àca , nf Definitzione
ebba de portante, ammaistada a camminare movendho impare ambaduos peis de una parte, a borta a borta
Sinònimos e contràrios
acheta,
ebba,
vacheta
Sambenados e Provèrbios
smb:
Acca
Terminologia iscientìfica
anall
Ètimu
spn.
haca
Tradutziones
Frantzesu
jument qui va l’amble
Ingresu
pretty mare
Ispagnolu
yegua amaestrada para mover los pies de un lado juntos
Italianu
cavallùccia
Tedescu
kleine Stute.
bellédhu , agt, nm Definitzione
min. de bellu; cosa bella, giogu
Sinònimos e contràrios
bellighedhu,
bellitu
/
bellei
2.
sa domu de su dotori parit un'arecalliari ghetau in mesu de is belledhus! (V.Demuro)
Sambenados e Provèrbios
smb:
Belleddu
Tradutziones
Frantzesu
mignon
Ingresu
pretty
Ispagnolu
bonito
Italianu
bellino
Tedescu
hübsch.
brughíta , nf Definitzione
greme piticu
Sinònimos e contràrios
bermighedhu,
bermizolu
Sambenados e Provèrbios
smb:
Brughita, Brughitta
Tradutziones
Frantzesu
vermisseau
Ingresu
small pretty worm
Ispagnolu
gusanillo
Italianu
vermiciàttolo
Tedescu
kleiner Wurm.
buchichèdha , nf: buchixedha Definitzione
min. de buca
Sinònimos e contràrios
bucaredha
Tradutziones
Frantzesu
petite bouche
Ingresu
pretty little mouth
Ispagnolu
boquita
Italianu
boccùccia
Tedescu
Mündchen.
carútza , nf Definitzione
min. de cara, cara pitichedha, de criadura / min. carutzedha
Sinònimos e contràrios
carighedha
Frases
est gai belledha, cun cussa carutzedha totu abba e sabone!…◊ disizendhe sas carutzas de fizos mios m'ingaleno
Tradutziones
Frantzesu
joli minois,
frimousse
Ingresu
pretty face
Ispagnolu
cara de niño
Italianu
visino
Tedescu
kleines Gesicht.
debbilóngiu, debbilónzu , agt Definitzione
debiledhu, unu pagu débbile
Sinònimos e contràrios
| ctr.
folte
Frases
fit mesu surdu e zughiat sa vista puru debbilonza
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
un peu faible
Ingresu
pretty weak
Ispagnolu
un poco débil
Italianu
debolùccio
Tedescu
schwächlich.
dechídu, déchidu , agt: déchitu,
dechiu Definitzione
bellu, bene fatu de pràghere meda, nau mescamente de sa persona / arrejonare a d. = bene
Sinònimos e contràrios
bedhu,
donosu,
galanu
Frases
de unu lizu dechidu ammiro sas perlas raras: a s'iscanzada de sas laras de sole paret bestidu (A.Dettori)◊ fissa m'istas in ojos che una rosa sa piús frisca, sa piús dechida ◊ cun su coro ti miresi ca fis dechida e donosa ◊ columba mea dechida, parma mea istimada! ◊ Mariànghela est déchida: no ndhe at, de chintu ◊ est una pessone déchita e de remeju
2.
mi rispondhet cun boghe dechida a sa dimandha chi fatu li aia
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
séduisant,
joli
Ingresu
charming,
pretty
Ispagnolu
atractivo
Italianu
avvenènte,
grazióso
Tedescu
anmutig,
zierlich,
fein,
schön.
dechíle , agt: deghile Definitzione
chi deghet, chi istat bene meda, chi est bellu, chi si adatat bene / fatu a deghile = bene meda, perfetu, in sa manera addata
Sinònimos e contràrios
addechidu,
addeghíbbile,
déchidu,
dechívile
/
adatu
| ctr.
feu,
légiu
Frases
fit un'artejanu de bravura nódida, de zéniu deghile ◊ est deghile a sos fizos pro onorare sa mama ◊ apant sos regualdos chi a persones de tanta impoltàntzia sunt deghiles
2.
faedhu deghile li essiat de lara a s'iscanzada (A.Dettori)
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
joli,
gracieux
Ingresu
pretty,
handsome,
decent
Ispagnolu
bonito
Italianu
grazióso,
aggraziato,
decènte,
cònsono
Tedescu
schön,
anmutig,
graziös.
domighèdha , nf: domixedha Definitzione
min. de domo, domo pitica
Sinònimos e contràrios
domaredha,
domedha,
domita
Frases
custa fiat una fémina fiuda chi biviat in d-una domighedha acanta a s'orruga de is ballos ◊ su soli picigat in is crobeturas de impríllias de is domigedhas
Tradutziones
Frantzesu
maisonnette
Ingresu
pretty huose
Ispagnolu
casita
Italianu
casùccia
Tedescu
kleines Haus.
domíta , nf: Definitzione
min. de domo, domo minore; prus pitica puru: dommitedha
Sinònimos e contràrios
domedha,
domighedha
Frases
pòvera domita, comente ses reduida! ◊ sa domita za nos l'amus fata nois, mancari a sacrifítziu
Tradutziones
Frantzesu
maisonnette
Ingresu
pretty house
Ispagnolu
casita
Italianu
casùccia
Tedescu
kleines Haus (sehr).
donósu , agt Definitzione
chi tenet donos meda, pruschetotu in bellesa
Sinònimos e contràrios
déchidu,
galanu
/
cdh. dunosu
Frases
candho mi as fatu innamorare fist donosa che una fada ◊ sento cantu manna e santa est s'òpera mia úmile e donosa preparendhe a sa vida fatigosa de s'ómine sa débbile pianta (A.Casula)◊ tue in su rampu donosa mustras su tratu galanu ◊ cun su coro ti miresi ca fis dechida e donosa ◊ no pràngiast, maurredhina donosa, po sa malasorti! (E.Spiga)
Ètimu
spn.
