Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

aggortedhài , vrb Definitzione púnghere a gurtedhu, a lepedha Sinònimos e contràrios apugnalai, arresorzare, istocagiare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu frapper à coups de couteau, poignarder Ingresu to stab Ispagnolu acuchillar Italianu accoltellare Tedescu erstechen.

arrasòa, arrasòe , nf: arrasoja, arresoja, arresòrgia, arresorja, arresorza, erresoa, orrosoa, rasògia* Definitzione aina fata cun d-una lama de ferru o de atzàrgiu puntuda, segante a una parte, intrada e aguantada cun d-un’assaedhu in d-una màniga prus che àteru de ossu isperrada (unu pagu aperta a una parte po incasciare sa lama cun s'atza aintru: a s’àtera is duas perras portant un’ànima de ferru chi agguantat is perras cun ribbrones): cussa de is braberis est a lama prus fine e chentza punta; genia de animaledhu de mare, longhitu, a corgiolu tostau a duas perras, chi candho si serrat assimbígiat a una lepedha serrada / arresoja a foll'e murta = lepa a frama meda prus larga in mesu, coment'e a bentre Sinònimos e contràrios arresoi, brotzu, lepa, lesòrgia / gragalloni, gragallu Frases su ferreri fait ispadinus e arresojas acutzas e segadoras ◊ s'atretzadura de su brabieri fiat unu pinzellu, un'arresorza, una corria de pedhe lúdiga po acutzare, una machineta po ndhe segare sos pilos, unu pètene, un'ispatzulinu, un'iscannu Terminologia iscientìfica ans, crx, solen vagina, ensis ensis, e. siliqua Tradutziones Frantzesu couteau, rasoir Ingresu knife, razor Ispagnolu navaja Italianu coltèllo, rasóio Tedescu Messer, Rasiermesser.

arrasogiàda , nf: arrasojada, arresojada Definitzione istichia de lepedha, segada fata a lepedha Sinònimos e contràrios sticada Tradutziones Frantzesu coup de couteau Ingresu stab Ispagnolu navajada, navajazo Italianu coltellata Tedescu Messerstich.

boltédhu , nm: bultedhu, burtedhu 1, bustedhu, ortedhu Definitzione aina po segare de pigare a una manu, impreau mescamente in coghina e in sa mesa: si narat fintzes a sa lepedha / min. bultedhutzu Sinònimos e contràrios gortedhu*, leputzedhu, lipedhu / arrasoa Frases cussu trau giughet sos corros che boltedhu! ◊ lassat istare canna chi fit seghendhe e bustedhos e si tucat a domo Terminologia iscientìfica ans Tradutziones Frantzesu couteau Ingresu knife Ispagnolu cuchillo Italianu coltèllo da tàvola Tedescu Tischmesser.

fràma 1 , nf Definitzione sa parte de una lepa o gurtedhu fata po segare: si dhue distinghet s'atza (fine e segante) e su tolu (sa parte grussa), sa punta Sinònimos e contràrios follu | ctr. màniga Tradutziones Frantzesu lame de couteau Ingresu knife blade Ispagnolu hoja Italianu lama del coltèllo Tedescu Messerklinge.

gortédhu , nm: gurtedhu, gutedhu Definitzione genia de aina segante a un'atza de pigare a una manu, mescamente impreau in coghina, in mesa; in is ògronos po magiare su linu, genia de màniga fata cun duas tàulas chi calant de atza in is imbagas de sa càscia / partes de unu gurtedhu: sa màniga, s'atza, sa punta, su tolu; genias de gurtedhos: de buciaca, de mesa, de iscroxai animalis, de crastai, de innestai; gortedhu sbucau o ingurdu = irmarradu, totu marras, chi no segat; g. assarretau = cun s'ata a dentighedhas Sinònimos e contràrios boltedhu, leputzedhu Frases est abboxinendi che animali tocau de gortedhu! ◊ su pani dh'at segau a gortedhu ◊ sciadau, una giovunedha boit: gei no boit mancu un'istichida de gortedhu, no!… Terminologia iscientìfica ans Ètimu ltn. cultellus Tradutziones Frantzesu couteau Ingresu knife Ispagnolu cuchillo Italianu coltèllo da tàvola Tedescu Tischmesser, Küchenmesser.

