Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

antòras , avb Definitzione un'iscuta a como, pag'ora innanti Sinònimos e contràrios comogomo, issara, tandhodandho Frases gei no as a fai cumenti as fatu antoras cun s’ollu de rícinu?! Tradutziones Frantzesu juste avant, je viens de… Ingresu a short time ago Ispagnolu hace poco Italianu poco fà Tedescu eben.

arrugài , vrb Definitzione andhare a segadura, passare in mesu de unu logu a manera de incurtzare su camminu de fàere, passare fora de camminu, de una parte a s'àtera de unu logu Sinònimos e contràrios aggrucare, atravigare, atreminare, atruessai, ruciare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu prendre un raccourci Ingresu to take a short cut Ispagnolu atajar Italianu prèndere una scorciatóia Tedescu einen Abkürzungsweg einschlagen.

bàralu , agt Definitzione chi est bascitedhedhu, minore meda de carena Sinònimos e contràrios bagatu, bàrrinu, curtzete | ctr. giganti, longarione Frases a los vídere ambos duos fit che a pònnere unu gigante chin d-unu de cudhos ominedhos bàralos de sas domos de gianas Terminologia iscientìfica zcrn Tradutziones Frantzesu petit Ingresu short Ispagnolu bajo Italianu basso di statura Tedescu klein.

bàsciu 1 , agt, nm: bassu Definitzione nau abbaidandho sa cosa in su sensu de s'artària, chi est pagu artu, curtzu, chi no est meda; nau de calecun'àtera cosa, chi est paga; nau de cosa po su valore, chi balet pagu; in is domos, logu in fundhu a chistire provistas, logu po istare o àteru a paris de s'orruga; in is sonetes a manu, tastu, e boghe grussa in is cuncordos cantandho / min. basciotu, bascitu, basciotedhu, bassedhu, bassitedhu, bassitedhedhu Sinònimos e contràrios acocoadu, minoredhu / frundhagu | ctr. artu Maneras de nàrrere csn: faedhare a peràulas bàscias = a iscusi, de no si fai intèndiri; nàrrere una Missa bassa = chentza la cantare; genti bàscia = zentichedha, de pagu zudu, metzana; mellus a s'istorrai de is àcuas bàscias chi no de is àcuas altas = menzus a furriare dae s'oru chi no dae mesu (candho si cumprendhet de àere irballadu, menzus luego chi no tempus addainanti); bàsciu e contra = is duas boghes (o "mascu e fémina") e duos ómines chi faendho sa boghe acumpàngiant is poetas de parcu intreverandhosi apare in sa pausadedha chi faet chie est cantandho Frases de carena est un'ómine bassu ◊ sos montes de sa Sardigna sunt bassos ◊ chie est bassu no lompet a in artu ◊ su prus artu fut Lipedha, su prus bàsciu Cracàngiu 2. cun custa lughe goi bassa no faghet a cosire ◊ su fogu cheret muntesu a frama bassa candho sa padedha at pesadu su bullu ◊ muntènela bassa, cussa televisione, ca bi at zente drommida! ◊ custa est cosa chi si bendit a prétziu bàsciu 3. teniat sa cosa in su bàsciu ◊ biviant in d-unu bàsciu ◊ teniaus unu bàsciu po mangasinu 4. su sonete giughet su sonu de baranta oto bàscios chi est totu a madreperlas fioridu Sambenados e Provèrbios smb: Basciu, Bassu / prb: artos e bàscios intrant a ballare! Ètimu spn. Tradutziones Frantzesu petit Ingresu short Ispagnolu bajo Italianu basso Tedescu niedrig, klein.

cagazechínus , nm Definitzione si narat de ómine bàsciu e male fatu Terminologia iscientìfica zcrn Tradutziones Frantzesu trapu Ingresu short and badly formed man Ispagnolu achaparrado Italianu caramógio Tedescu kleiner und schlecht gewachsener Mann.

