Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

aboléu , nm: abruleu, abueu, abuleu, abureu, pruleu Definitzione erba, genia de amenta chi faet in logos chi dhue sumit abba, bona po cura Sinònimos e contràrios acabueu, mentabuleu, nabulleu, puleju* Frases ti apu a cuncordai altaris de abuleu Terminologia iscientìfica rba, rbc, Mentha pulegium Tradutziones Frantzesu menthe pouliot, herbe aux puces Ingresu pennyroyal Ispagnolu poleo Italianu pulégio Tedescu Polei.

abrúlla , nf: ebrulla Definitzione calidades de erbas bonas chi si arregollent po papare ma chi creschent desesi chentza dhas prantare Sinònimos e contràrios ebrúgiu Frases chi dhoi fut mitza si castiàt po martutzu o laixedhu e in cungiau ínnidu po àteras abrullixedhas (P.Caredda)◊ fut beranu, su logu fut prenu de abrulla e mammai iat fatu un'insalda a prandi. Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu herbe potagère Ingresu vegetables (greens) Ispagnolu hierbas silvestres buenas para comer Italianu erbàggio Tedescu Kräter.

alassúcru , nm: alatucru Sinònimos e contràrios mamarruju, marrófiu, marrapiu Terminologia iscientìfica rba, Marrubium vulgare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu marrube, herbe vierge Ingresu alyssum vulgare Ispagnolu marrubio Italianu marrùbio Tedescu Andorn.

èbra , nf: elva, erba, erva, eva Definitzione totugantos is vegetales chi creschent chentza fàere a linna e birdes de colore, nau prus che àteru de is chi faent desesi e chi candho sicant faent a fenu; cunsiderandho chi s'erba est modhe, su ctr. est linna ca custa est tostada / e. linnosa = genia de matedu chi no sicat (e paret linna, tostada, ma no própriu erba e no própriu linna), bogat cada annu coment’e puntas modhes e tzeurras chi sicant: unu pagu a mesu tra erba e linna; e. grassa = genias de erba (e fintzes mata) a fògia coment'e pruposa, chi poderant abba meda e faent fintzes in logu e tempus asciutu meda (es. figumorisca) Maneras de nàrrere csn: unu fundhu, una mola de e.; e. ruta = erba créscida aici meda chi si nc'est furriada; e. ínnida = erba sentza de pasci; logu bonu d'e. = chi dhoi at erba meda; pònnere, no pònnere e. = crèsciri, no crèsciri erba; erbas de ortu = erbas chi serbint a cundimentu de is papais; erbas de butecaria = erbas bonas pro mexina; manigàresi su trigu a e. = gosai una cosa innantis de su tempus, aprofitai de ccn.; betàresi a s'e. modhe, gevi = ghetaisí a su mellus / erbas medas tenent custu númene cun carchi pertzisadura: (cun agt. o númene pro calidade) erba apicigosa, benedita, bonnànnaru, burràgia, cabidhuda, craba, cràbina, cràbuna, cristallina, cuadhara, ferrina, grassa, impratiada, istérria, leperina, leporina, limonina, língua, longa, médica, mela, mercuriali, modhi, múrina, muscada, mustatzuda, niedha, nighedha, piluda, pilutza, porchina, pudhina, pudéscia, púdia, pugionina, salia, santa, sardónia, sonajola, stordina, stulada, tessidora, tzerra; (cun sa prep. "de" + númene) erba de àcua, de agullas, de anadis, de arranas, de arresfrius, de arrugas, de arrúngia, de axedu, de batos, de bentu, de braba, de bremis, de brúscia, de buciucas, de callus, de canis, de cannedhus, de cardaneras, de castangiola, de chentu nodos, de chimbe fozas, de cincu filus, de cincu follas, de cincu venas, de cirras, de cogas, de conillus, de cordedha, de coronas, de coscos, de dente, de féminas, de feridas, de flore, de fogu, de frius, de funtanedha, de funtudhu, de gamu, de gatus, de Giudas, de impagliadas, de intzerras, de isprene, de isproni, de lèperes, de margiani, de molentis, de murenas, de murus, de nérbius, de oro, de perda, de pipas, de piricocu, de pódhini, de púlighe, de roca, de sànguni, de seda, de símbula, de soli, de teulada, de tússiu, de tzocu Frases si fuant sétzius a cedhonedhus piticus in s'ebra ◊ dogni erva tenet su valore sou ◊ s'erba crescit a fundus ◊ su pàsculu fit bonu d'erva frisca ◊ màniga casu, màniga, chi su càule est erba! 2. cussu est pascendu a fura e benemindi, e si betat peri a s'erba gevi! ◊ sa limba de cussu pudidinosu brúsiat s'erva birde! ◊ si ti aiat chérfidu bene no si aiat manigadu su trigu a erva! Sambenados e Provèrbios smb: Erba Ètimu ltn. herba Tradutziones Frantzesu herbe Ingresu grass Ispagnolu hierba Italianu èrba Tedescu Gras, Kraut.

