abbrusciàre , vrb: abbrussare,
abbrutzai,
abbrutzare,
abbultzare,
abbursai,
abburtzai,
abburtzare Definizione
tocare su brúciu po connòschere su motu de s'artéria, su tochedhu de su coru; mòvere is bratzos, istrínghere cun is bratzos, cun is brúcios, a logos giare e istrínghere sa manu saludandho
Sinonimi e contrari
apulsai,
brucitai
/
anatare
Frasi
bengat, su dotori, a mi abburtzai! ◊ bi at dutore chi ti faghet sa retzeta e mancu ti abbrutzat ◊ mi abbultzo: su coro est martedhendhe ◊ pustis chi si l'at bene abbadiada l'abbrúsciat e fit débbile de motu
2.
Tzipirianu si nc'est ghetau a s'àcua: dhu bideis abbrutzendi? ◊ ndhe apo abbrussadu de àrbures, sempre a su piga e fala a segare sida a su bestiàmine!…
3.
aus annovau e abbursau is amigus partendu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
tâter le pouls au poignet,
prendre le pouls
Inglese
to feel s.o.’s pulse
Spagnolo
tomar el pulso
Italiano
tastare il pólso
Tedesco
den Puls fühlen.
abriàre , vrb Definizione
dhu narant de su porcu chi a fortza de arratzare male si che faet coment'e a sirbone, si che arestat de arratza
Sinonimi e contrari
aferare,
agrestare,
arruarzare,
eremire,
imburdiri
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
devenir sauvage
Inglese
to grow wild
Spagnolo
volverse salvaje el cerdo
Italiano
inselvatichirsi
Tedesco
verwildern.
acabbanài, acabbanàre , vrb rfl: aggabbanare Definizione
pònnere o bestire su cabbanu
Sinonimi e contrari
acaparronare,
acavanai,
acucullai,
incaparonare,
incapotai
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
envelopper dans un manteau
Inglese
to wrap up in a coat (s.o.)
Spagnolo
poner el abrigo
Italiano
incappottare
Tedesco
einen Mantel anziehen.
acatastàe , vrb Definizione
iscríere unu bene, terras, domos, in su catastu, a manera chi arresurtet a distintu sa propriedade
Sinonimi e contrari
incatastare
Traduzioni
Francese
cadastrer
Inglese
to pile (up),
to register to the land-registry office
Spagnolo
inscribir en el catastro
Italiano
accatastare 1
Tedesco
in den Kataster eintragen
aceràda , nf: aciarada Definizione
su bogare sa conca, su andhare po bíere, su essire a fora; sa manera de presentare una cosa / s'a. de su manzanu = sa fata de sa die
Sinonimi e contrari
acherada,
acrarada,
incarada,
incrarada,
iscampiada
/
presentada
| ctr.
cuada,
iscumpàssida
Frasi
a s'acerada de su Sole, su manzanu, iscumparent sos istedhos
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
présentation
Inglese
prospect
Spagnolo
asomada,
el asomarse,
aspecto
Italiano
affacciata,
prospètto
Tedesco
Sich zeigen,
Präsentation.
achingiài, achingiàre , vrb: acringare,
chingiare Definizione
pònnere sa cringa o chintórgiu issedhandho is animales
Sinonimi e contrari
cingrai,
inchingiare
Frasi
est acringhendhe s'imbastu ◊ dh'iant achingiau coment'e unu cuadhu e acapiau is funis a sa màchina po ndi dhu tragai
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
ceinturer
Inglese
to strap,
to bandage
Spagnolo
poner el cinturón
Italiano
cinghiare,
fasciare
Tedesco
festschnallen.
achitài , vrb Definizione
giogandho a biliardu, cumenciare su giogu, tirare su primu cropu
Traduzioni
Francese
donner l'acquit
Inglese
to lead off
Spagnolo
abrir el juego
Italiano
acchitare
Tedesco
den Ball aussetzen.
achizàre , vrb Definizione
su cambiare bisura, de face, coment'e inchietandhosi o intristandhosi
Sinonimi e contrari
acristai,
inchigiare,
inchizire,
incilliri,
increstare,
ingrispire
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
froncer les sourcils
Inglese
to frown
Spagnolo
fruncir el ceño,
contrariarse
Italiano
accigliarsi
Tedesco
die Stirn runzeln.
acioadúra , nf Definizione
ponnere is ciòs, nau prus che àteru po is crapitas e po is ferros de un'animale; tocadura de ciou, su pitziare s'animale in sa carre bia ponendhodhi is ciòs
Sinonimi e contrari
acioladura,
cravadura,
inclavadura,
intzoadura,
puntzadura
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
clouage
Inglese
nailing
Spagnolo
remachado,
el clavar
Italiano
inchiodatura,
chiodatura
Tedesco
Benagelung,
Hufbeschlag.
