antòras , avb Definizione
un'iscuta a como, pag'ora innanti
Sinonimi e contrari
comogomo,
issara,
tandhodandho
Frasi
gei no as a fai cumenti as fatu antoras cun s’ollu de rícinu?!
Traduzioni
Francese
juste avant,
je viens de…
Inglese
a short time ago
Spagnolo
hace poco
Italiano
poco fà
Tedesco
eben.
arrugài , vrb Definizione
andhare a segadura, passare in mesu de unu logu a manera de incurtzare su camminu de fàere, passare fora de camminu, de una parte a s'àtera de unu logu
Sinonimi e contrari
aggrucare,
atravigare,
atreminare,
atruessai,
ruciare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
prendre un raccourci
Inglese
to take a short cut
Spagnolo
atajar
Italiano
prèndere una scorciatóia
Tedesco
einen Abkürzungsweg einschlagen.
bàralu , agt Definizione
chi est bascitedhedhu, minore meda de carena
Sinonimi e contrari
bagatu,
bàrrinu,
curtzete
| ctr.
giganti,
longarione
Frasi
a los vídere ambos duos fit che a pònnere unu gigante chin d-unu de cudhos ominedhos bàralos de sas domos de gianas
Terminologia scientifica
zcrn
Traduzioni
Francese
petit
Inglese
short
Spagnolo
bajo
Italiano
basso di statura
Tedesco
klein.
bàsciu 1 , agt, nm: bassu Definizione
nau abbaidandho sa cosa in su sensu de s'artària, chi est pagu artu, curtzu, chi no est meda; nau de calecun'àtera cosa, chi est paga; nau de cosa po su valore, chi balet pagu; in is domos, logu in fundhu a chistire provistas, logu po istare o àteru a paris de s'orruga; in is sonetes a manu, tastu, e boghe grussa in is cuncordos cantandho / min. basciotu, bascitu, basciotedhu, bassedhu, bassitedhu, bassitedhedhu
Sinonimi e contrari
acocoadu,
minoredhu
/
frundhagu
| ctr.
artu
Modi di dire
csn:
faedhare a peràulas bàscias = a iscusi, de no si fai intèndiri; nàrrere una Missa bassa = chentza la cantare; genti bàscia = zentichedha, de pagu zudu, metzana; mellus a s'istorrai de is àcuas bàscias chi no de is àcuas altas = menzus a furriare dae s'oru chi no dae mesu (candho si cumprendhet de àere irballadu, menzus luego chi no tempus addainanti); bàsciu e contra = is duas boghes (o "mascu e fémina") e duos ómines chi faendho sa boghe acumpàngiant is poetas de parcu intreverandhosi apare in sa pausadedha chi faet chie est cantandho
Frasi
de carena est un'ómine bassu ◊ sos montes de sa Sardigna sunt bassos ◊ chie est bassu no lompet a in artu ◊ su prus artu fut Lipedha, su prus bàsciu Cracàngiu
2.
cun custa lughe goi bassa no faghet a cosire ◊ su fogu cheret muntesu a frama bassa candho sa padedha at pesadu su bullu ◊ muntènela bassa, cussa televisione, ca bi at zente drommida! ◊ custa est cosa chi si bendit a prétziu bàsciu
3.
teniat sa cosa in su bàsciu ◊ biviant in d-unu bàsciu ◊ teniaus unu bàsciu po mangasinu
4.
su sonete giughet su sonu de baranta oto bàscios chi est totu a madreperlas fioridu
Cognomi e Proverbi
smb:
Basciu, Bassu
/
prb:
artos e bàscios intrant a ballare!
Etimo
spn.
Traduzioni
Francese
petit
Inglese
short
Spagnolo
bajo
Italiano
basso
Tedesco
niedrig,
klein.
cagazechínus , nm Definizione
si narat de ómine bàsciu e male fatu
Terminologia scientifica
zcrn
Traduzioni
Francese
trapu
Inglese
short and badly formed man
Spagnolo
achaparrado
Italiano
caramógio
Tedesco
kleiner und schlecht gewachsener Mann.
