citàre , vrb: tzitare Definition
pònnere a unu in càusa, denuntziare
Translations
French
appeler en justice
English
to convene
Spanish
llevar a juicio
Italian
chiamare in giudìzio
German
jdn. verklagen.
cramàri , vrb Definition
pònnere in giustítzia a unu po calecuna diferéntzia o iscórriu
Synonyms e antonyms
carelare,
tzitare
Translations
French
citer en justice
English
to convene
Spanish
citar en juicio
Italian
citare in giudìzio
German
gerichtlich verklagen.
giudísciu , nm: giudíssiu,
giudítziu,
zudísciu Definition
su averguare e iscumbatare is cosas, mescamente is chistiones naendho su chi si ndhe pentzat o fintzes betandho una senténtzia; capacidade de cunsiderare bene is cosas, de dhas fàere giustas, cun sabiesa
Synonyms e antonyms
capia,
sabiesa,
selembru,
sinnu
Idioms
csn:
bogai de giudítziu = fàghere irbariare; pèrdiri su giudítziu = irbariare, essire macu; giudítziu universale = su chi at a fàghere Deus a sa fine de totu sos tempos a totugantos; pàrrere su g. universale = irfaghíndhesi totu, unu mamudinu mannu
Sentences
custos funt is giudítzios chi apo iscritu po is poesias chi ant mannau a su de duos cuncursos ◊ su giudítziu po is poesias dhu lassaus a espertos e apassionaos: est a issos ch'ispetat a giare su pàrrere
2.
destruidos cheriant custos chi no ant fide e ne giudísciu ◊ custa est sa terra chi mi at dadu giudítziu in sa vida ◊ cussa picioca fait is cosas cun giudítziu
3.
a proba est su Giudítziu universale: ma sos umanos vivent in delíriu e parent in continu carrasciale (P.Casu)◊ finas sos montes trement dae fundhu chi paret su giudísciu universale!
Etymon
itl.
Translations
French
bon sens,
sagesse
English
wisdom
Spanish
juicio,
sabiduría
Italian
giudìzio,
saggézza
German
Urteil,
Weisheit.
insabiài, insabiàre , vrb: issabiare Definition
callai a ciorbedhu, fàere o essire sàbios, lassare de fàere machines
Synonyms e antonyms
| ctr.
ammachiae,
dessessire
Sentences
una cosa aici de issu no mi dha iap’èssi mai aspetada: ma ci pentzu dèu a dhu fai insabiai! ◊ a bois cust'abba bos at issabiadu
Translations
French
devenir raisonnable
English
to become sensible
Spanish
hacerse sensato
Italian
métter giudìzio,
rinsavire
German
vernünftig werden.
iscabàdu , agt Definition
nau de ccn., chi est chentza cabu / avb. a s'i. = a sa maconatza, chentza cabu
Synonyms e antonyms
iscabiladu,
iscabudadu
| ctr.
acabadu,
cabosu,
giudisciosu
Sentences
fit un'ómine iscabadu e a sa bona de Deus ◊ sos sentidos catigados bidimos dae concas iscabadas ◊ a ue at a giúghere custa cursa iscabada? ◊ un'iscabadu e atrividu podet fàghere machines ◊ si at fatu machine gai est candho fit pisedhu iscabadu
Etymon
srd.
Translations
French
sot,
idiot,
insensé
English
foolish
Spanish
insensato
Italian
sènza giudízio,
stólto,
insensato
German
töricht,
unbesonnen.
iscantaràre , vrb: iscanterare Definition
foedhandho, su ch'essire fora de su chi si podet nàrrere cun seriedade o giudítziu, cun cabu, cantare a isambruliadura, a isciolóriu
Synonyms e antonyms
iscantonare
Sentences
bah, bah, bois puru, como, fatu a ómine mannu sezis iscantarendhe: dae conca bos benit a nàrrere cosas gai?!…◊ cantat tota note sa tonca e nos faghet cumpanzia, fintzas si nos iscàntarat sa conca
Etymon
srd.
Translations
French
dire des fadaises
English
to talk nonsense
Spanish
tontear
Italian
parlare sènza giudìzio,
dire scipitézze
German
irrereden.
séru , nm: sieru Definition
su si serare, su cunsiderare bene totu is cosas, sa capacidade de si acatare de una cosa e de dha cumprèndhere
Synonyms e antonyms
àrviu,
imprastu,
saeru,
selembru,
sinnu
Idioms
csn:
male chentza s. = male (fintzas pecu, físsiu) chi unu no si lu connoschet; fémina, ómine de s. = abbistus, àbbilis, atentus, giuditziosus; cane de s. = chi abbizat; leare su s. de carchi cosa = leare oru, àrviu; fora de seru = fora de tinu, chi no atinat, ammachiadu; èssere in seru = in tinu, zustu de conca
Sentences
sas criaduras sunt chentza seru, ma su mannu depet atuare a su chi faghet! ◊ de sa note chi ant segadu a pedra sos bidros de sos barcones nche li est intrannadu unu seru malu ◊ cussu est macu chena seru ◊ a sos fizos de seru su nuraghe mustrat luntanas andheras ◊ est galu a seru sanu mancari apat giampadu sos chent'annos ◊ carimanna, si seru aias tentu ti fist assolada che murone! (M.Murenu)◊ tue morta e deo… ancora so in seru?! ◊ ses resultadu sentza cunsideru ca in sa conca no giughias seru ◊ faedha sintzeru, prite ue sia no ndhe tenzo seru ◊ cussa est genti chen'e sieru!
Etymon
srd.
Translations
French
jugement,
sagesse,
conscience
English
judgement,
consciousness
Spanish
juicio,
sabiduría,
conciencia
Italian
sénno,
giudìzio,
saggézza,
consapevolézza
German
Verstand,
Vernunft,
Weisheit,
Bewußtsein.