apugnigosài , vrb: apunnigosai, apunziconare Definizione iscúdere, pigare a cropos de púngiu Sinonimi e contrari abbuciconai, acatzotai, apugnigorai, apuinare, apunzare, apunzicare, burtzigare Frasi si apunziconat sos càvanos e si addobbat sa conca a su muru Etimo srd. Traduzioni Francese donner des coups de poing Inglese to come to blows Spagnolo dar de puñetazos Italiano prèndere a pugni Tedesco jdn. mit Faustschlägen traktieren.

apunzàre , vrb Definizione pigare a cropos de púngiu, pruschetotu candho, pranghendho su mortu, no si podet padire su dolore e unu s’iscudet púngios a petorras Sinonimi e contrari abbuciconai, acorpai, addolare, apugnigosai, apunzicare Frasi tue moris… si apunzant atitendhe mama, babbu, muzere ◊ sa mama isfaghíndhesi in piantu si apunzaiat pro su fizu mortu ◊ sos depidores mandhaiant sas muzeres a si apunzare preghendhe de no che los bogare ◊ si l'aiat picada chin iss'etotu apunzàndhesi sos càvanos 2. sos cumpanzos etotu l'ant apunzadu Etimo srd. Traduzioni Francese donner des coups de poing Inglese to punch Spagnolo dar de puñetazos Italiano prèndere a pugni Tedesco jdn. mit Faustschlägen traktieren.

arruxulàre , vrb: ruxulare Definizione andai de innòi e de inní, istare in giru Sinonimi e contrari arrociare, bandhulare, garronai, istrusciare, molingiae Etimo srd. Traduzioni Francese flâner Inglese to stroll Spagnolo vagabundear Italiano camminare a vànvera, girellare Tedesco umherschleundern.

assaborí , vrb: assaborire Definizione cumprèndhere una cosa chi no si est inténdhia bene, chi si est inténdhia a arrogus e a mússius, leare cabu, leare oru de calecuna cosa chi no s’ischit Sinonimi e contrari assabèschere, assebeltare, bodhiri, indennentai, scasumai, scolliri Frasi da'ite l'as assaboridu chi est gai su chi est nendhe sa zente? ◊ lassamí ponni prus acanta, ca no intendu e no ndi assaboru nudha! ◊ zughiant unu chistionu ma no ndhe lis apo assaboridu nudha ◊ no ndi apu pótziu assaborí nudha de su chi depint fai Etimo srd. Traduzioni Francese percevoir, réussir à comprendre Inglese to perceive, to realize Spagnolo percibir, lograr entender o saber algo Italiano percepire, riuscire a capire o a sapére Tedesco verstehen, erfahren.

atèndhere , vrb: atendi, atèndiri, atènnere Definizione tènnere contu, giare atentzione a unu trebballu, a una faina, a una persona po su chi dhi podet serbire, fàere faina; fintzes serbire, abbàlere de fàere fortza / pps. aténdhidu / atèndiri de… = sassiare de…, cun…; atendhe!, atendhide! = bai, baxei, faghe, faghide su chi azis de fàghere, no irbies/irbiedas pro me, itl. prego! Sinonimi e contrari achistiri, contifizare, oloire | ctr. irbandhonare, lassai Frasi sas sorres la fint atendhendhe ca aiat tentu unu fizu ◊ bellu grassu cuss'animali: bai ca si atendit! ◊ no podeus atendi mancu custus duus fillus piticus ◊ bazi, atendhide si azis de fàghere! ◊ sos pitzochedhos depent atèndhere in famíllia, puru! ◊ donzunu devet atènnere a sas fainas suas ◊ mi ndi andu ca tengu cosa de atendi 2. cun s'artrosi chi tengu mancu is brutzus mi atendint prus, e is didus a su própiu! 3. is matas po crèsciri de prus tocat a dhas atendi de àcua Etimo itl. attendere Traduzioni Francese prendre soin, s'occuper de qqn, qqch. Inglese to attend, to look after Spagnolo atender Italiano accudire, dedicarsi, badare a qlcs., a qlc Tedesco versorgen, pflegen.

atitulàu , agt Definizione chi est fatu a títulas, a silibbas, a isprigos es. aràngiu, àgiu) Etimo srd. Traduzioni Francese composé de caïeux, de gousses, de quartiérs Inglese sliced Spagnolo en gajos Italiano fatto a spìcchi Tedesco in Scheiben aufgeteilt.

