abbeladinàre , vrb Definizione fàere a gheladina, cagiare, nau pruschetotu de brodu, sàmbene o cosas deasi Sinonimi e contrari ammallorai, apiatare, cagiare, giagare Etimo srd. Traduzioni Francese cailler Inglese to curdle Spagnolo cuajar Italiano rapprèndere Tedesco gerinnen lassen.

acasàre , vrb Definizione fàere a casu: si narat de su late candho, coendhodhu, si morit (si càgiat a granighedhos coment’e casu) Sinonimi e contrari aforratzai, arrecotare, farratzai 1 Terminologia scientifica csu Etimo srd. Traduzioni Francese se grumeler Inglese to congeal Spagnolo cuajarse Italiano rapprèndersi Tedesco gerinnen.

acepàre , vrb: aceprare Definizione nau de su sàmbene, fàere a cepa, cagiare Sinonimi e contrari alleae, apiatare Frasi no cretes chi su sàmbene ti acepe, ca malu no lu so!(Budroni) Etimo srd. Traduzioni Francese coaguler Inglese to coagulate Spagnolo coagularse Italiano coagularsi (détto del sàngue) Tedesco gerinnen.

acragàre , vrb: cracare* Definizione pònnere su càgiu in su late, cagiare; nau de su late, cagiare po efetu de su càgiu Sinonimi e contrari arruspiare, cagiare, giagare, incracare 1, pazare Terminologia scientifica pst Traduzioni Francese cailler Inglese to curdle Spagnolo cuajar Italiano quagliare Tedesco gerinnen.

aggromàre , vrb: aggrumai, aggrumare, aggrummai, aggrummare Definizione fàere a crosta, a grumma, a cagiau, pònnere sa crosta; si narat fintzes de arregòllere, pònnere totu impare cosa chi si arregollet, si narat de is abes chi si faent a lómboru o a rumbuloni fora de su casidhu innanti de iscussurare; in cobertantza, sentire arrennegu / turra de aggrumai = istampada, pertunta pro ndhe collire ispruma dae su brou coghindhe peta Sinonimi e contrari acrostanare, aggrostare, aradhare, ingrumai / abbeladinare, alleae, apiatare, cagiare / aggromerare, aggromeredhare, allomborae, arrombulonai, arromulare / assurtire / afelonare, aggromorare, infelai, renignai 2. sos frades de coro a su persighidu de sa disaura, candho est torradu, li ant aggrumadu una bama ◊ su ciuliru de fai farra lassat passai sa farra prus bianca e assodhit (aggrumat) in mesu sa farra prus oscura ◊ is cuadhos aggrumados ibertant s'isparu po partire ◊ sa gente si est aggrumada totu a inghíriu abbaidandho Etimo srd. Traduzioni Francese faire grumeler, incruster Inglese to clot, to encrust Spagnolo formar grumos, encostrar Italiano raggrumare, incrostare Tedesco gerinnen lassen, sich verkrusten.

aggrostàre , vrb Definizione fàere sa crosta, pígiu grussu de cosa Sinonimi e contrari acrostanare, aggromare, aradhare, ingrumai Etimo srd. Traduzioni Francese entartrer Inglese to encrust Spagnolo incrustarse Italiano aggrommare Tedesco gerinnen.

ammalfudhàre , vrb: ammarfadhare, ammolfodhare, ammarfodhare, ammorfodhare Definizione fàere a unu marfodhi (grassu), ufrare po maladia; fàere a granighedhos comente faet sa farra, sa símbula; fàere sa cosa a unu martitzu, modhe modhe, po abba o àteru chi at inciupiu, isciusta meda, pudrigada comente faet su frutuàriu Sinonimi e contrari abbrofodhare, abbruvudhare / abbotzichedhare, aggradheronare / ammartadhare, ammorgodhare 2. est chin sa cara totu ammarfadhada Etimo srd. Traduzioni Francese se gonfler, se grumeler Inglese to swell, to clot Spagnolo hincharse, emburujarse Italiano gonfiarsi, aggrumarsi Tedesco anschwellen, gerinnen.

ammallorài, ammalloràri , vrb: ammalorai Definizione nau de su sàmbene, fàere a preta, a lea, cagiare, fàere a marcu druchesau Sinonimi e contrari abbeladinare, aggromare, apiatare / afidigare, illibrinire Traduzioni Francese se grumeler, coaguler Inglese to coagulate Spagnolo cuajar Italiano aggrumarsi, coagulare Tedesco gerinnen.

apiatàre , vrb: apietare, apretare Definizione fàere a preta, nau de su late, de su sàmbene, cagiare / sàmbene apretadu, apietadu = sànguini callau, aperdau Sinonimi e contrari abbeladinare, acepare, aggromare, alleae, ammallorai, apedrare, assambellutare, cagiare, giagare Frasi su sàmbene de s'animale, candho si coglit, cheret morigadu pro no si apietare Etimo ctl. (a)pretar Traduzioni Francese faire grumeler, coaguler Inglese to coagulate Spagnolo formar grumos, cuajar Italiano raggrumare, coagulare, rapprèndere Tedesco ballen, gerinnen.

