panevrèsa , nm Definizione
pane carasau, pan'e cici, genia de pane finedhedhu, longu o tundhu (fintzes addopiau), fresau e assau, tzacarrosu (si no est isciustu)
Terminologia scientifica
mng
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
pain typique de la Sardaigne très mince biscuité
Inglese
typical bread from sardinia
Spagnolo
pan típico de Cerdeña
Italiano
pane tìpico sardo a sfòglia sottilissima biscottata
Tedesco
eine Art sardischen Brotes.
péndhula , nf: péndula,
péndura Definizione
arrellórgiu chi si apicat a su muru cun su pesu pendhebendhe chi si movet sèmpere a su matessi passu de una bandha a s'àtera faendho unu movimentu a pendhuliu parívile de longària e tempus (movimentu periódicu)/ p. a scaparatu = péndhula chi si ponet subra de unu móbbile
Frasi
sa péndhula at sonadu mesanote ◊ su coru dhi faiat tic tac, coment'e una péndula candu currit sentz'e contu ◊ su bentu iscianchitat un'ocalitu coment'e una péndula
Etimo
itl.
pendola
Traduzioni
Francese
pendule
Inglese
pendulum-clock
Spagnolo
péndulo
Italiano
orològio a pèndolo
Tedesco
Pendeluhr.
rasògia, rasòja , nf: arrasoa,
lesòrgia,
resòglia,
resoja,
resolza,
resòrgia,
resorza,
risoza Definizione
lepedha, aina fata cun d-una lama de ferru o de atzàrgiu, puntuda, fine e segante a una parte (atza) e grussa a s'àtera (tolu), incasciada cun sa coa firma in d-una màniga prus che àteru de ossu isperrada a una parte po serrare sa lama cun s'atza aintru: cussa de is braberis est a lama prus fine, a punta tundha, de grussària parívile / is partes de una resòrgia: sa frama o follu (ata, tolu, punta, coa), sa màniga (perras, arcu de ferru, ribbadinos, truncu, anedhu)/ resorja de mari = gragallu, genia de animali croxudu, longu, a duas perras (solen siliqua) chi assimbillant a su mànigu de una resoja
Sinonimi e contrari
brotzu,
istuzu,
lepa
Frasi
sas resorzas prus famadas sunt sas guspinesas, sas patadesas e arburesas ◊ pro cumprire su sestu de una resorza tocat a buscare e triballare su corru, su ferru, fàghere sa fiama e intrare apare sas duas partes
Terminologia scientifica
ans
Etimo
ltn.
rasoria
Traduzioni
Francese
couteau à cran d'arrêt,
rasoir
Inglese
razor,
claspknife
Spagnolo
navaja
Italiano
coltèllo a serramànico,
rasóio da barbière
Tedesco
Klappmesser.
sderrinài , vrb: isterrinai*,
sterrinai,
stirrinai Definizione
betare a terra, crocare in terra, su si pònnere crocaos
Sinonimi e contrari
imbrossinare,
istèrrere,
isterricorjare,
isterrighinare,
sterrionai,
stragai
Frasi
candu ti ses puntu ses acabbau sderrinau in d-unu letu
Traduzioni
Francese
terrasser,
abattre,
s'étendre
Inglese
to knock down,
to lay (down),
to lie down
Spagnolo
derribar,
tumbar
Italiano
atterrare,
abbàttere,
stèndere a tèrra,
stèndersi
Tedesco
niederwerfen,
niederschlagen,
sich hinlegen.
speculitài, speculitzài , vrb: spreculiai,
spreculitai,
sprecullitai,
spriculitai,
spricullitai Definizione
abbaidare, cricare, iscumbatare, istudiare bene cun atentzione is cosas, is chistiones; fàere 'in chiliru' a unu faendhodhi unu muntone de dimandhas, bolendho ischire totu
Sinonimi e contrari
chircare,
dimandhare,
irfrodhocare,
ispelciulare,
ispreculare,
ispricuedhai,
isuzigare,
precontare,
scrocollai,
speculai,
sfustiligai
Frasi
s'arangiolu at spreculiau su movimentu de espis e musconis
2.
spricullitadhu, a biri si arrennescis a sciri calincuna cosa! ◊ dhu spricullitàt de aundi fiat, si fiat cojau, si teniat fillus, e cantus, e unu muntoni de cosas
Etimo
spn.
especular
Traduzioni
Francese
enquêter
Inglese
to inquire
Spagnolo
indagar
Italiano
indagare,
sottopórre a numeróse domande
Tedesco
untersuchen.