balivigàre , vrb Definizione campare male, de ispedientes Sinonimi e contrari campitzare, campugiai, campurigiai Frasi babbu e fizu fint duos ladros de professione, balivigaiant cun abbilidade ma che finesint in prejone Traduzioni Francese vivre d'expédients Inglese to live on one's wit Spagnolo vivir a duras penas Italiano vìvere a stènto, di espediènti Tedesco darben.

bi , prn Definizione prn. de 3ˆ pers. (= a isse/issu, a issa, a issos, a issas) impreau candho si agatat cun àteru prn. (lu, la, los, las, lis) abbandha postu innanti de su vrb. o fintzes totu a unu postu apustis: in nuoresu narant liu, lia = bi lu, bi la, si dhu, si dha; a logos dhu ponent a solu e faent fintzes su pl. bis = dhis, lis, a issos/a issus, a issas (bi chis = che lis) Sinonimi e contrari li, si 3 Frasi e ite pro bi l'àere ischidu!…◊ bi lu naro, a compare, si mi azuat ◊ daebbilu su chi li cheret! ◊ custa cosa bi lis torro, a issos ◊ mandhabbilis a fizas tuas unu saludu! ◊ bendhebbilis barata sa cosa! ◊ aiat lassadu sos boes a unu bighinarzu pro bi los tènnere contu (S.Patatu)◊ su frade pòberu andhaiat a su frade ricu a bi pedire pane, ma no bi zaiat nudha ◊ a su frutu de su rú nois bi namos "mura"◊ a issu bi dhu naro zeo ◊ narabbis ca za bi torro! ◊ dàbbila cussa cosa! ◊ zàbbidha! ◊ semus andhaos paris a bi chis leare s’immurzu ◊ poite bis ant lassau fàere totu cussu degollu? Traduzioni Francese lui Inglese him (to), her (to) Spagnolo le, les Italiano gli, le (a lui, a lei) + lo, la, le, li (cumpl. og.) Tedesco ihm, ihr, ihn, sie, es.

bísonas , nf pl: bísunas, písonas Definizione genia de launedhas a duas cannitas, chentza su tumbu Sinonimi e contrari bisones, bísosas, launedhas Terminologia scientifica sjl Etimo ltn. bisonus Traduzioni Francese cornemuse a deus tuyaux sonores Inglese double reed-pipe Spagnolo gaita de dos tubos Italiano zampógna rùstica a due canne Tedesco eine Panflötesorte mit zwei Pfeifen.

bolígiu , nm: borígiu, bulígiu 1, poígiu Definizione genia de arretza chi si leat a tragu in su fundhu de su mare, po piscare: est fata cun duas bandhas largas e longas chi si aunint faendho coment'e unu sacu (màiga) a punta (cugutzu o sacheta, o fintzes capelletu)/ unu b. de cosa = cosa meda, unu muntone Frasi dèu fatzu sa pisca a bulígiu 2. dhoi at unu bolígiu de cosa a papai! ◊ Cristina de atesu at biu unu bolígiu de genti Terminologia scientifica ans Etimo ctl. bolitx Traduzioni Francese chalut Inglese trawl Spagnolo red barredera Italiano réte a stràscico Tedesco Schleppnetz.

bòmbere , vrb Definizione caciare, torrare de s'istògomo sa cosa chi unu at papau, nau fintzes in su sensu de bogare cosa meda; èssere a conos, àere gana de caciare; orròschere a unu; pagare o prànghere po su male fatu: s'impreat prus che àteru a pps. (bómbidu, bómbiu) o a inf. / bòmberenche su frocu de s'ànima = catzàrendhe sos ogros, caciaindi totu Sinonimi e contrari arrevesciai, bombare, bombitai, butare, caciae, gòmbere, istercorare / marigai Frasi est a cónios e comintzandhe a bòmbere ◊ sa miniera aiat incomintzatu a bòmbere abba chi s'aiat piligatu rocas, funnos e donzi cosa ch'imbeniat ◊ ambos duos si aiant apompiatu su chi nche aiat bómbitu su frastinzu 2. como los apo bómbidos custos argas de muntonarzu chi no ischint fàghere àteru si no dare ifadu a s'àteru! 3. addaghi mi che segas ben'ene sa passéntzia che la bombes totu a una bia! Etimo ltn. vomere Traduzioni Francese vomir, avoir du dégoût pour… Inglese to vomit, to loathe sthg Spagnolo vomitar Italiano vomitare, avére qlc. a nàusea Tedesco brechen, vor etwas Ekel empfinden.