iscorjadòre , nm: iscroxadori Definitzione chie iscòrgiat, macellandho pegos Sinònimos e contràrios ispedhadore Frases frisciura e conca ndi dhas pigant is iscroxadoris po su trabballu insoru Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu couteau à écorcher, écorcheur Ingresu flaying knife Ispagnolu desollador Italianu scortichino Tedescu Schindmesser.

istuzòne , nm Definitzione gurtedhu mannu de coghina Tradutziones Frantzesu grand couteau Ingresu big knife Ispagnolu cuchillo grande Italianu gròsso coltèllo Tedescu großes Messer.

lèpa , nf Definitzione aina cun d-una lama puntuda e segante de atzàrgiu temperau, a màniga prus che àteru de corru cun isperradura in mesu po serrare sa lama cun s'atza aintru / min. lepedha, leputza, leputzedha; partes de sa l.: màniga (a duas perras cun s'ànima o alcu de ferru in mesu, ribbadinos, anedhu de otone), frama (punta, ata, tolu), collu o truncu (su tretu inue sa frama est intrada apare cun sa màniga); l. de innestare = itl. innestatóio Sinònimos e contràrios arrasoa, brotzu, lesòrgia, istuzu Maneras de nàrrere csn: segare, púnghere a l., acutare o arrodare sa l.; lepa a follu a brenti de isparedha o a folla de murta = lepa a frama larga meda; crezes de lepa: patadesa, guspinesa, arburesa; l. iscollada = lepa chi a fortza de l'impreare che abberit sa frama prus de comente depet, dorchíndhesi a daesegus; èssere una lepa (nadu de ccn.)= tramperi, fartzu, leperi; èssiri una mala lepa = prenus de rusas, de trampas Frases fiat una lepa lussurgesa, de cussas a mànigu de corru e lama de atzàrgiu bàtiu e temperau in s'ollu ◊ sa màniga de sa lepa est incircada cun anedhu po fortalesa ◊ pro mànigas de lepa sos menzus corros sunt sos de murone, ma sos piús impitados sunt sos de su màsciu de elveghe Sambenados e Provèrbios smb: Lepedda, Leppedda Terminologia iscientìfica ans Tradutziones Frantzesu couteau à cran d'arrêt Ingresu jack knife Ispagnolu navaja Italianu coltèllo a serramànico Tedescu Klappmesser.

rasògia, rasòja , nf: arrasoa, lesòrgia, resòglia, resoja, resolza, resòrgia, resorza, risoza Definitzione lepedha, aina fata cun d-una lama de ferru o de atzàrgiu, puntuda, fine e segante a una parte (atza) e grussa a s'àtera (tolu), incasciada cun sa coa firma in d-una màniga prus che àteru de ossu isperrada a una parte po serrare sa lama cun s'atza aintru: cussa de is braberis est a lama prus fine, a punta tundha, de grussària parívile / is partes de una resòrgia: sa frama o follu (ata, tolu, punta, coa), sa màniga (perras, arcu de ferru, ribbadinos, truncu, anedhu)/ resorja de mari = gragallu, genia de animali croxudu, longu, a duas perras (solen siliqua) chi assimbillant a su mànigu de una resoja Sinònimos e contràrios brotzu, istuzu, lepa Frases sas resorzas prus famadas sunt sas guspinesas, sas patadesas e arburesas ◊ pro cumprire su sestu de una resorza tocat a buscare e triballare su corru, su ferru, fàghere sa fiama e intrare apare sas duas partes Terminologia iscientìfica ans Ètimu ltn. rasoria Tradutziones Frantzesu couteau à cran d'arrêt, rasoir Ingresu razor, claspknife Ispagnolu navaja Italianu coltèllo a serramànico, rasóio da barbière Tedescu Klappmesser.

sticàda , nf: isticada* Definitzione istichia, segada fata a lepedha, cropu de cosa puntuda (mescamente segante) giau a punghidura (ma fintzes s. de pei) Sinònimos e contràrios arrasogiada, istocada Frases cussus si buscant una sticada de gortedhu a piturras, chi si ponint in mesu ◊ dona una sticada de istrúmbulu a su bòi! Tradutziones Frantzesu coup de couteau Ingresu stab Ispagnolu cuchillada Italianu coltellata Tedescu Messerstich.