acolichiài , vrb rfl Definizione
su si pònnere impare, cuncordare po calecuna faina pagu límpia
Sinonimi e contrari
tramassai
Frasi
tres óminis de malu sentidu si fiant acolichiaus apari po ndi furai unu tziu chi teniat s'òru a cuarras (E.Sanna/M.B.Lai)
2.
custu iat allupau s'arrexoni in su binu e biviat acolichiau a sa tassa
Traduzioni
Francese
comploter
Inglese
to plot
Spagnolo
conspirar
Italiano
complottare
Tedesco
komplottieren.
concevàre , vrb: concivare Definizione
cuncordare filedhos, filare trobedhas po ingannare a unu
Sinonimi e contrari
contzebire
Traduzioni
Francese
dresser une embûche,
tendre un piège
Inglese
to plot
Spagnolo
hacer trampas
Italiano
ordire insìdie
Tedesco
Ränke schmieden.
cumbínu , nm Definizione
cumbinada, ocasione chi acontesset; cosa cumbinada apostadamente a dannu de ccn. / fàghere c. = ordiminzare pro… (assachiare, furare o àteru)
Sinonimi e contrari
cumbinada,
cumbinascione
Frasi
est capitau su cumbinu e andhaos sunt ◊ si benit su cumbinu zai mi dhu còmporo!
Traduzioni
Francese
complot
Inglese
plot
Spagnolo
complot
Italiano
complòtto
Tedesco
Verschwörung.
imbodhícu , nm: imbodhiu,
imbólicu,
imbóligu,
immódhigu Definizione
cosa (es. paperi, orrobba) po imbodhigare àtera cosa; sa cosa imbodhigada, fata coment’e a pacu; manígiu po ingannare s'àteru / min. imbolichitu; pònnere, míntere a imbólicu = a imboligadura, a imboligare
Sinonimi e contrari
imbodhiàmini,
imbódhiu
/
ttrs. imbórigu,
cdh. imbúlicu
/
imboligada
/
abberintu,
afrascu,
cumpoltura,
estremagiogu,
imbovu,
ingànniu,
màngana,
tarasca,
tramòglia,
trampa,
trobinzu,
troga
Frasi
mi azis lassadu s'imbóligu: su chi bi fit intro boche l'azis manigadu bois! ◊ apo comporadu custu pabilu pro imbóligu
2.
giúgheche s'imbóligu de su pane a babbu tou! ◊ candho morint su porcu, a sos bichinos lis fachent s'imbólicu ◊ custos imbóligos sunt de dare a sos invitados
3.
su tziu fait s'imbodhicu e su piciocu partit sordau! ◊ imbóligos e trampas sunt in prua como piús de tandho ◊ s'infadeit de sos imbóligos de sos avocados ◊ arratza de immódhigu chi ant fatu!…
Cognomi e Proverbi
prb:
s'imbóligu a s'imboligosu torrat
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
paquet,
intrigue
Inglese
bundle,
plot
Spagnolo
paquete,
intriga
Italiano
invòlto,
fagòtto,
intrigo
Tedesco
Bündel,
Ränke.
inrédu , nm Definizione
totu su chi si cuncordat po ingannare s'àteru
Sinonimi e contrari
abberintu,
afrascu,
cumpoltura,
estremagiogu,
imbelecu,
imbovu,
intrània,
mangalofu,
maragna,
tarasca,
tràglia,
tramòglia,
trampa,
trapassa,
trebedhu,
troga
Frasi
sos inredos los faghet su dimóniu
Etimo
spn.
Traduzioni
Francese
machination,
embûche
Inglese
plot
Spagnolo
enredo,
lío
Italiano
insìdia,
macchinazióne
Tedesco
Hinterlist,
Intrige.
inzàmu , nm: inzomu Definizione
su inzomare; cosa chi si cuncordat po pigare o bínchere a ingannu a ccn.
