citàre , vrb: tzitare Definizione
pònnere a unu in càusa, denuntziare
Traduzioni
Francese
appeler en justice
Inglese
to convene
Spagnolo
llevar a juicio
Italiano
chiamare in giudìzio
Tedesco
jdn. verklagen.
cramàri , vrb Definizione
pònnere in giustítzia a unu po calecuna diferéntzia o iscórriu
Sinonimi e contrari
carelare,
tzitare
Traduzioni
Francese
citer en justice
Inglese
to convene
Spagnolo
citar en juicio
Italiano
citare in giudìzio
Tedesco
gerichtlich verklagen.
giudísciu , nm: giudíssiu,
giudítziu,
zudísciu Definizione
su averguare e iscumbatare is cosas, mescamente is chistiones naendho su chi si ndhe pentzat o fintzes betandho una senténtzia; capacidade de cunsiderare bene is cosas, de dhas fàere giustas, cun sabiesa
Sinonimi e contrari
capia,
sabiesa,
selembru,
sinnu
Modi di dire
csn:
bogai de giudítziu = fàghere irbariare; pèrdiri su giudítziu = irbariare, essire macu; giudítziu universale = su chi at a fàghere Deus a sa fine de totu sos tempos a totugantos; pàrrere su g. universale = irfaghíndhesi totu, unu mamudinu mannu
Frasi
custos funt is giudítzios chi apo iscritu po is poesias chi ant mannau a su de duos cuncursos ◊ su giudítziu po is poesias dhu lassaus a espertos e apassionaos: est a issos ch'ispetat a giare su pàrrere
2.
destruidos cheriant custos chi no ant fide e ne giudísciu ◊ custa est sa terra chi mi at dadu giudítziu in sa vida ◊ cussa picioca fait is cosas cun giudítziu
3.
a proba est su Giudítziu universale: ma sos umanos vivent in delíriu e parent in continu carrasciale (P.Casu)◊ finas sos montes trement dae fundhu chi paret su giudísciu universale!
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
bon sens,
sagesse
Inglese
wisdom
Spagnolo
juicio,
sabiduría
Italiano
giudìzio,
saggézza
Tedesco
Urteil,
Weisheit.
insabiài, insabiàre , vrb: issabiare Definizione
callai a ciorbedhu, fàere o essire sàbios, lassare de fàere machines
Sinonimi e contrari
| ctr.
ammachiae,
dessessire
Frasi
una cosa aici de issu no mi dha iap’èssi mai aspetada: ma ci pentzu dèu a dhu fai insabiai! ◊ a bois cust'abba bos at issabiadu
Traduzioni
Francese
devenir raisonnable
Inglese
to become sensible
Spagnolo
hacerse sensato
Italiano
métter giudìzio,
rinsavire
Tedesco
vernünftig werden.
iscabàdu , agt Definizione
nau de ccn., chi est chentza cabu / avb. a s'i. = a sa maconatza, chentza cabu
Sinonimi e contrari
iscabiladu,
iscabudadu
| ctr.
acabadu,
cabosu,
giudisciosu
Frasi
fit un'ómine iscabadu e a sa bona de Deus ◊ sos sentidos catigados bidimos dae concas iscabadas ◊ a ue at a giúghere custa cursa iscabada? ◊ un'iscabadu e atrividu podet fàghere machines ◊ si at fatu machine gai est candho fit pisedhu iscabadu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
sot,
idiot,
insensé
Inglese
foolish
Spagnolo
insensato
Italiano
sènza giudízio,
stólto,
insensato
Tedesco
töricht,
unbesonnen.
iscantaràre , vrb: iscanterare Definizione
foedhandho, su ch'essire fora de su chi si podet nàrrere cun seriedade o giudítziu, cun cabu, cantare a isambruliadura, a isciolóriu
Sinonimi e contrari
iscantonare
Frasi
bah, bah, bois puru, como, fatu a ómine mannu sezis iscantarendhe: dae conca bos benit a nàrrere cosas gai?!…◊ cantat tota note sa tonca e nos faghet cumpanzia, fintzas si nos iscàntarat sa conca
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
dire des fadaises
Inglese
to talk nonsense
Spagnolo
tontear
Italiano
parlare sènza giudìzio,
dire scipitézze
Tedesco
irrereden.
séru , nm: sieru Definizione
su si serare, su cunsiderare bene totu is cosas, sa capacidade de si acatare de una cosa e de dha cumprèndhere
Sinonimi e contrari
àrviu,
imprastu,
saeru,
selembru,
sinnu
Modi di dire
csn:
male chentza s. = male (fintzas pecu, físsiu) chi unu no si lu connoschet; fémina, ómine de s. = abbistus, àbbilis, atentus, giuditziosus; cane de s. = chi abbizat; leare su s. de carchi cosa = leare oru, àrviu; fora de seru = fora de tinu, chi no atinat, ammachiadu; èssere in seru = in tinu, zustu de conca
Frasi
sas criaduras sunt chentza seru, ma su mannu depet atuare a su chi faghet! ◊ de sa note chi ant segadu a pedra sos bidros de sos barcones nche li est intrannadu unu seru malu ◊ cussu est macu chena seru ◊ a sos fizos de seru su nuraghe mustrat luntanas andheras ◊ est galu a seru sanu mancari apat giampadu sos chent'annos ◊ carimanna, si seru aias tentu ti fist assolada che murone! (M.Murenu)◊ tue morta e deo… ancora so in seru?! ◊ ses resultadu sentza cunsideru ca in sa conca no giughias seru ◊ faedha sintzeru, prite ue sia no ndhe tenzo seru ◊ cussa est genti chen'e sieru!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
jugement,
sagesse,
conscience
Inglese
judgement,
consciousness
Spagnolo
juicio,
sabiduría,
conciencia
Italiano
sénno,
giudìzio,
saggézza,
consapevolézza
Tedesco
Verstand,
Vernunft,
Weisheit,
Bewußtsein.