àca , nf Definizione
ebba de portante, ammaistada a camminare movendho impare ambaduos peis de una parte, a borta a borta
Sinonimi e contrari
acheta,
ebba,
vacheta
Cognomi e Proverbi
smb:
Acca
Terminologia scientifica
anall
Etimo
spn.
haca
Traduzioni
Francese
jument qui va l’amble
Inglese
pretty mare
Spagnolo
yegua amaestrada para mover los pies de un lado juntos
Italiano
cavallùccia
Tedesco
kleine Stute.
bellédhu , agt, nm Definizione
min. de bellu; cosa bella, giogu
Sinonimi e contrari
bellighedhu,
bellitu
/
bellei
2.
sa domu de su dotori parit un'arecalliari ghetau in mesu de is belledhus! (V.Demuro)
Cognomi e Proverbi
smb:
Belleddu
Traduzioni
Francese
mignon
Inglese
pretty
Spagnolo
bonito
Italiano
bellino
Tedesco
hübsch.
brughíta , nf Definizione
greme piticu
Sinonimi e contrari
bermighedhu,
bermizolu
Cognomi e Proverbi
smb:
Brughita, Brughitta
Traduzioni
Francese
vermisseau
Inglese
small pretty worm
Spagnolo
gusanillo
Italiano
vermiciàttolo
Tedesco
kleiner Wurm.
buchichèdha , nf: buchixedha Definizione
min. de buca
Sinonimi e contrari
bucaredha
Traduzioni
Francese
petite bouche
Inglese
pretty little mouth
Spagnolo
boquita
Italiano
boccùccia
Tedesco
Mündchen.
carútza , nf Definizione
min. de cara, cara pitichedha, de criadura / min. carutzedha
Sinonimi e contrari
carighedha
Frasi
est gai belledha, cun cussa carutzedha totu abba e sabone!…◊ disizendhe sas carutzas de fizos mios m'ingaleno
Traduzioni
Francese
joli minois,
frimousse
Inglese
pretty face
Spagnolo
cara de niño
Italiano
visino
Tedesco
kleines Gesicht.
debbilóngiu, debbilónzu , agt Definizione
debiledhu, unu pagu débbile
Sinonimi e contrari
| ctr.
folte
Frasi
fit mesu surdu e zughiat sa vista puru debbilonza
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
un peu faible
Inglese
pretty weak
Spagnolo
un poco débil
Italiano
debolùccio
Tedesco
schwächlich.
dechídu, déchidu , agt: déchitu,
dechiu Definizione
bellu, bene fatu de pràghere meda, nau mescamente de sa persona / arrejonare a d. = bene
Sinonimi e contrari
bedhu,
donosu,
galanu
Frasi
de unu lizu dechidu ammiro sas perlas raras: a s'iscanzada de sas laras de sole paret bestidu (A.Dettori)◊ fissa m'istas in ojos che una rosa sa piús frisca, sa piús dechida ◊ cun su coro ti miresi ca fis dechida e donosa ◊ columba mea dechida, parma mea istimada! ◊ Mariànghela est déchida: no ndhe at, de chintu ◊ est una pessone déchita e de remeju
2.
mi rispondhet cun boghe dechida a sa dimandha chi fatu li aia
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
séduisant,
joli
Inglese
charming,
pretty
Spagnolo
atractivo
Italiano
avvenènte,
grazióso
Tedesco
anmutig,
zierlich,
fein,
schön.
dechíle , agt: deghile Definizione
chi deghet, chi istat bene meda, chi est bellu, chi si adatat bene / fatu a deghile = bene meda, perfetu, in sa manera addata
Sinonimi e contrari
addechidu,
addeghíbbile,
déchidu,
dechívile
/
adatu
| ctr.
feu,
légiu
Frasi
fit un'artejanu de bravura nódida, de zéniu deghile ◊ est deghile a sos fizos pro onorare sa mama ◊ apant sos regualdos chi a persones de tanta impoltàntzia sunt deghiles
2.
faedhu deghile li essiat de lara a s'iscanzada (A.Dettori)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
joli,
gracieux
Inglese
pretty,
handsome,
decent
Spagnolo
bonito
Italiano
grazióso,
aggraziato,
decènte,
cònsono
Tedesco
schön,
anmutig,
graziös.
domighèdha , nf: domixedha Definizione
min. de domo, domo pitica
Sinonimi e contrari
domaredha,
domedha,
domita
Frasi
custa fiat una fémina fiuda chi biviat in d-una domighedha acanta a s'orruga de is ballos ◊ su soli picigat in is crobeturas de impríllias de is domigedhas
Traduzioni
Francese
maisonnette
Inglese
pretty huose
Spagnolo
casita
Italiano
casùccia
Tedesco
kleines Haus.
domíta , nf: Definizione
min. de domo, domo minore; prus pitica puru: dommitedha
Sinonimi e contrari
domedha,
domighedha
Frasi
pòvera domita, comente ses reduida! ◊ sa domita za nos l'amus fata nois, mancari a sacrifítziu
Traduzioni
Francese
maisonnette
Inglese
pretty house
Spagnolo
casita
Italiano
casùccia
Tedesco
kleines Haus (sehr).
donósu , agt Definizione
chi tenet donos meda, pruschetotu in bellesa
Sinonimi e contrari
déchidu,
galanu
/
cdh. dunosu
Frasi
candho mi as fatu innamorare fist donosa che una fada ◊ sento cantu manna e santa est s'òpera mia úmile e donosa preparendhe a sa vida fatigosa de s'ómine sa débbile pianta (A.Casula)◊ tue in su rampu donosa mustras su tratu galanu ◊ cun su coro ti miresi ca fis dechida e donosa ◊ no pràngiast, maurredhina donosa, po sa malasorti! (E.Spiga)
Etimo
spn.