Sinonimi e contrari
abberintu,
afrascu,
cadràbula,
cumpoltura,
imbovu,
ingànniu,
intrània,
tramòglia,
trampa,
trapassa,
transa,
trebedhu,
troga
/
cdh. ignomu
Frasi
sos inzomos sunt in bois filados chentza fusu ◊ za ndhe zughes de inzomos, bellu meu! ◊ inoghe sos astraos de s'ijerru pro zente furistera sunt acamu, e in s'istiu rajos a inzamu li ordint sos lentolos de s'interru (A.Dettori)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
complot,
manigance
Inglese
plot,
cheat
Spagnolo
trama,
embrollo
Italiano
trama,
raggiro
Tedesco
Intrige,
Betrug.
ordimignàre , vrb: ordiminzare,
ortomingiai Definizione
fai e fateriai, aprontare calecuna cosa ma chentza nudha de precisu; cricare de cuncordare trassa o ingannu a ccn.
Sinonimi e contrari
altimizare,
archimingiai,
arminzare,
atrapaciare,
conziminare,
imminzare,
intelare 1,
oldinzare,
ordivinzare,
ordoliare,
organare
Frasi
ite as ordiminzadu a chenare? ◊ ite ses ordiminzendhe totu su manzanu a martedhu e serracu? ◊ custa faina dh'apo ordimignada in tres tentighedhas ◊ fuat ferenau po s'ingannu chi dh'iat ortomingiau su fradi!
2.
no bi at ànima in ziru: colat petzi una bardana ordiminzandhe disacatos ◊ cussos sunt ingannos bene ordiminzados
Etimo
ltn.
*ordiniare (+arminzare)
Traduzioni
Francese
concevoir,
ourdir
Inglese
to plot,
to prepare
Spagnolo
proyectar,
urdir
Italiano
architettare,
ordire,
preparare
Tedesco
ausdenken,
schmieden,
anzetteln.
pedàssu, pedàtzu , nm Definizione
orrugu de terrenu, de calecun'àtera cosa; fintzes orrughedhu de cosa chi si ponet asuta de calecunu trastu o àteru po acotzu, po cicire méngius, a bisura de pei (e deosi est fintzes su truncu o cambu ue si ponet s'istica, si faet s'iferta, e fintzes traessile de un'iscala)
Sinonimi e contrari
acantu 1,
arrogu,
bículu
Frasi
si ndhe podiant fintzas brigonzare a murruzare a nois unu pedassedhu de terra pro narbone! ◊ pedassos de peta
2.
a donzi puntedhu li cheret su pedatzu suo
Etimo
spn.
pedazo
Traduzioni
Francese
pièce de terre
Inglese
plot of land
Spagnolo
parcela
Italiano
appezzaménto
Tedesco
Grundstück.
transàre , vrb: trassai,
trassare,
tressai 2 Definizione
odrire o cuncordare trassas, ingannos, males, o fintzes calecuna cosa chi no si depet cumprèndhere bene o no si depet giare a bíere po no s'iscoviare
Sinonimi e contrari
abbovai,
arrebbusai,
colovrinare,
imbusterai,
imbuvonare,
ingannai,
mariolare,
scafai,
trampai
/
cuncodrai
Frasi
comente mi as trassau custa mi podias trassare sa morte ◊ funt tressendi de ndi portai sa rivolutzioni ◊ arrennegaus, funt tressendi su de fai po dhu bociri ◊ is aremigus funt sempri prontus a tressai ◊ cussus sunt trassendi isciacus e furas
2.
cussa fiat sa primu coja chi no iat pótziu tressai, cosa chi no dhi fiat acuntéssia mai ◊ no podiat abbaliai de ai pérdiu sa fémina ch'istimàt e si ponit a tressai fainas lègias
Etimo
ctl., spn.
trassar, trazar
Traduzioni
Francese
tromper,
intriguer,
machiner
Inglese
to deceive,
to plot
Spagnolo
engañar,
intrigar,
maquinar
Italiano
ingannare,
intrigare,
macchinare
Tedesco
betrügen,
anstiften.