cavanzòla, cavanzólu , nf, nm: cavatzola Definitzione ferramenta de ferru fata che una càvana, ma a màniga curtza Sinònimos e contràrios arroncillu, cavanàciu, farchione, pudagiola Frases binnennandhe po segare s'àghina leant sa frófighe de pudare o su cavanzolu Terminologia iscientìfica ans Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu serpe à manche court Ingresu short handled billhook Ispagnolu podadera Italianu róncola a mànico córto Tedescu Hippe mit kurzem Griff.

crúciu , agt: cultu 1, cúrciu, cursu 1, crutzu, curtu 1, curtzu, cussu 1 Definitzione nau de sa longària de calecuna cosa, chi no est meda, o no est cantu serbit / min. curtzitu, curtzurinu Sinònimos e contràrios | ctr. amplosu, lalgu, longu Maneras de nàrrere csn: avb. acurtzu = faedhendhe de tempus, a presse, faedhendhe de logu, chi no est atesu, de manera (de acapiai), chi no si potat istesiare; de curtzu = de acanta, de logu acanta; segai a curtzu, fàere a torra in curtzu = andhare a rugadura faghindhe caminu; truncare in cúrciu, segare in curtzu unu chistionu, un'arrejonu = essiresindhe cun pagas peràulas, chentza chircare donzi piessignu a puntinu Frases sos pantalones a su pitzinnu, comente est créschidu, ocannu li sunt curtzos de cambutzu ◊ est un'acu cursa ◊ a nosu, is mamas nostas, si teniant amindadas e a funi cursa puru! ◊ custu cunzadu pro bama manna est logu curtzu ◊ oriji longu, vidale, oriji curtu, vida curta ◊ is bràcius mius funt crúcius 2. acapiadhu prus a crutzu, su cuadhu! 3. benit zente de zona de curtzu Sambenados e Provèrbios smb: Cursu, Curtu, Curzeddu, Curzu / prb: a cuadhu papadori funi curtza Ètimu ltn. *curtius Tradutziones Frantzesu court Ingresu short Ispagnolu corto Italianu córto, angusto Tedescu kurz, eng.

curtzadróxu , nm Definitzione camminu chi si faet o logu inue si passat a segadura po incurtzare tempus e tretu po lòmpere a unu logu Sinònimos e contràrios incultzatóriu, istrissiada, tressàrgia Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu raccourci Ingresu short cut Ispagnolu atajo Italianu scorciatóia Tedescu Abkürzung.

curtzarínu , agt: curtzurinu Definitzione min. de curtzu, chi est unu pagu curtzu Sinònimos e contràrios cultighedhu, cultzitu, cursiciolu | ctr. longhitu Frases s'at postu cartzones curtzarinos Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu un peu court Ingresu a little short Ispagnolu cortito Italianu un po' córto Tedescu etwas kurz.

incultzatóriu , nm, nf: incurciadórgiu, incurciatóriu, incurtzadorju, incurtzatóriu, incurtziadórgiu, incurtziadorju, incurtziadorza, incurtziadorzu, incurtziatórju, iscurtzatólgiu, iscurtzatóriu Definitzione camminu chi si faet o logu inue si passat a truncadura, po incurtzare tempus e tretu po lòmpere a unu logu / annare, passare a incurtzatóriu = a incurtzadura, a rugadura (e no in su camminu fatu apostadamente) Sinònimos e contràrios curtzadroxu, istrissiada, orrugada, rucratorju, rugadolzu, tressàrgia Frases antziabant e falabant in sos incurtziadorjos ca a colare in su caminu fit prus allargu ◊ est un'incurtziadorza, ma no andhat fora de caminu in totu ◊ cala in s'istrada ci ti apo ammostau, non passes in s'incultzatóriu ca ti peldes!◊ po nce calae a su nostru pigaaus un'iscurtzatóriu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu raccourci Ingresu short cut Ispagnolu atajo Italianu scorciatóia Tedescu Abkürzungsweg.

irbaléndhidu , pps, agt Definitzione de irbalèndhere Sinònimos e contràrios achénsidu, ammunzadu, fiacu, infrachiu, irbalesiadu, irmarridu, istasidu | ctr. briosu, folte, pasadu 2. semus totu irbaléndhidos de cantu semus istracos! Tradutziones Frantzesu épuisé Ingresu exausted, taken a short run Ispagnolu agotado Italianu defatigato, esàusto Tedescu müde, matt.