Tradutziones
Frantzesu
séduisant,
joli
Ingresu
pretty
Ispagnolu
donoso
Italianu
avvenènte,
grazióso
Tedescu
hübsch.
fizarédhu , nm Definitzione
min. de fizu, fígiu piticu
Sinònimos e contràrios
fizedhu,
fizichedhu,
fizitu,
pupu
Frases
in sas piantas de crabuvigu bi faghiat atupare babbos e mamas cun sos fizaredhos mativalados ancora in fascas ◊ fizaredhu meu, su mundhu est prenu de animales amigos nostros, francu custos chi apo nadu!
Terminologia iscientìfica
ptl
Tradutziones
Frantzesu
petit enfant
Ingresu
pretty child
Ispagnolu
hijito
Italianu
figlioletto
Tedescu
Söhnchen.
galànu , agt Definitzione
nau mescamente de unu o de una, chi de carena est bene fatu, bellu de bisura e bene cuncordau, chi praghet
Sinònimos e contràrios
bellu,
contentu,
donosu,
galanosu,
grasciosu
| ctr.
feu,
légiu
Frases
ti cherzo isposare, rosa mia galana! ◊ pesare cheria pro sas zobanedhas galanas una boche tenorile de amore ◊ ti ponzo sa collanedha de coradhos e sas loritzinas de oro, ca ti fachent prus galanedha ◊ sas violetas no parent galanas postas acantu de una rosa amena (Cubeddu)
2.
s'amore fit galanu, galanos sos desizos, galanu su trabballu ◊ sos vetzos ammentant su tempus galanu de sa gioventura
Ètimu
spn.
galano
Tradutziones
Frantzesu
gracieux,
joli
Ingresu
pretty
Ispagnolu
agraciado
Italianu
leggiadro
Tedescu
anmutig.
geniósu , agt: zeniosu Definitzione
chi andhat a géniu, chi praghet meda po calecunu bellu donu, bella calidade (su naturale, s'índula)/ èssere geniosu de ccn. = àere géniu pro ccn.
Sinònimos e contràrios
garbosu,
grasciosu,
ispàsticu
/
ttrs. giniosu
| ctr.
irgeniadu
Frases
l'isco chi chie at gràscia est geniosu! (Z.Zazzu)◊ cussas cantones sunt tantu geniosas chi no bei at dinaris chi las paghent ◊ s'ómine cricat de iscusare su naturale de sa picioca, ma orróschiu de is modos pagu geniosos de issa dha frastimat issu puru ◊ cussu calavau, mangallu, pagu geniosu… parit un'ispraberi a olleras!◊ sa magioledha fut lúghida coment'e s'isprigu, maseda, geniosa, e dha boliat a cómpuru gente meda
2.
como su giòvonu est richiamadu, ma candho torrat, chi tue ndhe ses geniosa, torraus paris po sa paràula
Terminologia iscientìfica
ntl
Ètimu
itl.
ingegnoso
Tradutziones
Frantzesu
sympathique,
gracieux,
joli
Ingresu
nice,
pretty
Ispagnolu
simpático,
bonito,
gracioso
Italianu
simpàtico,
grazióso
Tedescu
sympathisch,
hübsch,
nett,
lieblich.
mannítu , agt, nm Definitzione
chi est unu pagu mannu, créschiu
Sinònimos e contràrios
mannighedhu,
mannitedhu,
matocu
Frases
su pisedhu como za est mannitu a fàghere carchi betada de manu ◊ est animaledhu mannitu de poder bochire ◊ su pipiu, candu fut mannitedhu, andàt cun su babbu a dónnia logu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
grandelet
Ingresu
pretty big
Ispagnolu
grandote
Italianu
grandicéllo
Tedescu
ziemlich groß,
halb erwachsen.
matócu , agt: matucu,
matzocu 1,
matzucu 1 Definitzione
chi est unu pagu mannu, chi est créschiu, chi no est tanti piticu / un'arrogu m., unu piciochedhu m.
Sinònimos e contràrios
mannitu,
mannu
/
maduru
| ctr.
minore,
minudu
Frases
s'órgiu immoi est matucu ◊ is matixedhas funt matucas, prantadas de annus ◊ arrivada est sa note, umbra matzuca chi paret ispreghendhe su futuru (I.Depalmas)◊ teniat sa filla matuca, de dexiotu annus ◊ est a ogros matzocos che boe in carru ◊ at comporadu butones de oro matzocos pro su custúmene ◊ su tricumuriscu fit matzocu che granos de rosàriu ◊ candu est nàsciru frari miu fui giai matuchedha, tenemu dexi annus
Tradutziones
Frantzesu
grandelet
Ingresu
pretty big
Ispagnolu
grandecito
Italianu
grandicèllo
Tedescu
ziemlich groß,
halb erwachsen.
pilitólu , nm Sinònimos e contràrios
pilichedhu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
poil
Ingresu
pretty hair
Ispagnolu
pelillo
Italianu
peluzzo
Tedescu
kleines Haar.