cabadhàre , nm: cabadhari, cadhari, cuadhari Definizione persona a cuadhu, chie est bonu a cicire cuadhos Sinonimi e contrari cabadhante, cadheri Frasi sos cabadhares nugoresos fint andhandhe a Santu Frantziscu ◊ sa die de sa festa essit sa protzessione chin sos cabadharis ◊ sos cadharis zuchent sas bértulas prenas de provistas Cognomi e Proverbi smb: Caddari Etimo ltn. caballaris Traduzioni Francese cavalier, jockey Inglese horseman, jockey Spagnolo caballero, jinete Italiano cavalière (persóna a cavallo), fantino Tedesco Reiter, Jockey.

cadredhagadrèdha , avb: cardedhagardedha Definizione a mala gana, ammalaògia Sinonimi e contrari ammaròglia Etimo srd. Traduzioni Francese à contrecœur Inglese reluctantly Spagnolo de mala gana Italiano a malincuòre Tedesco widerwillig.

cafiólu , nm Definizione genia de tapu de làuna cun pígiu de ortigu o àteru aintru e cun is oros a bicos, pagu pagu atrotigaos a bisura de oru de pàdrula, de sighire a atrotigare a manera de si aguantare a istrintu a sa buca de s'ampudha Traduzioni Francese capsule Inglese crown cap Spagnolo tapón corona Italiano tappo a coróna Tedesco Kronenverschluß.

calèschere , vrb Definizione erríere a praxere, intostare de s'errisu Frasi su imbetzare no ti daet gustu tale de ndhe calèschere! Etimo ltn. *caleschere Traduzioni Francese rire à s'en tenir les côtes Inglese to split one's sides laughing Spagnolo reírse a carcajadas Italiano rìdere a crepapèlle Tedesco sich tot lachen.

campadítu, campadítzu , agt Definizione chi si dha campat, chi no istat bene meda ma mancu male Sinonimi e contrari campadore, campadógiu, campajolu Etimo srd. Traduzioni Francese qui vivote Inglese who is able to make ends meet Spagnolo quien va tirando Italiano che riesce a vívere, a campare Tedesco sich durchs Leben schlagen.

canzolàre , vrb rfl Definizione abbarrare mighirimíghiri, istentare, istare a irmasionu, pigaresidha tropu abbellu Frasi si ti canzolas, sa cosa che l'agatas totu leada, in butega ◊ si ti canzolas però calchi bículu ti do chi m'insàmbinat su bicu (P.Mossa)◊ canzòladi gai a irmasionu, tue, ca za ndhe atúlias de cosa!… Traduzioni Francese lambiner Inglese to act or do things slowly Spagnolo demorar, entretenerse, tardar Italiano prèndersela con tròppa calma, a rilènto Tedesco in aller Ruhe handeln.

carregàrre , avb Definizione atacau, própriu tocandhosi carre cun carre Etimo srd. Traduzioni Francese au contact du corps Inglese on contact with the skin Spagnolo piel contra piel Italiano a contatto con la pèlle Tedesco dicht an der Haut.

cavanzòla, cavanzólu , nf, nm: cavatzola Definizione ferramenta de ferru fata che una càvana, ma a màniga curtza Sinonimi e contrari arroncillu, cavanàciu, farchione, pudagiola Frasi binnennandhe po segare s'àghina leant sa frófighe de pudare o su cavanzolu Terminologia scientifica ans Etimo srd. Traduzioni Francese serpe à manche court Inglese short handled billhook Spagnolo podadera Italiano róncola a mànico córto Tedesco Hippe mit kurzem Griff.

codhilòne , nm: codhirone Definizione a c. = ciciu in codhos de un'àteru cun is cambas ananti, una a un'ala e una a s'àtera de su tzugu Sinonimi e contrari cadhigarone, cocolloi, codhedhu, codhicorona, codhubalone, palaborcedhu Frasi leare a unu a codhirone Etimo srd. Traduzioni Francese porter sur les épaules (qqn) Inglese astride one’s shoulders Spagnolo a carramanchones Italiano a cavallùccio Tedesco huckepack.

«« Cerca di nuovo