assabiàdu , agt, nm Definizione
chi o chie at cagiau a crebedhu, si est fatu sàbiu
Sinonimi e contrari
acabadu,
acuntzentau,
atinadu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
assagi,
devenu sage
Inglese
become sane again
Spagnolo
que ha recobrado el juicio
Italiano
rinsavito
Tedesco
wieder zu Verstand gekommen.
citàre , vrb: tzitare Definizione
pònnere a unu in càusa, denuntziare
Traduzioni
Francese
appeler en justice
Inglese
to convene
Spagnolo
llevar a juicio
Italiano
chiamare in giudìzio
Tedesco
jdn. verklagen.
cramàri , vrb Definizione
pònnere in giustítzia a unu po calecuna diferéntzia o iscórriu
Sinonimi e contrari
carelare,
tzitare
Traduzioni
Francese
citer en justice
Inglese
to convene
Spagnolo
citar en juicio
Italiano
citare in giudìzio
Tedesco
gerichtlich verklagen.
procéssu , nm: protzessu Definizione
su pretu comente dhu faent in su tribbunale po averguare si unu tenet neghe de su chi dh'ant incurpau
Sinonimi e contrari
dibbatimentu
/
cdh. prucessu,
ttrs. prutzessu
Frasi
cussa morte at rughinau sa famíllia: s'interessu fit istau belle e totu gastau pro sas ispesas de su protzessu
Traduzioni
Francese
procès
Inglese
trial
Spagnolo
juicio,
proceso
Italiano
procèsso
Tedesco
Prozeß.
sabiòre, sabiòri , nm: sapiore Definizione
su èssere sàbios
Sinonimi e contrari
sabidoria,
sabiénscia,
sabiesa
| ctr.
locura
Frasi
fint de grandhe respetu siat pro su sabiore e siat pro su grabbu chi aiant fatendhe sas cosas
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
sagesse,
bon sens
Inglese
common sense
Spagnolo
sabiduría,
juicio
Italiano
saggézza,
assennatézza
Tedesco
Weisheit,
Vernunft.
selémbru , nm Definizione
capacidade de cunsiderare, de cricare de cumprèndhere is cosas innanti de dhas fàere o de foedhare
Sinonimi e contrari
abberguadura,
capia,
giudísciu,
seru
Traduzioni
Francese
discernement,
équilibre
Inglese
wisdom
Spagnolo
juicio,
equilibrio
Italiano
discerniménto,
equilìbrio
Tedesco
Einsicht,
Gleichgewicht.
séru , nm: sieru Definizione
su si serare, su cunsiderare bene totu is cosas, sa capacidade de si acatare de una cosa e de dha cumprèndhere
Sinonimi e contrari
àrviu,
imprastu,
saeru,
selembru,
sinnu
Modi di dire
csn:
male chentza s. = male (fintzas pecu, físsiu) chi unu no si lu connoschet; fémina, ómine de s. = abbistus, àbbilis, atentus, giuditziosus; cane de s. = chi abbizat; leare su s. de carchi cosa = leare oru, àrviu; fora de seru = fora de tinu, chi no atinat, ammachiadu; èssere in seru = in tinu, zustu de conca
Frasi
sas criaduras sunt chentza seru, ma su mannu depet atuare a su chi faghet! ◊ de sa note chi ant segadu a pedra sos bidros de sos barcones nche li est intrannadu unu seru malu ◊ cussu est macu chena seru ◊ a sos fizos de seru su nuraghe mustrat luntanas andheras ◊ est galu a seru sanu mancari apat giampadu sos chent'annos ◊ carimanna, si seru aias tentu ti fist assolada che murone! (M.Murenu)◊ tue morta e deo… ancora so in seru?! ◊ ses resultadu sentza cunsideru ca in sa conca no giughias seru ◊ faedha sintzeru, prite ue sia no ndhe tenzo seru ◊ cussa est genti chen'e sieru!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
jugement,
sagesse,
conscience
Inglese
judgement,
consciousness
Spagnolo
juicio,
sabiduría,
conciencia
Italiano
sénno,
giudìzio,
saggézza,
consapevolézza
Tedesco
Verstand,
Vernunft,
Weisheit,
Bewußtsein.
sínnu , nm Definizione
atuamentu, cumprendhóniu e sabidoria de su cristianu e po cussu etotu sa capacidade de fàere in manera giusta, bene cunsiderada e regulada
Sinonimi e contrari
àrviu,
giudísciu,
imprastu,
selembru,
seru,
tinnu
Modi di dire
csn:
istare o èssere a s. pesadu = atentu de cumprèndhere; fàghere cosa a s. tentu = a didu tentu, abbididarmente
Frasi
lu naro a sinnu sanu ◊ cussu no depet èssere a sinnu sanu, no, su fàghere custos machines! ◊ sos betzos torrant a sinnu de pitzinnos
2.
ndhe l'apo corpada inoghe a sinnu tentu pro faedhare a unu
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
bon sens
Inglese
wisdom
Spagnolo
juicio
Italiano
sénno
Tedesco
Verstand,
Vernunft.
tínnu , nm: tinu Definizione
atuamentu, capacidade de atuare e de cunsiderare bene is cosas, su èssere in podere de is capacidades de sa mente e de sa sabiesa po fàere giustas e bene is cosas
Sinonimi e contrari
santidu
/
atibbidura,
atibbiscione,
atinadura,
atuamentu,
cumprendhóniu,
sinnu
Modi di dire
csn:
èssere, no èssere in tinu = in se, fora de se; andai a tinu de unu = pònnere mente a s'àteru, fàghere comente pessat s'àteru; fai is cosas a tinu, cun tinu = cun cussideru, bene, cun régula, pessendhebbei
Frasi
lis narzeit sos verbos pro los torrare in tinnu sanu ◊ ischit petzi a irgherrimiare cussu pitzocu: s'àsiu l'est zirandhe su tinu! ◊ sa tentascione est manna e bocat s'ànima fora de tinu ◊ ses nendhe, nendhe: ma no ses in tinu, ca ses nendhe machines! ◊ su mare chi est su mare essit e torrat in tinu…◊ sunt brincanne e cantanne che iscidos de tinu ◊ àter'e che pessare a fàchere dommos de lussu: petzi perdimus su tinu!
Cognomi e Proverbi
smb:
Tinu
Etimo
spn.
Traduzioni
Francese
bon sens
Inglese
sense
Spagnolo
juicio,
tino
Italiano
sénno
Tedesco
Verstand.