cabàle , agt Definizione
chi leat o balet su matessi tanti, chi torrat apare, chi tenet sa matessi mannària, artària, chi est cantepare, fintzes chi est totunu / dare contos cabales = precisos, giustos
Sinonimi e contrari
cantepare,
giustu,
guale
Frasi
nois duos no semus cabales ◊ teniat unu giú, una prendha: fint duos boes cabales ◊ a totu su mundhu at brotadu frutu de gràtzias cabale ◊ no est semper chi su resultadu est cabale a su disizu
Etimo
ctl., spn.
cabal
Traduzioni
Francese
exact
Inglese
right,
o.k
Spagnolo
cabal
Italiano
esatto,
giusto,
pari
Tedesco
richtig,
gleich.
derèta , nf: drelta,
dresta Definizione
una de is duas manos, sa prus àbbile, manu bona (po is prus, ca sinono po is mànchinos est s'àtera)
Sinonimi e contrari
manuesta,
esta
| ctr.
manca
Frasi
a sa dereta, in coxina, una porta donat a is aposentus ◊ e a drelta si girat e a manca, unu chíndhalu paret in die de bentu ◊ in cussa calara, a dereta dhoi est su campusantu ebreu ◊ si mi mancas tue est che a mi mancare sa destra ◊ Gesugristu, artziau a is celus, est assentau a sa dereta de Deus Babbu
Cognomi e Proverbi
smb:
Deretta
Traduzioni
Francese
droite
Inglese
right hand
Spagnolo
derecha
Italiano
dèstra
Tedesco
Rechte.
derétu , nm: diritu Definizione
su pertocare o tocare de una cosa a unu, e fintzes sa cosa chi dhi tocat segundhu sa lei, is costumas, o s'arrexone; is leis, s'istúdiu de is leis
Modi di dire
csn:
èssere in diritu, leare, pèrdere su d.; abarrai in su d. suu = pretènnere petzi su chi li tocat de diritu
Frasi
deo so in su deretu meu ◊ su diritu a su trabballu de sa lei est nomenau ma non nci ndi at de prus oguali abetu acacigau ◊ cherimos chi si trabballet pentzandho a sos deretos de sos pipios e de sos zòvanos
Etimo
ltn.
*derectus
Traduzioni
Francese
droit
Inglese
right
Spagnolo
derecho
Italiano
diritto
Tedesco
Recht,
Jura.
déstrinu , agt Definizione
chi manígiat de prus e méngius sa manu destra
Sinonimi e contrari
| ctr.
manchinu,
mancosu
Traduzioni
Francese
droitier
Inglese
right handed (person)
Spagnolo
diestro
Italiano
destrimano
Tedesco
rechtsgängig.
gé , avb: cei,
gei,
gi,
già,
giai 1,
za Definizione
foedhu impreau meda prus che àteru po giare prus fortza a su chi si narat, po dhu giare coment'e cosa segura, in su sensu de emmo: a bortas tenet valore cuncessivu; giai s'impreat fintzes (ma raru) cun su significau de s'italianu già (tempus passau)/ nàrriri o fai ca giai = nàrriri carei, adduire
Frasi
giai mi dh'ais a nàrrere! ◊ gei est aici! ◊ gei ses a frori, fillu miu!…◊ gei fiat ora!…◊ dèu no timu, ma tui giai!
2.
bella gei ses bella, bella e geniosa: ti ses fata a isposa e no ti cojas mai! ◊ gi andu, ma no passu in su mòri!
3.
c'est essiu giai de un'ora
4.
fait ca giai isconchitendi tantis bortas
Etimo
ltn.
iam
Traduzioni
Francese
déjà
Inglese
already,
yes,
that’s right
Spagnolo
ya
Italiano
già
Tedesco
schon.
importósicu , agt Definizione
chi importat, chi est de giudu, balet, ma fintzes nau in su sensu chi est própriu sa cosa de fàere, su chi dhue bolet o andhat bene
Sinonimi e contrari
importante
2.
su chi narat issu za est pacu importósicu! ◊ importósicu est chi cussu siat donzi sera in domo tua?!
Traduzioni
Francese
opportun
Inglese
opportune,
right
Spagnolo
oportuno
Italiano
opportuno
Tedesco
passend,
angebracht.
ingrasciàre , vrb prnl: ingrassiare,
ingratziai,
ingratziare Definizione
pedire gràtzias, su si betare a pedire calecunu praxere, su si abbasciare a cricare s'agiudu angenu agiummai coment'e pedindho gràtzias
Sinonimi e contrari
avocai,
ingramesciare,
invocai
Frasi
tia Frantzisca si est ingrasciada a Nostra Segnora ◊ ingratziadí a santa Marina ca bis chi sa cosa càmbiat!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
gagner les bonnes grâces
Inglese
to get on the right side of
Spagnolo
ganarse,
cautivarse
Italiano
ingraziarsi
Tedesco
sich beliebt machen.