acioladúra , nf Definizione
imbullitadura, su pònnere is bullitas a is iscarpas
Sinonimi e contrari
acioadura,
intzoadura,
puntzadura
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
cloutage
Inglese
nailing
Spagnolo
el embrocar
Italiano
imbullettatura
Tedesco
Beschlagen mit Zwecken.
aciufài 1 , vrb: atzofare,
atzufare Definizione
aggarrare, aferrare a pilos, brigandho e iscudendhosi apare
Sinonimi e contrari
acanciofai,
atzuntzudhare,
incabigliare,
tipiliare,
tipilire
Frasi
l'atzufat e li lompet airadu ei sas piús pumas bellas li at tiradu (D.Ena)◊ li atzufat torra e l'agganguglitat chi cudhu ndhe bogaiat donzi oju che pirastru! ◊ a mie sa prepoténtzia cumbenit ca mi atzufo sa prima chi mi benit!
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
attraper
Inglese
to seize
Spagnolo
agarrar,
coger por el pelo
Italiano
acciuffare
Tedesco
beim Schopf fassen.
aciumài , vrb: aciummai Definizione
bufare a meda, a cantu tirat cannada
Sinonimi e contrari
abbumbare,
acirrai,
atzuntzurrare,
bufae,
bufetare,
cionciare,
imbreacare,
inciummare,
ingúllere,
sorgonare,
trincai
Traduzioni
Francese
pinter
Inglese
to tipple
Spagnolo
empinar el codo
Italiano
sbevazzare,
tracannare
Tedesco
unmäßig trinken,
saufen.
aciúmu , nm Definizione
su bufare a meda, imbriagandhosi
Sinonimi e contrari
cochera,
coichina,
coidura,
cota,
cotua,
imbreachera
Frasi
a su primu chi at fatu s'aciumu dh'as ispintu tanti a forti chi unu sonnu símili a sa morti in sa tenda dh'at isterrinau (Matta)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
cuite
Inglese
tippling
Spagnolo
el beber mucho hasta emborracharse
Italiano
sbevazzata
Tedesco
Saufen.
acorriaméntu , nm Sinonimi e contrari
acorriadente,
acorriadura
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
agacement (des dents)
Inglese
setting on edge
Spagnolo
el dar dentera
Italiano
allegaménto
Tedesco
Zusammenziehung.
acorruntzulàre , vrb Definizione
fàere su corrúntzulu, seberare sa tega de sa fae, de su pisu, o àteru)
Sinonimi e contrari
acorruschedhare,
seberare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
nouer (bot.)
Inglese
to set
Spagnolo
transformarse el ovario en fruto
Italiano
allegare (détto di piante)
Tedesco
ansetzen (Bot).
acorzolàdu , pps, agt Definizione
de acorzolare; chi at fatu su corgiolu, su semu, su càgiu, chi est abbituau a calecuna cosa
Sinonimi e contrari
acogliadu
2.
seu totu acraxobada de s'abbruxadura chi apu tentu ◊ sos cumpanzedhos fint iscurtzos chin sos pes acorzolados e niedhos dae su mughedhu
Traduzioni
Francese
calleux (adj.)
Inglese
callous
Spagnolo
con el ovario transformado en fruto,
encallecido
Italiano
incallito
Tedesco
schwielig.
acristài, acristàre , vrb: aggristare Definizione
acostire o abbasciare is cristas coment'e cambiandho bisura po calecuna cosa chi no andhat o no praghet
Sinonimi e contrari
achizare,
inchigiare,
inchizire,
incilliri,
increstare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
se renfrogner
Inglese
to frown
Spagnolo
fruncirarrugar el ceño
Italiano
aggrondarsi
Tedesco
runzeln.
acucuradúra , nf Definizione
su acucurrare, su prènnere a meda, fàere a cucurru
Sinonimi e contrari
acucurada,
acucuronzu,
acurumada
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
colmatage
Inglese
filling in
Spagnolo
el llenar,
colmar
Italiano
colmata
Tedesco
Auflandung.
aculaciài , vrb Definizione
pigare a nadiadas, a cropos de manu isprata a nàdigas
Sinonimi e contrari
annadiai,
innadiai,
isculivitare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
fesser
Inglese
to spank
Spagnolo
pegar en el culo
Italiano
sculacciare
Tedesco
den Hintern versohlen.