Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

alabàre , nm: labari Definitzione pígiu de ógiu in bentre: su chi portat su porcu est grussu meda e s'iscàgiat po fàere s'ógiu porchinu Sinònimos e contràrios àbile, ansúngia, saginu Terminologia iscientìfica crn Ètimu ltn. alipe(m) Tradutziones Frantzesu lard Ingresu pork-fat Ispagnolu manteca del puerco Italianu sugna Tedescu Schweinefett.

ansúngia , nf: assugna, assúngia, assunza, sunza Definitzione pígiu grussu de grassu in bentre / comporare s'assunza dae su batu = comporare casu dae sos sórighes, circai una cosa a chini si dha papat Sinònimos e contràrios àbile, alabare, ogiuseu, saginu Frases un'assunza est fata de ozuseu ◊ sa fressura est fascada de assunza ◊ fit imbucànnesi su runzone ammuntadu de s'assunzighedha Terminologia iscientìfica crn Ètimu ltn. axungia Tradutziones Frantzesu lard Ingresu pork fat Ispagnolu manteca, grasa Italianu sugna Tedescu Schweinefett.

brofódhu , agt, nm Definitzione nau de unu, chi est tropu grassu; cosa ufrada Sinònimos e contràrios budhone 1, dhidhone, mataudhone, trofodhu / ufradura Ètimu srdn. Tradutziones Frantzesu gros lard Ingresu fatty Ispagnolu gordito Italianu ciccióne Tedescu dickleibig, korpulent, Dickwanst.

làdru , nm: laldu, lardu Definitzione pígiu grussu de ógiu, tostau, aghedhosu, chi faet mescamente asuta de su corgiolu de su porcu; grassu meda / su lardu si chistit saliu segau a sestas, a tacales, a cantrexalis Sinònimos e contràrios grassu Maneras de nàrrere csn: l. assiau = lardu contomosu; l. pèrpere = totu de sa própiu grussària; l. panosu = súmene, su lardu de sa brenti de su procu (e pruscatotu de sa mardi), prus bellu a papai ca portat arràndulas; s'annu chi at a piòere fae cun lardu… = mai; comparai su lardu de is topis = circai cosa a chini no ndi podit donai ca est própiu cussu chi si dha papat; pònnere lardu, dare a l. = fai lardu, ingrassai (in cobertantza, prexaisí meda); andai che lardu in sali (nadu prus che àteru de cosas de manigare) = piàghere meda Frases a sa pingiada una de is féminas dhoi at ghetau unu pratu de fasolu cun d-un'arrogu de lardu ◊ lis at intregau un'istalliada de lardedhu fine ◊ porcu de arratza bona ponet lardu fine e peta meda ◊ bi at porcu bonu a lardu ma no a peta ◊ ocannu su porcu at postu tres pódhighes de lardu ◊ nosu cundeus su lardu a melas cun sali e píbiri 2. nois pitzinnos poniaimus unu prammu de lardu intendhindhe cussos contos! Sambenados e Provèrbios smb: Lardu Ètimu ltn. lardum Tradutziones Frantzesu lard Ingresu lard Ispagnolu lardo, tocino Italianu lardo Tedescu Speck, Fett.

pantzèta , nf Definitzione su súmene, su lardu fine e cun pigighedhu de petza chi su porcu portat in bentre, saliu e cunfetau po ingaúngiu, lassau ispratu o fintzes imbodhigau a istrintu cun cordiola Sinònimos e contràrios pantzedha, súmene Terminologia iscientìfica mng Tradutziones Frantzesu lard maigre Ingresu bacon Ispagnolu tocino Italianu pancétta Tedescu Speck.

súmene , nm: sumi, súmine, súmini Definitzione su lardighedhu fine, in bentre, ue su porcu portat is titas, is tzimingiones: est su prus licante si faet cunfetau a panceta: si narat fintzes de sa matessi parte de sa tunnina, prus adata po orrostire; dhu narant po unu terrenu chi faet unu pagu a cúcuru, deasi comente cun àteros númenes de partes de sa carena si narant unas cantu formas de su terrenu (es. codhu, cúcuru) Sinònimos e contràrios pantzeta Terminologia iscientìfica mng Ètimu ltn. sumen Tradutziones Frantzesu lard maigre Ingresu bacon, potbelly Ispagnolu tocino Italianu pancétta Tedescu Bauchspeck.

tidignólu , nm: tidingiolu Definitzione ispétzia de greme piludu e niedhu chi creschet in sa petza salia e sicada, in su casu béciu Sinònimos e contràrios tanzolu* Terminologia iscientìfica crp, dermestes lardarius Tradutziones Frantzesu dermeste du lard Ingresu hairyworm Ispagnolu larva del escarabajo del tocino Italianu marméggia Tedescu Speckkäfer.

toporodhòne , nm Definitzione persona grassa meda, a tropu Sinònimos e contràrios brofodhu, budhone 1, mataudhone, trofodhu | ctr. fadicadu, làngiu Terminologia iscientìfica zcrn Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu gros lard Ingresu fat man Ispagnolu gordo Italianu grassóne Tedescu Dicksack.