Traduzioni
Francese
séduisant,
joli
Inglese
pretty
Spagnolo
donoso
Italiano
avvenènte,
grazióso
Tedesco
hübsch.
fizarédhu , nm Definizione
min. de fizu, fígiu piticu
Sinonimi e contrari
fizedhu,
fizichedhu,
fizitu,
pupu
Frasi
in sas piantas de crabuvigu bi faghiat atupare babbos e mamas cun sos fizaredhos mativalados ancora in fascas ◊ fizaredhu meu, su mundhu est prenu de animales amigos nostros, francu custos chi apo nadu!
Terminologia scientifica
ptl
Traduzioni
Francese
petit enfant
Inglese
pretty child
Spagnolo
hijito
Italiano
figlioletto
Tedesco
Söhnchen.
galànu , agt Definizione
nau mescamente de unu o de una, chi de carena est bene fatu, bellu de bisura e bene cuncordau, chi praghet
Sinonimi e contrari
bellu,
contentu,
donosu,
galanosu,
grasciosu
| ctr.
feu,
légiu
Frasi
ti cherzo isposare, rosa mia galana! ◊ pesare cheria pro sas zobanedhas galanas una boche tenorile de amore ◊ ti ponzo sa collanedha de coradhos e sas loritzinas de oro, ca ti fachent prus galanedha ◊ sas violetas no parent galanas postas acantu de una rosa amena (Cubeddu)
2.
s'amore fit galanu, galanos sos desizos, galanu su trabballu ◊ sos vetzos ammentant su tempus galanu de sa gioventura
Etimo
spn.
galano
Traduzioni
Francese
gracieux,
joli
Inglese
pretty
Spagnolo
agraciado
Italiano
leggiadro
Tedesco
anmutig.
geniósu , agt: zeniosu Definizione
chi andhat a géniu, chi praghet meda po calecunu bellu donu, bella calidade (su naturale, s'índula)/ èssere geniosu de ccn. = àere géniu pro ccn.
Sinonimi e contrari
garbosu,
grasciosu,
ispàsticu
/
ttrs. giniosu
| ctr.
irgeniadu
Frasi
l'isco chi chie at gràscia est geniosu! (Z.Zazzu)◊ cussas cantones sunt tantu geniosas chi no bei at dinaris chi las paghent ◊ s'ómine cricat de iscusare su naturale de sa picioca, ma orróschiu de is modos pagu geniosos de issa dha frastimat issu puru ◊ cussu calavau, mangallu, pagu geniosu… parit un'ispraberi a olleras!◊ sa magioledha fut lúghida coment'e s'isprigu, maseda, geniosa, e dha boliat a cómpuru gente meda
2.
como su giòvonu est richiamadu, ma candho torrat, chi tue ndhe ses geniosa, torraus paris po sa paràula
Terminologia scientifica
ntl
Etimo
itl.
ingegnoso
Traduzioni
Francese
sympathique,
gracieux,
joli
Inglese
nice,
pretty
Spagnolo
simpático,
bonito,
gracioso
Italiano
simpàtico,
grazióso
Tedesco
sympathisch,
hübsch,
nett,
lieblich.
mannítu , agt, nm Definizione
chi est unu pagu mannu, créschiu
Sinonimi e contrari
mannighedhu,
mannitedhu,
matocu
Frasi
su pisedhu como za est mannitu a fàghere carchi betada de manu ◊ est animaledhu mannitu de poder bochire ◊ su pipiu, candu fut mannitedhu, andàt cun su babbu a dónnia logu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
grandelet
Inglese
pretty big
Spagnolo
grandote
Italiano
grandicéllo
Tedesco
ziemlich groß,
halb erwachsen.
matócu , agt: matucu,
matzocu 1,
matzucu 1 Definizione
chi est unu pagu mannu, chi est créschiu, chi no est tanti piticu / un'arrogu m., unu piciochedhu m.
Sinonimi e contrari
mannitu,
mannu
/
maduru
| ctr.
minore,
minudu
Frasi
s'órgiu immoi est matucu ◊ is matixedhas funt matucas, prantadas de annus ◊ arrivada est sa note, umbra matzuca chi paret ispreghendhe su futuru (I.Depalmas)◊ teniat sa filla matuca, de dexiotu annus ◊ est a ogros matzocos che boe in carru ◊ at comporadu butones de oro matzocos pro su custúmene ◊ su tricumuriscu fit matzocu che granos de rosàriu ◊ candu est nàsciru frari miu fui giai matuchedha, tenemu dexi annus
Traduzioni
Francese
grandelet
Inglese
pretty big
Spagnolo
grandecito
Italiano
grandicèllo
Tedesco
ziemlich groß,
halb erwachsen.
pilitólu , nm Sinonimi e contrari
pilichedhu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
poil
Inglese
pretty hair
Spagnolo
pelillo
Italiano
peluzzo
Tedesco
kleines Haar.