cavanzòla, cavanzólu , nf, nm: cavatzola Definizione
ferramenta de ferru fata che una càvana, ma a màniga curtza
Sinonimi e contrari
arroncillu,
cavanàciu,
farchione,
pudagiola
Frasi
binnennandhe po segare s'àghina leant sa frófighe de pudare o su cavanzolu
Terminologia scientifica
ans
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
serpe à manche court
Inglese
short handled billhook
Spagnolo
podadera
Italiano
róncola a mànico córto
Tedesco
Hippe mit kurzem Griff.
crúciu , agt: cultu 1,
cúrciu,
cursu 1,
crutzu,
curtu 1,
curtzu,
cussu 1 Definizione
nau de sa longària de calecuna cosa, chi no est meda, o no est cantu serbit / min. curtzitu, curtzurinu
Sinonimi e contrari
| ctr.
amplosu,
lalgu,
longu
Modi di dire
csn:
avb. acurtzu = faedhendhe de tempus, a presse, faedhendhe de logu, chi no est atesu, de manera (de acapiai), chi no si potat istesiare; de curtzu = de acanta, de logu acanta; segai a curtzu, fàere a torra in curtzu = andhare a rugadura faghindhe caminu; truncare in cúrciu, segare in curtzu unu chistionu, un'arrejonu = essiresindhe cun pagas peràulas, chentza chircare donzi piessignu a puntinu
Frasi
sos pantalones a su pitzinnu, comente est créschidu, ocannu li sunt curtzos de cambutzu ◊ est un'acu cursa ◊ a nosu, is mamas nostas, si teniant amindadas e a funi cursa puru! ◊ custu cunzadu pro bama manna est logu curtzu ◊ oriji longu, vidale, oriji curtu, vida curta ◊ is bràcius mius funt crúcius
2.
acapiadhu prus a crutzu, su cuadhu!
3.
benit zente de zona de curtzu
Cognomi e Proverbi
smb:
Cursu, Curtu, Curzeddu, Curzu
/
prb:
a cuadhu papadori funi curtza
Etimo
ltn.
*curtius
Traduzioni
Francese
court
Inglese
short
Spagnolo
corto
Italiano
córto,
angusto
Tedesco
kurz,
eng.
curtzadróxu , nm Definizione
camminu chi si faet o logu inue si passat a segadura po incurtzare tempus e tretu po lòmpere a unu logu
Sinonimi e contrari
incultzatóriu,
istrissiada,
tressàrgia
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
raccourci
Inglese
short cut
Spagnolo
atajo
Italiano
scorciatóia
Tedesco
Abkürzung.
curtzarínu , agt: curtzurinu Definizione
min. de curtzu, chi est unu pagu curtzu
Sinonimi e contrari
cultighedhu,
cultzitu,
cursiciolu
| ctr.
longhitu
Frasi
s'at postu cartzones curtzarinos
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
un peu court
Inglese
a little short
Spagnolo
cortito
Italiano
un po' córto
Tedesco
etwas kurz.
incultzatóriu , nm, nf: incurciadórgiu,
incurciatóriu,
incurtzadorju,
incurtzatóriu,
incurtziadórgiu,
incurtziadorju,
incurtziadorza,
incurtziadorzu,
incurtziatórju,
iscurtzatólgiu,
iscurtzatóriu Definizione
camminu chi si faet o logu inue si passat a truncadura, po incurtzare tempus e tretu po lòmpere a unu logu / annare, passare a incurtzatóriu = a incurtzadura, a rugadura (e no in su camminu fatu apostadamente)
Sinonimi e contrari
curtzadroxu,
istrissiada,
orrugada,
rucratorju,
rugadolzu,
tressàrgia
Frasi
antziabant e falabant in sos incurtziadorjos ca a colare in su caminu fit prus allargu ◊ est un'incurtziadorza, ma no andhat fora de caminu in totu ◊ cala in s'istrada ci ti apo ammostau, non passes in s'incultzatóriu ca ti peldes!◊ po nce calae a su nostru pigaaus un'iscurtzatóriu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
raccourci
Inglese
short cut
Spagnolo
atajo
Italiano
scorciatóia
Tedesco
Abkürzungsweg.
irbaléndhidu , pps, agt Definizione
de irbalèndhere
Sinonimi e contrari
achénsidu,
ammunzadu,
fiacu,
infrachiu,
irbalesiadu,
irmarridu,
istasidu
| ctr.
briosu,
folte,
pasadu
2.
semus totu irbaléndhidos de cantu semus istracos!