tàcia 1 , nf: tatza 1 Definizione
genia de púncia, prus che àteru curtza e a conca manna, larga; fintzes s'ispina de s'istrúmbulu
Sinonimi e contrari
bullita,
tacita
Frasi
si prantas una tàcia in crésia ti arrestant ◊ prantai una tàcia in su muru
2.
sa tàcia chi su strumbu portat in pítziri increscit cument'e unu spitzu di espi (I.Delussu)
Etimo
ctl., spn.
tatxa, tacha
Traduzioni
Francese
clou,
caboche,
punaise
Inglese
point,
drawing pin
Spagnolo
tacha,
tachuela,
chinche
Italiano
chiòdo córto a tèsta grande,
puntina
Tedesco
Zwecke.
técus , prn: tegus Definizione
prn. de persona chi s'impreat agiummai solu cun sa prep. cun, chin po inditare prus che àteru cumpangia: chin tecus, cun tegus = cun tui
Frasi
cun tegus giogo e m'ispasso ◊ cun tegus so istadu note e die ◊ pro no mi èssere cun tecus amicadu no credas oe chi sia pentidu ◊ nois creimus in tegus ◊ ómine perunu at àpidu tratonzu malu chin tecus ◊ sa poesia in tegus est naschida che rosa bella, che rosa dechida (N.Demurtas)
2.
la tenzo cun tegus, mih, pro su dannu chi mi as fatu!
Etimo
ltn.
tecum
Traduzioni
Francese
avec toi
Inglese
with you
Spagnolo
contigo
Italiano
in tua compagnia,
insième a te
Tedesco
mit dir.
trampistàre , vrb Definizione
arrennèscere in calecuna cosa, mescamente a campare, a fortza de ispedientes, a sant'arràngia, coment'e pigandho a trampa; a logos, fintzes andhare coment'e orruendho / trampistare su tempus, sa vida, sa die, sa sorte
Sinonimi e contrari
trampigiare,
trampulinare,
tramputzare
/
trabbucai 1
Frasi
fintzas chi campo fato su chi poto, m'isto pasadu e fuo dogni cumbata tentendhe de trampistare a sa dereta (Z.Zazzu)◊ calchi malignu narat chi at furadu, chi at trampistadu ◊ trampistendhe in su pagu fis cuntentu e fatu a sa bonatza ◊ cussos trampistant negusciendhe runza
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
se débrouiller,
vivre d'expédients
Inglese
to get by
Spagnolo
apañárselas,
ir pasando
Italiano
barcamenarsi,
tirare a campare
Tedesco
sich durchschlagen.
tufigédhu , nm: tufixedhu Definizione
gioga manna chi si manígiat fintzes po sonare coment'e corru
Sinonimi e contrari
bórnia,
corra,
corredha,
corróina,
tufa*
Frasi
tiu Perdu tenit unu tufixedhu chi s'intendit sa boxi de su mari portendidhu a s'origa
Terminologia scientifica
sjl
Traduzioni
Francese
triton
Inglese
triton
Spagnolo
tritón
Italiano
tritóne,
conchìglia a còrno
Tedesco
Tritonshorn.
tzarodhài , vrb: aciarollai*,
tzorodhai,
tzorodhare Definizione
nàrrere o fàere is cosas a improdhu, betare is cosas a s'afaiu, chentza órdine, chentza critériu, fàere atzerodhos
Sinonimi e contrari
aciapuciae,
aciorobedhare,
acoredhai,
afioncai,
allarodhai,
impiastai,
improdhai,
inciorodhare
Traduzioni
Francese
parler à tort et à travers
Inglese
to talk nonsense
Spagnolo
embarullar,
badajear
Italiano
fare o dire a vànvera,
sènza critèrio
Tedesco
unüberlegt daherreden,
aufs Geratewohl handeln.
zísa , nf: zisu Definizione
bisura, prus che àteru nau sèmpere po assimbígiu: a z. de… = comenta a…, a manera de pàrrere…, a usu de…
Sinonimi e contrari
disa,
ghisa 1
Frasi
bi aiat pensadu su tempus a la modellare a cussa zisa ◊ a la mirare benint dae atesu in medas, a zisa de profiscione ◊ cussu est a zisa de fustialvu ◊ est incapotadu a zisa de mammutone ◊ a zisu de marrania ◊ las sutzant a zisu de ampullitas ◊ faedhat a zisa de macu
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
en guise de
Inglese
like
Spagnolo
guisa,
modo
Italiano
a guisa
Tedesco
wie.