Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

apílla , nf Tradutziones Frantzesu petit bouquet Ingresu bunch Ispagnolu ramito Italianu mazzétto Tedescu Bündel.

bartzàda , nf: abbratzada*, brantzata, bratzada Definitzione su tanti de cosa a fasche chi si podet pigare cun is bratzos, fintzes cun d-unu solu Sinònimos e contràrios aratzada, arratada, fratada / faschizola, imbrassada Frases at pinnicau una bratzada de linna ◊ essit a s'ortu e ndi torrat cun d-una bratzadedha de murdegu ◊ apo tiradu una bratzada de fae ◊ sa fae l'amus tirada e posta a bratzadas ◊ est arrimandhe una brantzata de linna Tradutziones Frantzesu brassée, faisceau Ingresu armful, bundle Ispagnolu brazada Italianu bracciata, fàscio Tedescu Armvoll, Bündel.

fàsce , nf, nm: fasche, faschi, fàschia, fasci, fàscia, fasse Definitzione bartzada manna de linna o de àteras cosas acapiadas impare / min. faschita Maneras de nàrrere csn: rúere totu a una fasche = ammaladiaisí in medas totus a una borta; fàghere fasche o fàscia in carchi cosa o cun ccn. = fàghere frasca, arrennèsciri, bínciri; fascitu de lori = tres manadas de laore messadu presas paris Frases candho ghiraiat isse, una fasche de linna a codhu no li mancaiat ◊ pro si campare bendhiat fasches de linna ◊ sos pisedhos ant carradu su sarmentu a fàscias mannas ◊ si fait su fàsciu totu a cambu a cambu ◊ at fatu duas fàschia de sida pro alabinna ◊ andastis cun babbu a portai fascis mannus de linna ◊ bae e acioca una fascixedhe de linna! 2. portat unu fasci de crais 3. sunt totugantos malàidos a una fasche ◊ no est chi su perígulu de morri totus a fascis siat passau! 4. cun isse no bi faghet fasche neune ◊ so andhadu a sa posta a pagare s'arga ma no bi apo fatu fasche de sa zente chi bi fit ◊ candho no bi ant pótidu fàghere fàscia, torrant a bolare Ètimu ltn. fasce(m) Tradutziones Frantzesu faisceau Ingresu bundle Ispagnolu haz Italianu fàscio Tedescu Bündel.

imbodhícu , nm: imbodhiu, imbólicu, imbóligu, immódhigu Definitzione cosa (es. paperi, orrobba) po imbodhigare àtera cosa; sa cosa imbodhigada, fata coment’e a pacu; manígiu po ingannare s'àteru / min. imbolichitu; pònnere, míntere a imbólicu = a imboligadura, a imboligare Sinònimos e contràrios imbodhiàmini, imbódhiu / ttrs. imbórigu, cdh. imbúlicu / imboligada / abberintu, afrascu, cumpoltura, estremagiogu, imbovu, ingànniu, màngana, tarasca, tramòglia, trampa, trobinzu, troga Frases mi azis lassadu s'imbóligu: su chi bi fit intro boche l'azis manigadu bois! ◊ apo comporadu custu pabilu pro imbóligu 2. giúgheche s'imbóligu de su pane a babbu tou! ◊ candho morint su porcu, a sos bichinos lis fachent s'imbólicu ◊ custos imbóligos sunt de dare a sos invitados 3. su tziu fait s'imbodhicu e su piciocu partit sordau! ◊ imbóligos e trampas sunt in prua como piús de tandho ◊ s'infadeit de sos imbóligos de sos avocados ◊ arratza de immódhigu chi ant fatu!… Sambenados e Provèrbios prb: s'imbóligu a s'imboligosu torrat Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu paquet, intrigue Ingresu bundle, plot Ispagnolu paquete, intriga Italianu invòlto, fagòtto, intrigo Tedescu Bündel, Ränke.