ebrúgiu , nm, nf: erbuza, erbussu, erbuzu, ervuzu, irburzu Definitzione totu is erbas bonas chi si arregollent po papare, prus che àteru cotas e chi faent desesi chentza dhas semenare o prantare Sinònimos e contràrios abrulla, birduralla, irguzu 1, imburzu, rivúgiu Frases su frenugu, sa mammaluca, s'armurata sunt erbuzos bonos a còghere ◊ s'erbuzu est bonu a piscadura cun ossamenta de porcu ◊ oe no semus ai cussu, ma unu tempus, fàmine o nono, si andhaiat a erbuzu 2. l'abbas che un’ortu de erbuza Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu herbe potagère Ingresu herb Ispagnolu herbaje para comer Italianu erbàggio selvàtico Tedescu Grünzeug.

erbiàtus , nf Definitzione erva pútita, de batos, de arresfrius (su fragu faet a istúrridos) Sinònimos e contràrios allupaguadhu 1, brunedha, isculabadedhas, issopo, mantedhada 1, mummuleu, murguleu 2, sudorea Terminologia iscientìfica rbc, Teucrium marum Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu herbe aux chats Ingresu cat thyme Ispagnolu tomillo de gato Italianu maro Tedescu Katzengamander.

ervalútza , nf Definitzione genia de erba chi faet unu frorighedhu bonu a papare Frases Gavinu de s'amigu ndh'est garante: totu lu chircant chei s'ervalutza Terminologia iscientìfica rba, Luzula forsteri Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu herbe lucinote Ingresu adder's tongue Ispagnolu lúzula Italianu èrba lùcciola Tedescu Hasenbrot.

giàllara , nf Definitzione erba de su tàgliu o erba de giallu, genia de erba bona po giare su colore grogo a s’orrobba e fintzes po meighina Sinònimos e contràrios còroe Sambenados e Provèrbios smb: Giallara Terminologia iscientìfica rbc, Reseda luteola Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu gaude, herbe jaune Ingresu yellow mignonette Ispagnolu gualda Italianu guaderèlla Tedescu Färberwau.

ischidabbabbàu , nm: ischitzabbabbau Definitzione genia de erba velenosa, pudéscia, chi narant fintzes erba ’e dente (faet su frutu coment'e una nughe totu a puntas e po cussu dhi narant puru nuxe ispinosa) Sinònimos e contràrios nugheagreste, stramóniu Terminologia iscientìfica rba, Datura stramonium Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu herbe des magiciens, des sorcières Ingresu devil's-apple Ispagnolu estramonio, higuera del infierno, manzana espinosa Italianu stramònio Tedescu Hexenkraut, Teufelsapfel.

mammaíta , nf Definitzione erba de agúgias, de agullas, de puntzas, aguzas de santu Giuanne, genia de erba chi bogat unu frore chi candho iscutulat sa fògia abbarrat puntudu paret unu ciou Sinònimos e contràrios arrelògius, elbavulcheta, frochitedhas, miminita Terminologia iscientìfica rba, Erodium cicutarium Tradutziones Frantzesu herbe à aiguilles Ingresu stork's-bill Ispagnolu alfiler Italianu èrba cicutària Tedescu Reiherschnabel.

marrapíu , nm: marrúbbiu, marrúbiu, marrupiu, marrúpiu Definitzione marrúbiu biancu, genia de erba: su bestiàmene dh'arrefudat ma dhu ponent a meighina puru e a fàere licore; àteras calidades de erba chi si assimbígiant: su marrúbiu niedhu = marrupiu burdu o marrupioni (Ballota nigra), marrúpiu burdu (Lycopus europaeus), marrúbiu arrúbiu o ispinosu (Marrubium alysson) Sinònimos e contràrios alassucru, mamarruju, marrófiu, marrúgiu Frases si t'increscint is dentis frigadhoi marrapiu… nanca pascis molentis no ti bolit babbu miu! Terminologia iscientìfica rba, rbc, Marrubium vulgare Ètimu ltn. marrubium Tradutziones Frantzesu herbe vierge Ingresu horehound Ispagnolu marrubio Italianu marrùbio Tedescu Andorn (gemeiner).

miminíta , nf Definitzione erba de agúgias, de agullas, de puntzas, aguzas de santu Giuanne, genia de erba chi bogat unu frore chi candho iscutulat sa fògia abbarrat puntudu paret unu ciou Sinònimos e contràrios arrelògius, elbavulcheta, frochitedhas, mammaita Frases miminitedha, miminitedha, fai fai sa coitedha, miminita, miminita fai fai sa coita! Terminologia iscientìfica rba, Erodium cicutarium Tradutziones Frantzesu herbe à aiguilles Ingresu stork's-bill Ispagnolu alfiler Italianu èrba cicutària Tedescu Reiherschnabel.

mummuléu , nm Definitzione erva pútita, de batos, de arresfrius (su fragu faet a istúrridos) Sinònimos e contràrios brunedha, cruma, erbiatus, isculabadedhas, issopo, isturridana, murguleu* 2, sudorea, urma Terminologia iscientìfica rbc, Teucrium marum Tradutziones Frantzesu herbe aux chats Ingresu cat thyme Ispagnolu tomillo de gato Italianu maro Tedescu Katzengamander.