Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

assabiàdu , agt, nm Definitzione chi o chie at cagiau a crebedhu, si est fatu sàbiu Sinònimos e contràrios acabadu, acuntzentau, atinadu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu assagi, devenu sage Ingresu become sane again Ispagnolu que ha recobrado el juicio Italianu rinsavito Tedescu wieder zu Verstand gekommen.

citàre , vrb: tzitare Definitzione pònnere a unu in càusa, denuntziare Tradutziones Frantzesu appeler en justice Ingresu to convene Ispagnolu llevar a juicio Italianu chiamare in giudìzio Tedescu jdn. verklagen.

cramàri , vrb Definitzione pònnere in giustítzia a unu po calecuna diferéntzia o iscórriu Sinònimos e contràrios carelare, tzitare Tradutziones Frantzesu citer en justice Ingresu to convene Ispagnolu citar en juicio Italianu citare in giudìzio Tedescu gerichtlich verklagen.

procéssu , nm: protzessu Definitzione su pretu comente dhu faent in su tribbunale po averguare si unu tenet neghe de su chi dh'ant incurpau Sinònimos e contràrios dibbatimentu / cdh. prucessu, ttrs. prutzessu Frases cussa morte at rughinau sa famíllia: s'interessu fit istau belle e totu gastau pro sas ispesas de su protzessu Tradutziones Frantzesu procès Ingresu trial Ispagnolu juicio, proceso Italianu procèsso Tedescu Prozeß.

sabiòre, sabiòri , nm: sapiore Definitzione su èssere sàbios Sinònimos e contràrios sabidoria, sabiénscia, sabiesa | ctr. locura Frases fint de grandhe respetu siat pro su sabiore e siat pro su grabbu chi aiant fatendhe sas cosas Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu sagesse, bon sens Ingresu common sense Ispagnolu sabiduría, juicio Italianu saggézza, assennatézza Tedescu Weisheit, Vernunft.

selémbru , nm Definitzione capacidade de cunsiderare, de cricare de cumprèndhere is cosas innanti de dhas fàere o de foedhare Sinònimos e contràrios abberguadura, capia, giudísciu, seru Tradutziones Frantzesu discernement, équilibre Ingresu wisdom Ispagnolu juicio, equilibrio Italianu discerniménto, equilìbrio Tedescu Einsicht, Gleichgewicht.

séru , nm: sieru Definitzione su si serare, su cunsiderare bene totu is cosas, sa capacidade de si acatare de una cosa e de dha cumprèndhere Sinònimos e contràrios àrviu, imprastu, saeru, selembru, sinnu Maneras de nàrrere csn: male chentza s. = male (fintzas pecu, físsiu) chi unu no si lu connoschet; fémina, ómine de s. = abbistus, àbbilis, atentus, giuditziosus; cane de s. = chi abbizat; leare su s. de carchi cosa = leare oru, àrviu; fora de seru = fora de tinu, chi no atinat, ammachiadu; èssere in seru = in tinu, zustu de conca Frases sas criaduras sunt chentza seru, ma su mannu depet atuare a su chi faghet! ◊ de sa note chi ant segadu a pedra sos bidros de sos barcones nche li est intrannadu unu seru malu ◊ cussu est macu chena seru ◊ a sos fizos de seru su nuraghe mustrat luntanas andheras ◊ est galu a seru sanu mancari apat giampadu sos chent'annos ◊ carimanna, si seru aias tentu ti fist assolada che murone! (M.Murenu)◊ tue morta e deo… ancora so in seru?! ◊ ses resultadu sentza cunsideru ca in sa conca no giughias seru ◊ faedha sintzeru, prite ue sia no ndhe tenzo seru ◊ cussa est genti chen'e sieru! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu jugement, sagesse, conscience Ingresu judgement, consciousness Ispagnolu juicio, sabiduría, conciencia Italianu sénno, giudìzio, saggézza, consapevolézza Tedescu Verstand, Vernunft, Weisheit, Bewußtsein.

sínnu , nm Definitzione atuamentu, cumprendhóniu e sabidoria de su cristianu e po cussu etotu sa capacidade de fàere in manera giusta, bene cunsiderada e regulada Sinònimos e contràrios àrviu, giudísciu, imprastu, selembru, seru, tinnu Maneras de nàrrere csn: istare o èssere a s. pesadu = atentu de cumprèndhere; fàghere cosa a s. tentu = a didu tentu, abbididarmente Frases lu naro a sinnu sanu ◊ cussu no depet èssere a sinnu sanu, no, su fàghere custos machines! ◊ sos betzos torrant a sinnu de pitzinnos 2. ndhe l'apo corpada inoghe a sinnu tentu pro faedhare a unu Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu bon sens Ingresu wisdom Ispagnolu juicio Italianu sénno Tedescu Verstand, Vernunft.

tínnu , nm: tinu Definitzione atuamentu, capacidade de atuare e de cunsiderare bene is cosas, su èssere in podere de is capacidades de sa mente e de sa sabiesa po fàere giustas e bene is cosas Sinònimos e contràrios santidu / atibbidura, atibbiscione, atinadura, atuamentu, cumprendhóniu, sinnu Maneras de nàrrere csn: èssere, no èssere in tinu = in se, fora de se; andai a tinu de unu = pònnere mente a s'àteru, fàghere comente pessat s'àteru; fai is cosas a tinu, cun tinu = cun cussideru, bene, cun régula, pessendhebbei Frases lis narzeit sos verbos pro los torrare in tinnu sanu ◊ ischit petzi a irgherrimiare cussu pitzocu: s'àsiu l'est zirandhe su tinu! ◊ sa tentascione est manna e bocat s'ànima fora de tinu ◊ ses nendhe, nendhe: ma no ses in tinu, ca ses nendhe machines! ◊ su mare chi est su mare essit e torrat in tinu…◊ sunt brincanne e cantanne che iscidos de tinu ◊ àter'e che pessare a fàchere dommos de lussu: petzi perdimus su tinu! Sambenados e Provèrbios smb: Tinu Ètimu spn. Tradutziones Frantzesu bon sens Ingresu sense Ispagnolu juicio, tino Italianu sénno Tedescu Verstand.