apílla , nf Traduzioni
Francese
petit bouquet
Inglese
bunch
Spagnolo
ramito
Italiano
mazzétto
Tedesco
Bündel.
bartzàda , nf: abbratzada*,
brantzata,
bratzada Definizione
su tanti de cosa a fasche chi si podet pigare cun is bratzos, fintzes cun d-unu solu
Sinonimi e contrari
aratzada,
arratada,
fratada
/
faschizola,
imbrassada
Frasi
at pinnicau una bratzada de linna ◊ essit a s'ortu e ndi torrat cun d-una bratzadedha de murdegu ◊ apo tiradu una bratzada de fae ◊ sa fae l'amus tirada e posta a bratzadas ◊ est arrimandhe una brantzata de linna
Traduzioni
Francese
brassée,
faisceau
Inglese
armful,
bundle
Spagnolo
brazada
Italiano
bracciata,
fàscio
Tedesco
Armvoll,
Bündel.
fàsce , nf, nm: fasche,
faschi,
fàschia,
fasci,
fàscia,
fasse Definizione
bartzada manna de linna o de àteras cosas acapiadas impare / min. faschita
Modi di dire
csn:
rúere totu a una fasche = ammaladiaisí in medas totus a una borta; fàghere fasche o fàscia in carchi cosa o cun ccn. = fàghere frasca, arrennèsciri, bínciri; fascitu de lori = tres manadas de laore messadu presas paris
Frasi
candho ghiraiat isse, una fasche de linna a codhu no li mancaiat ◊ pro si campare bendhiat fasches de linna ◊ sos pisedhos ant carradu su sarmentu a fàscias mannas ◊ si fait su fàsciu totu a cambu a cambu ◊ at fatu duas fàschia de sida pro alabinna ◊ andastis cun babbu a portai fascis mannus de linna ◊ bae e acioca una fascixedhe de linna!
2.
portat unu fasci de crais
3.
sunt totugantos malàidos a una fasche ◊ no est chi su perígulu de morri totus a fascis siat passau!
4.
cun isse no bi faghet fasche neune ◊ so andhadu a sa posta a pagare s'arga ma no bi apo fatu fasche de sa zente chi bi fit ◊ candho no bi ant pótidu fàghere fàscia, torrant a bolare
Etimo
ltn.
fasce(m)
Traduzioni
Francese
faisceau
Inglese
bundle
Spagnolo
haz
Italiano
fàscio
Tedesco
Bündel.
imbodhícu , nm: imbodhiu,
imbólicu,
imbóligu,
immódhigu Definizione
cosa (es. paperi, orrobba) po imbodhigare àtera cosa; sa cosa imbodhigada, fata coment’e a pacu; manígiu po ingannare s'àteru / min. imbolichitu; pònnere, míntere a imbólicu = a imboligadura, a imboligare
Sinonimi e contrari
imbodhiàmini,
imbódhiu
/
ttrs. imbórigu,
cdh. imbúlicu
/
imboligada
/
abberintu,
afrascu,
cumpoltura,
estremagiogu,
imbovu,
ingànniu,
màngana,
tarasca,
tramòglia,
trampa,
trobinzu,
troga
Frasi
mi azis lassadu s'imbóligu: su chi bi fit intro boche l'azis manigadu bois! ◊ apo comporadu custu pabilu pro imbóligu
2.
giúgheche s'imbóligu de su pane a babbu tou! ◊ candho morint su porcu, a sos bichinos lis fachent s'imbólicu ◊ custos imbóligos sunt de dare a sos invitados
3.
su tziu fait s'imbodhicu e su piciocu partit sordau! ◊ imbóligos e trampas sunt in prua como piús de tandho ◊ s'infadeit de sos imbóligos de sos avocados ◊ arratza de immódhigu chi ant fatu!…
Cognomi e Proverbi
prb:
s'imbóligu a s'imboligosu torrat
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
paquet,
intrigue
Inglese
bundle,
plot
Spagnolo
paquete,
intriga
Italiano
invòlto,
fagòtto,
intrigo
Tedesco
Bündel,
Ränke.
mannúciu, mannúcru , nm, nf: mannúgia,
mannugru,
mannugu,
mannuja,
mannuju,
mannutzu,
manucru,
manugu Definizione
laore messau e acapiau a fasche prontu po dhu seidare a logu de treulóngiu, diferente de logu a logu: a logos est unu matzu piticu (mannugu est sa cantidade de trigu chi su messadore podet aferrare a una manu: tres m. faent unu fascitu), a logos sa fasche manna (de ses a noe manadas de laore messau faent unu mannugru mannu); matzitu de fustigos sicaos o de cannitas de carcuri po fàere lughe, matzu de frores puru
Sinonimi e contrari
màiga,
manna,
mannedhu 1,
mannuga
/
màrtulu
Frasi
giughet paza e rista dogni mannuju, s'annada bona s'ischit a s'incunza (M.Sanna)◊ deghe mannujos cumponent una manna
2.