iscàssu , agt, nm: scassu Definitzione chi (o cosa chi) est prus pagu de su giustu, nau siat de pesos o mannàrias e siat de cumportamentos Sinònimos e contràrios iscàltzigu, ischessu, mancante, manchile, menguante | ctr. giustu / bundhante Maneras de nàrrere csn: a ora iscassa = a disora, a distempus; iscassu de carenale = minoredhu de carena; èssere iscassu de apetitu = chi no tenit ganas, isganiu Frases pesu malu mi at fatu, iscassu! ◊ custa cosa est unu chilu iscassu ◊ a boltas li pagat sa faina cun misuras iscassas de ginina (M.Murenu)◊ apo tentu duas muzeres bonas: sa de tres tiat èssere tzertu iscassa! ◊ mi nerint ca seu menti iscassa, ma aturu in su deretu miu! (A.Cocco) 2. Deus pesat s'iscassu e su zustu ◊ ahi chervedhu iscassu, chi ti disizas su male! ◊ a chie narat s'iscassu lu atendhes: pro su bonu ti afannas e ti ofendhes! ◊ su chi narat sa veridade est odiadu e ammiradu s’iscassu! (A.Puddu) Ètimu spn., ctl. escás Tradutziones Frantzesu insuffisant Ingresu short, inadequate Ispagnolu escaso Italianu scarso, insufficiènte Tedescu spärlich, ungenügend.

mancaméntu , nm Definitzione su mancare, su bènnere mancu, su no dhu'èssere de una cosa; crica de bestiàmene furau, de cosa chi mancat Sinònimos e contràrios perdimentu | ctr. iscroidura Maneras de nàrrere csn: èssere a mancamentos de coro = zúghere su coro chi istat male, benindhe mancu, coment'e arrimèndhesi; èssere in mancamentu = chirchendhe cosa chi at mancadu, prus che àteru pro fura Frases isto guasi in mancamentu, sufritendhe s'irraighinadura patida dae candho andhei a iscola ◊ s'oghiada de issa dhi poniat unu sfinitzu prus mannu de su mancamentu chi dhi fiat pigau (I.Lecca)◊ amus afiladu fatu de sa trata, in mancamentu de sas bacas ◊ in montes bi at coladu zente in mancamentu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu manque Ingresu cash short Ispagnolu falta, mancamiento Italianu ammanco Tedescu Manko.

ràgas , nf pl: arragas Definitzione (fintzes sing., sa raga) cartzone de pugiones, bestimentu de ómine, in su costúmene, a bisura de gunnedha curtza curtza totu a gajas (s'andívia) chi si ponet in chintzu apitzu de is cartzones Sinònimos e contràrios arrodedhu, bracas*, cardagula, fraca 1 Maneras de nàrrere csn: ragas de linu = mudandhas; bogare ragas de una cosa = arrennèsciri a fai una cosa; tzacare in ragas = papai a satzadura Frases in ragas de porcarzu e de pastore mancu isse su trabàgliu at inventadu ◊ sa raga fut su petzu prus istrambecu de su costumu, fatu de orbàciu de lana de erbè téssia a telàrgiu e totu a pinnighedhas piticas 2. bae e azúalu tue, chi sinono cussu no ndhe bogat ragas! ◊ totu cussa cosa si che l'at tzacada in ragas isse a sa sola Terminologia iscientìfica bst Tradutziones Frantzesu jupon Ingresu short skirt Ispagnolu falda de hombre Italianu gonnellino Tedescu Männerrock.

tressàrgia , nf Definitzione camminu chi si faet o logu ue si passat a incurtzadura, po arrisparmiare tempus e tretu andhandho a unu logu Sinònimos e contràrios curtzadroxu, incultzatóriu, istrissiada, rugadolzu Tradutziones Frantzesu raccourci Ingresu short cut Ispagnolu atajo Italianu scorciatóia Tedescu Abkürzungsweg.