citàre , vrb: tzitare Definitzione
pònnere a unu in càusa, denuntziare
Tradutziones
Frantzesu
appeler en justice
Ingresu
to convene
Ispagnolu
llevar a juicio
Italianu
chiamare in giudìzio
Tedescu
jdn. verklagen.
cramàri , vrb Definitzione
pònnere in giustítzia a unu po calecuna diferéntzia o iscórriu
Sinònimos e contràrios
carelare,
tzitare
Tradutziones
Frantzesu
citer en justice
Ingresu
to convene
Ispagnolu
citar en juicio
Italianu
citare in giudìzio
Tedescu
gerichtlich verklagen.
giudísciu , nm: giudíssiu,
giudítziu,
zudísciu Definitzione
su averguare e iscumbatare is cosas, mescamente is chistiones naendho su chi si ndhe pentzat o fintzes betandho una senténtzia; capacidade de cunsiderare bene is cosas, de dhas fàere giustas, cun sabiesa
Sinònimos e contràrios
capia,
sabiesa,
selembru,
sinnu
Maneras de nàrrere
csn:
bogai de giudítziu = fàghere irbariare; pèrdiri su giudítziu = irbariare, essire macu; giudítziu universale = su chi at a fàghere Deus a sa fine de totu sos tempos a totugantos; pàrrere su g. universale = irfaghíndhesi totu, unu mamudinu mannu
Frases
custos funt is giudítzios chi apo iscritu po is poesias chi ant mannau a su de duos cuncursos ◊ su giudítziu po is poesias dhu lassaus a espertos e apassionaos: est a issos ch'ispetat a giare su pàrrere
2.
destruidos cheriant custos chi no ant fide e ne giudísciu ◊ custa est sa terra chi mi at dadu giudítziu in sa vida ◊ cussa picioca fait is cosas cun giudítziu
3.
a proba est su Giudítziu universale: ma sos umanos vivent in delíriu e parent in continu carrasciale (P.Casu)◊ finas sos montes trement dae fundhu chi paret su giudísciu universale!
Ètimu
itl.
Tradutziones
Frantzesu
bon sens,
sagesse
Ingresu
wisdom
Ispagnolu
juicio,
sabiduría
Italianu
giudìzio,
saggézza
Tedescu
Urteil,
Weisheit.
insabiài, insabiàre , vrb: issabiare Definitzione
callai a ciorbedhu, fàere o essire sàbios, lassare de fàere machines
Sinònimos e contràrios
| ctr.
ammachiae,
dessessire
Frases
una cosa aici de issu no mi dha iap’èssi mai aspetada: ma ci pentzu dèu a dhu fai insabiai! ◊ a bois cust'abba bos at issabiadu
Tradutziones
Frantzesu
devenir raisonnable
Ingresu
to become sensible
Ispagnolu
hacerse sensato
Italianu
métter giudìzio,
rinsavire
Tedescu
vernünftig werden.
iscabàdu , agt Definitzione
nau de ccn., chi est chentza cabu / avb. a s'i. = a sa maconatza, chentza cabu
Sinònimos e contràrios
iscabiladu,
iscabudadu
| ctr.
acabadu,
cabosu,
giudisciosu
Frases
fit un'ómine iscabadu e a sa bona de Deus ◊ sos sentidos catigados bidimos dae concas iscabadas ◊ a ue at a giúghere custa cursa iscabada? ◊ un'iscabadu e atrividu podet fàghere machines ◊ si at fatu machine gai est candho fit pisedhu iscabadu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
sot,
idiot,
insensé
Ingresu
foolish
Ispagnolu
insensato
Italianu
sènza giudízio,
stólto,
insensato
Tedescu
töricht,
unbesonnen.
iscantaràre , vrb: iscanterare Definitzione
foedhandho, su ch'essire fora de su chi si podet nàrrere cun seriedade o giudítziu, cun cabu, cantare a isambruliadura, a isciolóriu
Sinònimos e contràrios
iscantonare
Frases
bah, bah, bois puru, como, fatu a ómine mannu sezis iscantarendhe: dae conca bos benit a nàrrere cosas gai?!…◊ cantat tota note sa tonca e nos faghet cumpanzia, fintzas si nos iscàntarat sa conca
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
dire des fadaises
Ingresu
to talk nonsense
Ispagnolu
tontear
Italianu
parlare sènza giudìzio,
dire scipitézze
Tedescu
irrereden.
séru , nm: sieru Definitzione
su si serare, su cunsiderare bene totu is cosas, sa capacidade de si acatare de una cosa e de dha cumprèndhere
Sinònimos e contràrios
àrviu,
imprastu,
saeru,
selembru,
sinnu
Maneras de nàrrere
csn:
male chentza s. = male (fintzas pecu, físsiu) chi unu no si lu connoschet; fémina, ómine de s. = abbistus, àbbilis, atentus, giuditziosus; cane de s. = chi abbizat; leare su s. de carchi cosa = leare oru, àrviu; fora de seru = fora de tinu, chi no atinat, ammachiadu; èssere in seru = in tinu, zustu de conca
Frases
sas criaduras sunt chentza seru, ma su mannu depet atuare a su chi faghet! ◊ de sa note chi ant segadu a pedra sos bidros de sos barcones nche li est intrannadu unu seru malu ◊ cussu est macu chena seru ◊ a sos fizos de seru su nuraghe mustrat luntanas andheras ◊ est galu a seru sanu mancari apat giampadu sos chent'annos ◊ carimanna, si seru aias tentu ti fist assolada che murone! (M.Murenu)◊ tue morta e deo… ancora so in seru?! ◊ ses resultadu sentza cunsideru ca in sa conca no giughias seru ◊ faedha sintzeru, prite ue sia no ndhe tenzo seru ◊ cussa est genti chen'e sieru!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
jugement,
sagesse,
conscience
Ingresu
judgement,
consciousness
Ispagnolu
juicio,
sabiduría,
conciencia
Italianu
sénno,
giudìzio,
saggézza,
consapevolézza
Tedescu
Verstand,
Vernunft,
Weisheit,
Bewußtsein.