in su botedhu de vridu a su santu li poniant unu mannucru de froredhos
3.
fui cun babbu a batiri unu mannugru de linna cun su carru
Cognomi e Proverbi
smb:
Mannutzu, Mannuzzu
Terminologia scientifica
msg
Etimo
ltn.
manuc(u)lus
Traduzioni
Francese
javelle,
gerbe
Inglese
sheaf
Spagnolo
manojo,
gavilla
Italiano
manìpolo,
covóne
Tedesco
kleines Bündel,
Garbe.
màrtulu , nm: màtule,
màtulu,
màtzule,
màtzulu,
màtzuru Definizione
fascitu de cosa chi si podet pigare a una manu (a logos, fasche manna)/ min. matuledhu, matuledha / m. de trigu = màrghine
Sinonimi e contrari
arramaletu,
matzu
/
màiga,
manna,
mannúciu
Frasi
cussa nuighedha est coment'e unu màtulu de lana in chelu campu ◊ at bodhidu unu màtulu de fiores ◊ chie at pérdidu unu màtulu de giaes benzat in podere meu! ◊ una matuledha de pedrusímula ◊ unu màrtulu de frores, de petrusèmene, de latuca
2.
tres o bàtoro manadas de trigu faghiant su mannuju e dogni tres mannujos fit unu màtulu o màrghine ◊ unu màtulu una cóvula de resa est
Traduzioni
Francese
bouquet
Inglese
bunch
Spagnolo
manojo,
atado,
mazo
Italiano
mazzo
Tedesco
Bündel.
matulàda 1 , nf: matzuada Definizione
su tante de cosa de unu matzu, su chi si podet pigare cun d-una manu
Sinonimi e contrari
manada
Frasi
li at abbarradu in manos una matulada de pilos ◊ at segadu una matulada de erba ◊ no nci dha fait a ndi segai una matzuada de froris
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
bouquet
Inglese
bunch
Spagnolo
manojo,
mazo
Italiano
mazzo
Tedesco
Bündel.
ramagliète , nm: arramaletu,
gramagliete,
ramaletu,
ramallete,
romagliete,
romajete,
romallete,
romoletu,
tramallete Definizione
matzu de frores; in css. frutu, duos o tres o prus frutos atacaos apare in su tenaghe: unu r. de cariasa, de supeva, de pira; a logos narant ramallete a sa follaera edra (Hedera helix) ca faet su frore coment'e unu ramagliete
Sinonimi e contrari
màrtulu,
matzu,
trintzilleri
/
candhelalzu,
èdola,
èllera,
folladedha,
follaera
/
cdh.grédhula
Frasi
li at donadu romajetes de oro e oricinas ◊ romaglietes de frores si ndhe ponzat ses o sete ◊ su fiore chi ndh'est rutu promitit romaglietes de frúture
Etimo
spn.
Traduzioni
Francese
bouquet
Inglese
small bunch
Spagnolo
ramillete
Italiano
mazzolino
Tedesco
Sträußchen,
Bündel.
sòma , nf: suma 1,
summa Definizione
misura de 176 litros, cantidade de 150 chilos; fintzes cosa grae meda, chi pigat logu meda, chi faet unu tanti mannu, fintzes tanti mannu de dinare / sa suma de… = bona parte de…
Sinonimi e contrari
raseri
/
subbrossa
Frasi
no as a zúghere una soma de sale, no! ◊ su maridu est andhadu a bèndhere tantas somas de laore ◊ duos si che mànigant paris una soma de sale e chentza si connòschere bene cun bene!
2.
su pagu puru in mesu a tantu tempus faghet suma ◊ su chi no tenit summas de riserva in logu miu fait pagus afàrius
3.
sa suma de is terras innòi funt manixadas (G.Mura)◊ sa suma de sa genti po pràndiri torrat a domu
Cognomi e Proverbi
smb:
Soma, Suma, Sumas
Terminologia scientifica
mds
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
fardeau,
somme
Inglese
burden,
bundle
Spagnolo
carga,
lío
Italiano
fagòtto,
sòma
Tedesco
Bündel,
Last,
altes Hohlmaß.