Traduzioni
Francese
épuisé
Inglese
exausted,
taken a short run
Spagnolo
agotado
Italiano
defatigato,
esàusto
Tedesco
müde,
matt.
iscàssu , agt, nm: scassu Definizione
chi (o cosa chi) est prus pagu de su giustu, nau siat de pesos o mannàrias e siat de cumportamentos
Sinonimi e contrari
iscàltzigu,
ischessu,
mancante,
manchile,
menguante
| ctr.
giustu
/
bundhante
Modi di dire
csn:
a ora iscassa = a disora, a distempus; iscassu de carenale = minoredhu de carena; èssere iscassu de apetitu = chi no tenit ganas, isganiu
Frasi
pesu malu mi at fatu, iscassu! ◊ custa cosa est unu chilu iscassu ◊ a boltas li pagat sa faina cun misuras iscassas de ginina (M.Murenu)◊ apo tentu duas muzeres bonas: sa de tres tiat èssere tzertu iscassa! ◊ mi nerint ca seu menti iscassa, ma aturu in su deretu miu! (A.Cocco)
2.
Deus pesat s'iscassu e su zustu ◊ ahi chervedhu iscassu, chi ti disizas su male! ◊ a chie narat s'iscassu lu atendhes: pro su bonu ti afannas e ti ofendhes! ◊ su chi narat sa veridade est odiadu e ammiradu s’iscassu! (A.Puddu)
Etimo
spn., ctl.
escás
Traduzioni
Francese
insuffisant
Inglese
short,
inadequate
Spagnolo
escaso
Italiano
scarso,
insufficiènte
Tedesco
spärlich,
ungenügend.
mancaméntu , nm Definizione
su mancare, su bènnere mancu, su no dhu'èssere de una cosa; crica de bestiàmene furau, de cosa chi mancat
Sinonimi e contrari
perdimentu
| ctr.
iscroidura
Modi di dire
csn:
èssere a mancamentos de coro = zúghere su coro chi istat male, benindhe mancu, coment'e arrimèndhesi; èssere in mancamentu = chirchendhe cosa chi at mancadu, prus che àteru pro fura
Frasi
isto guasi in mancamentu, sufritendhe s'irraighinadura patida dae candho andhei a iscola ◊ s'oghiada de issa dhi poniat unu sfinitzu prus mannu de su mancamentu chi dhi fiat pigau (I.Lecca)◊ amus afiladu fatu de sa trata, in mancamentu de sas bacas ◊ in montes bi at coladu zente in mancamentu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
manque
Inglese
cash short
Spagnolo
falta,
mancamiento
Italiano
ammanco
Tedesco
Manko.
ràgas , nf pl: arragas Definizione
(fintzes sing., sa raga) cartzone de pugiones, bestimentu de ómine, in su costúmene, a bisura de gunnedha curtza curtza totu a gajas (s'andívia) chi si ponet in chintzu apitzu de is cartzones
Sinonimi e contrari
arrodedhu,
bracas*,
cardagula,
fraca 1
Modi di dire
csn:
ragas de linu = mudandhas; bogare ragas de una cosa = arrennèsciri a fai una cosa; tzacare in ragas = papai a satzadura
Frasi
in ragas de porcarzu e de pastore mancu isse su trabàgliu at inventadu ◊ sa raga fut su petzu prus istrambecu de su costumu, fatu de orbàciu de lana de erbè téssia a telàrgiu e totu a pinnighedhas piticas
2.
bae e azúalu tue, chi sinono cussu no ndhe bogat ragas! ◊ totu cussa cosa si che l'at tzacada in ragas isse a sa sola
Terminologia scientifica
bst
Traduzioni
Francese
jupon
Inglese
short skirt
Spagnolo
falda de hombre
Italiano
gonnellino
Tedesco
Männerrock.
tressàrgia , nf Definizione
camminu chi si faet o logu ue si passat a incurtzadura, po arrisparmiare tempus e tretu andhandho a unu logu
Sinonimi e contrari
curtzadroxu,
incultzatóriu,
istrissiada,
rugadolzu
Traduzioni
Francese
raccourci
Inglese
short cut
Spagnolo
atajo
Italiano
scorciatóia
Tedesco
Abkürzungsweg.