faghet cun óssica, sartitza, cantos de prossutu, frinucu, irimulata Etimo srd. Traduzioni Francese ossuaire Inglese charnel house Spagnolo osario Italiano ossàrio Tedesco Ossarium.

pistigiòni, pistigliòni , nm: pistillone, pistilloni, pistiscione, pistixone Definizione tzitzone de muru, genia de animaledhu che una tziligheta, ma cun is ogos prus mannos, sa pedhe picada totu a pintirighinos e puntighedhas: essit in istade mescamente a denote, istat in logos apartaos, fintzes aintru de domo in is muros candho essit su note: paret un'animaledhu ischifosu (e po cussu dhu narant a disprétziu puru) e nanca iat a abbruxare sa pedhe a dhu tocare ma no faet própriu nudha; a logos dhu narant fintzes a sa tziligheta / pistilloni murru = tarentola mauritanica; p. pintu = phyllodactylus europaeus Sinonimi e contrari ceréntula, ispogiadedhu, papabilledha, prantuledha, tilibbu, tzirinzone / tilicherta Frasi is pistillonis essint a pillu candu iscurigat e cassant tzíntzula ◊ gei furiast a frori… pariast unu pistilloni bestiu! Terminologia scientifica anar, hemidactylus turcicus Etimo ltn. stellione(m) + pistai Traduzioni Francese gecko nocturne Inglese common house gecko Spagnolo salamanquesa rosada Italiano gèco Tedesco Europäische Halbfinger.

prantulèdha , nf Definizione tzitzone de muru, genia de animaledhu che una tziligheta, ma cun is ogos prus mannos (prus in fora), sa pedhe picada totu pintulinada e a puntighedhas: essit mescamente in istade a denote, istat in logos de trastos bècios, fintzes aintru de domo e in is muros, paret un'animaledhu chi faet a dhu crisare e nanca tocandhodhu iat a abbruxare sa pedhe, ma no faet male nudha; a logos dhu narant fintzes a sa tziligheta / àtera genia (a magas de diferentes colores) = phyllodactylus europaeus Sinonimi e contrari ceréntula, ispogiadedhu, papabilledha, pistigioni, tilibbu, tzirinzone Terminologia scientifica anar, hemidactylus turcicus Traduzioni Francese gecko nocturne Inglese common house gecko Spagnolo salamanquesa rosada Italiano gèco Tedesco Europäische Halbfinger.

prudhàxu , nm: pudhàgiu, pudhàgliu, pudhalzu, pudhàrgiu, pudharju, pudharzu, pudhaxu Definizione acorru e aprigu po is pudhas, logu inue crocant is pudhas; chie contivígiat o bendhet pudhas e caboniscos Sinonimi e contrari acoiladórgiu, cabonera, pudhile / pudhaju Frasi bi at àpitu mancamentu in su pudhàgliu 2. nadu mi ant chi como ses pudharzu e chi sas pudhas tuas piús de tres ti faghent os che tundhas de chivarzu! Etimo ltn. pullarium Traduzioni Francese poulailler Inglese hen house Spagnolo gallinero, pollera Italiano pollàio Tedesco Hühnerstall.

«« Cerca di nuovo