mannúciu, mannúcru , nm, nf: mannúgia, mannugru, mannugu, mannuja, mannuju, mannutzu, manucru, manugu Definitzione laore messau e acapiau a fasche prontu po dhu seidare a logu de treulóngiu, diferente de logu a logu: a logos est unu matzu piticu (mannugu est sa cantidade de trigu chi su messadore podet aferrare a una manu: tres m. faent unu fascitu), a logos sa fasche manna (de ses a noe manadas de laore messau faent unu mannugru mannu); matzitu de fustigos sicaos o de cannitas de carcuri po fàere lughe, matzu de frores puru Sinònimos e contràrios màiga, manna, mannedhu 1, mannuga / màrtulu Frases giughet paza e rista dogni mannuju, s'annada bona s'ischit a s'incunza (M.Sanna)◊ deghe mannujos cumponent una manna 2. in su botedhu de vridu a su santu li poniant unu mannucru de froredhos 3. fui cun babbu a batiri unu mannugru de linna cun su carru Sambenados e Provèrbios smb: Mannutzu, Mannuzzu Terminologia iscientìfica msg Ètimu ltn. manuc(u)lus Tradutziones Frantzesu javelle, gerbe Ingresu sheaf Ispagnolu manojo, gavilla Italianu manìpolo, covóne Tedescu kleines Bündel, Garbe.

màrtulu , nm: màtule, màtulu, màtzule, màtzulu, màtzuru Definitzione fascitu de cosa chi si podet pigare a una manu (a logos, fasche manna)/ min. matuledhu, matuledha / m. de trigu = màrghine Sinònimos e contràrios arramaletu, matzu / màiga, manna, mannúciu Frases cussa nuighedha est coment'e unu màtulu de lana in chelu campu ◊ at bodhidu unu màtulu de fiores ◊ chie at pérdidu unu màtulu de giaes benzat in podere meu! ◊ una matuledha de pedrusímula ◊ unu màrtulu de frores, de petrusèmene, de latuca 2. tres o bàtoro manadas de trigu faghiant su mannuju e dogni tres mannujos fit unu màtulu o màrghine ◊ unu màtulu una cóvula de resa est Tradutziones Frantzesu bouquet Ingresu bunch Ispagnolu manojo, atado, mazo Italianu mazzo Tedescu Bündel.

matulàda 1 , nf: matzuada Definitzione su tante de cosa de unu matzu, su chi si podet pigare cun d-una manu Sinònimos e contràrios manada Frases li at abbarradu in manos una matulada de pilos ◊ at segadu una matulada de erba ◊ no nci dha fait a ndi segai una matzuada de froris Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu bouquet Ingresu bunch Ispagnolu manojo, mazo Italianu mazzo Tedescu Bündel.

ramagliète , nm: arramaletu, gramagliete, ramaletu, ramallete, romagliete, romajete, romallete, romoletu, tramallete Definitzione matzu de frores; in css. frutu, duos o tres o prus frutos atacaos apare in su tenaghe: unu r. de cariasa, de supeva, de pira; a logos narant ramallete a sa follaera edra (Hedera helix) ca faet su frore coment'e unu ramagliete Sinònimos e contràrios màrtulu, matzu, trintzilleri / candhelalzu, èdola, èllera, folladedha, follaera / cdh.grédhula Frases li at donadu romajetes de oro e oricinas ◊ romaglietes de frores si ndhe ponzat ses o sete ◊ su fiore chi ndh'est rutu promitit romaglietes de frúture Ètimu spn. Tradutziones Frantzesu bouquet Ingresu small bunch Ispagnolu ramillete Italianu mazzolino Tedescu Sträußchen, Bündel.

sòma , nf: suma 1, summa Definitzione misura de 176 litros, cantidade de 150 chilos; fintzes cosa grae meda, chi pigat logu meda, chi faet unu tanti mannu, fintzes tanti mannu de dinare / sa suma de… = bona parte de… Sinònimos e contràrios raseri / subbrossa Frases no as a zúghere una soma de sale, no! ◊ su maridu est andhadu a bèndhere tantas somas de laore ◊ duos si che mànigant paris una soma de sale e chentza si connòschere bene cun bene! 2. su pagu puru in mesu a tantu tempus faghet suma ◊ su chi no tenit summas de riserva in logu miu fait pagus afàrius 3. sa suma de is terras innòi funt manixadas (G.Mura)◊ sa suma de sa genti po pràndiri torrat a domu Sambenados e Provèrbios smb: Soma, Suma, Sumas Terminologia iscientìfica mds Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu fardeau, somme Ingresu burden, bundle Ispagnolu carga, lío Italianu fagòtto, sòma Tedescu Bündel, Last, altes Hohlmaß.