búndha 1 , nf, nm: bundhu 1 Definizione seriedade, naturale bonu e giustu de unu chi tenet firmesa Sinonimi e contrari bundóriu, cabu, capia, caràtere, cumprendhóniu, sinnu, tinnu Modi di dire csn: ómine, fémina chentza b. = chentza caràtere, chi no bi at de si ndhe fidare; pònnere b. in o a unu, a carchi cosa = pònnere cabu, pònnere fatu o iscurtare a unu, dare importu; passare sa bundha = passai sa ganas, su disígiu Frasi custas féminas no tenent bundhu, si ant intacadu s'onestade cun fainas malas ◊ fit cantadore de bundhu chi at onoradu sa poesia 2. s'istadu fit a ponner bundhu a tie ti aia dadu una proendha noa! (A.Serra)◊ a pònnere bundhu in féminas est lucura…◊ mudemus fundhamentu a sos inzitos ponzendhe bundhu a sas cosas chi contant! (P.G.Marras)◊ mi ndhe seo pentidu ca no apo postu bundhu a tie 3. ndhe zuchio brama, ma mi est passaa sa bundha (A.Cucca) Traduzioni Francese bon sens, jugement, sagesse Inglese wisdom Spagnolo sensatez, cordura Italiano sénno, saviézza Tedesco Verständigkeit, Weisheit.

capía , nf Definizione nau de ccn., capacidade de cumprèndhere e de fàere cosas de giudu; capacidade de un'istrégiu de pigare cosa Sinonimi e contrari cabu, cumprendhóniu, giudísciu, selembru / càbida Modi di dire csn: èssere chene capu e ne c. = èssiri comenti a nemus; fai c. de una cosa = dare tentu a una cosa, atuare a una cosa; zúchere c. = èssiri abbistu, zúghere cabu; pònnere c. a calecuna cosa = pònnere imprastu, dare tentu a la fagher bene Frasi no teniat sa capia netzessària a picare una detzisione (S.Spiggia)◊ bosatrus seis ancora chentza capia! ◊ no as capia, ca sa conca tua est pertocada! ◊ canno cantas is mutos ne nas sentza capia! ◊ animales chene capia, vois non vidies cantu male bi at in secus de certa bellesa! 2. custu sacu no tenet capia pro che pònnere totu custa cosa 3. mi perdonit, ma dèu no nci apu fatu capia: mi dhu depiat narri ca fut sentza de papai! 4. geo e sorre mia, incantadas a is paràulas de su contu, non poniaus capia a su cosíngiu Etimo itl. capire Traduzioni Francese compréhension, bon sens Inglese comprehension Spagnolo comprensión, cabida Italiano comprensióne, sénno Tedesco Verständnis.

fogliàre , vrb: vogliare Definizione furriare is crebedhos, su si ammachiare Sinonimi e contrari ammachiae, dilliriai, fatzellare, foglietare Etimo ctl. follejar Traduzioni Francese devenir fou Inglese to go mad Spagnolo enloquecer, volverse loco Italiano impazzire, pèrdere il sénno Tedesco verrückt werden.

séru , nm: sieru Definizione su si serare, su cunsiderare bene totu is cosas, sa capacidade de si acatare de una cosa e de dha cumprèndhere Sinonimi e contrari àrviu, imprastu, saeru, selembru, sinnu Modi di dire csn: male chentza s. = male (fintzas pecu, físsiu) chi unu no si lu connoschet; fémina, ómine de s. = abbistus, àbbilis, atentus, giuditziosus; cane de s. = chi abbizat; leare su s. de carchi cosa = leare oru, àrviu; fora de seru = fora de tinu, chi no atinat, ammachiadu; èssere in seru = in tinu, zustu de conca Frasi sas criaduras sunt chentza seru, ma su mannu depet atuare a su chi faghet! ◊ de sa note chi ant segadu a pedra sos bidros de sos barcones nche li est intrannadu unu seru malu ◊ cussu est macu chena seru ◊ a sos fizos de seru su nuraghe mustrat luntanas andheras ◊ est galu a seru sanu mancari apat giampadu sos chent'annos ◊ carimanna, si seru aias tentu ti fist assolada che murone! (M.Murenu)◊ tue morta e deo… ancora so in seru?! ◊ ses resultadu sentza cunsideru ca in sa conca no giughias seru ◊ faedha sintzeru, prite ue sia no ndhe tenzo seru ◊ cussa est genti chen'e sieru! Etimo srd. Traduzioni Francese jugement, sagesse, conscience Inglese judgement, consciousness Spagnolo juicio, sabiduría, conciencia Italiano sénno, giudìzio, saggézza, consapevolézza Tedesco Verstand, Vernunft, Weisheit, Bewußtsein.

sínnu , nm Definizione atuamentu, cumprendhóniu e sabidoria de su cristianu e po cussu etotu sa capacidade de fàere in manera giusta, bene cunsiderada e regulada Sinonimi e contrari àrviu, giudísciu, imprastu, selembru, seru, tinnu Modi di dire csn: istare o èssere a s. pesadu = atentu de cumprèndhere; fàghere cosa a s. tentu = a didu tentu, abbididarmente Frasi lu naro a sinnu sanu ◊ cussu no depet èssere a sinnu sanu, no, su fàghere custos machines! ◊ sos betzos torrant a sinnu de pitzinnos 2. ndhe l'apo corpada inoghe a sinnu tentu pro faedhare a unu Etimo itl. Traduzioni Francese bon sens Inglese wisdom Spagnolo juicio Italiano sénno Tedesco Verstand, Vernunft.

tínnu , nm: tinu Definizione atuamentu, capacidade de atuare e de cunsiderare bene is cosas, su èssere in podere de is capacidades de sa mente e de sa sabiesa po fàere giustas e bene is cosas Sinonimi e contrari santidu / atibbidura, atibbiscione, atinadura, atuamentu, cumprendhóniu, sinnu Modi di dire csn: èssere, no èssere in tinu = in se, fora de se; andai a tinu de unu = pònnere mente a s'àteru, fàghere comente pessat s'àteru; fai is cosas a tinu, cun tinu = cun cussideru, bene, cun régula, pessendhebbei Frasi lis narzeit sos verbos pro los torrare in tinnu sanu ◊ ischit petzi a irgherrimiare cussu pitzocu: s'àsiu l'est zirandhe su tinu! ◊ sa tentascione est manna e bocat s'ànima fora de tinu ◊ ses nendhe, nendhe: ma no ses in tinu, ca ses nendhe machines! ◊ su mare chi est su mare essit e torrat in tinu…◊ sunt brincanne e cantanne che iscidos de tinu ◊ àter'e che pessare a fàchere dommos de lussu: petzi perdimus su tinu! Cognomi e Proverbi smb: Tinu Etimo spn. Traduzioni Francese bon sens Inglese sense Spagnolo juicio, tino Italiano sénno Tedesco Verstand.

«« Cerca di nuovo