apistizonàre , vrb Definizione fàere a pistizone, a frégula, a granos piticos Sinonimi e contrari abbotzichedhare, ammoroculare, ammurudhare, apistulare Etimo srd. Traduzioni Francese agglutiner en grains Inglese to clot Spagnolo formar grumos Italiano aggrumare Tedesco gerinnen.

assambellutàre , vrb rfl Definizione nau de su sàmbene, su si fàere a lea, cagiau Sinonimi e contrari apiatare Etimo srd. Traduzioni Francese faire grumeler Inglese to coagulate Spagnolo coagular Italiano raggrumare Tedesco gerinnen.

cagiàre , vrb: cagliai 1, callai, caxae, cazare Definizione si narat de cosa brodosa, de late, ógiu, e àteru, chi perdendho abba o perdendho calore (o po àteru) si faet prus tostada; nau foedhandho de unu, si narat in su sensu de si currègere, essire sàbiu, lòmpere a calecunu arresurtau bonu Sinonimi e contrari abbeladinare, acragare, aggromare, alleae, ammallorai, apedrare, apiatare, belare, giagare, impagnire, pazare / medrare, medrire | ctr. iscagiae, sòlbere Modi di dire csn: callai a ciorbedhu = essire zudissiosu, sàbiu, cabosu, achistiadu che unu mannu; su cagiau = su callau, preta; cagiare s'ógiu in buca = abbarrare trassidos; cazare una cosa de… = cuguzàrela de…, betàreli carchi cosa a meda, fai callagalla de… Frasi in zerru, comente faghet fritu s'ozu ermanu si cazat ◊ cosa lassada a budhire meda si che cazat tropu ◊ custu binu callat in s'unga ◊ su lati si est callau ◊ sa minestra ca fut ghetada de diora si est callada 2. l'at bidu chi a fàghere male no cumbenit, ma no bi cazat etotu ◊ l'ischis chi andhat male a fàghere gai, ma no bi cazas, no! ◊ tue no bi as cazadu: naras isambrúlios, iscabulada! ◊ s'ómini callat a ciorbedhu a corant'annus ◊ totinduna chi est callendi a ciorbedhu… s'ómini torrat a pipiu ◊ cussa cantzone est serbia a fàere cazare sos sentimentos de sa zente ◊ addaghi at intesu sa senténtzia dhi est cagiadu s'ógiu in buca! Cognomi e Proverbi smb: Callai Etimo itl. cagliare Traduzioni Francese épaissir, coaguler, se cailler Inglese to thicken Spagnolo espesar, condensar Italiano addensare, fare dènso, coagulare, rappigliarsi Tedesco sich verdichten, gerinnen.

giagàre , vrb: giagrare Definizione betare su giagu (càgiu) a su late; cambiare cumportamentu in su sensu de si currègere, de pònnere conca, de arrexonare; brinchidare / giagare de chervedhos = callai a ciorbedhu, essiri giudisciosu Sinonimi e contrari abbeladinare, arruspiare, cagiare, ciacare 3, cragare*, pazare Frasi ndhe falat sa labia dae sa tríbide, giagat su late e daghi morit l'isfiorit chin sa múriga 2. cussu no giagat mai de chervedhos! 3. ant s'aera in pag'ora oscuradu niedhas nues, in su firmamentu giagat su lampu: in cussu mamentu paret su mundhu de fogu allumadu (P.Sulis) Traduzioni Francese cailler Inglese to curdle Spagnolo cuajar Italiano quagliare Tedesco gerinnen.

pièta , nf: preta 1 Definizione su late chi si faet cagiau apustis chi dh'ant betau su càgiu po dhu fàere a casu: si narat fintzes de dónni'àtera cosa lícuida candho essit cagiada a bisura de late cun su càgiu (a gheladina) Sinonimi e contrari cagiau, cagliadedhu, frua, merca 2 Modi di dire csn: p. bíschida = agriada; p. púrile = apenas fata, durche; preta, pretu ’e sàmbene = gruma 1, lea de sànguini, itl. trómbo; preta ’e fele, de tússiu, de risu = cadha de arrennegu, de tússiu, bentr'e risu; ogru in preta ’e sàmbene= ruju meru Frasi bíschida o púrile, sa preta est bona sempre ◊ su late giagadu si mórigat e si dassat fintzas a si mòrrere, o siat fintzas a si fàghere a pieta 2. zughet sos ogros in preta de sàmbene Cognomi e Proverbi smb: Preta, Pretta Etimo ctl. (a)pretar Traduzioni Francese caillé, caillot Inglese curd Spagnolo cuajada, coágulo Italiano cagliata, coàgulo Tedesco Gerinnen, Gerinnung.

«« Cerca di nuovo