bàdhu 2 , nm Definitzione corgiolu de lardu, de porcu o de sirbone; s'intostadura chi faet a tretos su primu pígiu de sa carre in manos a fortza de fàere trebballu pesante Sinònimos e contràrios callu* 1, corgiolu, sidhu 2. sos betzos si contant tribbulias mustrèndhesi sos badhos de sa manu Tradutziones Frantzesu couenne Ingresu pigskin Ispagnolu hoja de tocino, témpano Italianu coténna Tedescu Schwarte.

corgiólu , nm: corjolu, corzolu, craxolu, croxó, croxolu, curzolu Definitzione su pígiu de fora de calecuna cosa, mescamente su córgiu de su procu (corgiolu de lardu), ma fintzes de sa castàngia, de sa nughe, de sa patata, de is frutos / arrisu cun craxolu = su arriri cun amargura, po no prangi Sinònimos e contràrios badhu 2, pedhe, pedhola / colzola, còglia Frases su corzolu de su lardu est tostu, si no est porchedhu minore ◊ su corzolu de su casu est tostu, sa mata est modhe ◊ arrustendi su procedhu no fatzast abbruxai su croxó! Sambenados e Provèrbios smb: Corgiolu, Corzolu, Curgiolu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu couenne, peau Ingresu pigskin, skin Ispagnolu hoja de tocino, témpano Italianu coténna, bùccia Tedescu Schwarte, Schale.

làdru , nm: laldu, lardu Definitzione pígiu grussu de ógiu, tostau, aghedhosu, chi faet mescamente asuta de su corgiolu de su porcu; grassu meda / su lardu si chistit saliu segau a sestas, a tacales, a cantrexalis Sinònimos e contràrios grassu Maneras de nàrrere csn: l. assiau = lardu contomosu; l. pèrpere = totu de sa própiu grussària; l. panosu = súmene, su lardu de sa brenti de su procu (e pruscatotu de sa mardi), prus bellu a papai ca portat arràndulas; s'annu chi at a piòere fae cun lardu… = mai; comparai su lardu de is topis = circai cosa a chini no ndi podit donai ca est própiu cussu chi si dha papat; pònnere lardu, dare a l. = fai lardu, ingrassai (in cobertantza, prexaisí meda); andai che lardu in sali (nadu prus che àteru de cosas de manigare) = piàghere meda Frases a sa pingiada una de is féminas dhoi at ghetau unu pratu de fasolu cun d-un'arrogu de lardu ◊ lis at intregau un'istalliada de lardedhu fine ◊ porcu de arratza bona ponet lardu fine e peta meda ◊ bi at porcu bonu a lardu ma no a peta ◊ ocannu su porcu at postu tres pódhighes de lardu ◊ nosu cundeus su lardu a melas cun sali e píbiri 2. nois pitzinnos poniaimus unu prammu de lardu intendhindhe cussos contos! Sambenados e Provèrbios smb: Lardu Ètimu ltn. lardum Tradutziones Frantzesu lard Ingresu lard Ispagnolu lardo, tocino Italianu lardo Tedescu Speck, Fett.

pantzèta , nf Definitzione su súmene, su lardu fine e cun pigighedhu de petza chi su porcu portat in bentre, saliu e cunfetau po ingaúngiu, lassau ispratu o fintzes imbodhigau a istrintu cun cordiola Sinònimos e contràrios pantzedha, súmene Terminologia iscientìfica mng Tradutziones Frantzesu lard maigre Ingresu bacon Ispagnolu tocino Italianu pancétta Tedescu Speck.

súmene , nm: sumi, súmine, súmini Definitzione su lardighedhu fine, in bentre, ue su porcu portat is titas, is tzimingiones: est su prus licante si faet cunfetau a panceta: si narat fintzes de sa matessi parte de sa tunnina, prus adata po orrostire; dhu narant po unu terrenu chi faet unu pagu a cúcuru, deasi comente cun àteros númenes de partes de sa carena si narant unas cantu formas de su terrenu (es. codhu, cúcuru) Sinònimos e contràrios pantzeta Terminologia iscientìfica mng Ètimu ltn. sumen Tradutziones Frantzesu lard maigre Ingresu bacon, potbelly Ispagnolu tocino Italianu pancétta Tedescu Bauchspeck.

tajòne , nm: tejone Definitzione sa pedhe grussa, tostada; maladia, genia de tumore o ufradura asuta de sa pedhe (prus che àteru de is animales) po puntura de bobboi; fintzes bobboi chi punghet Sinònimos e contràrios corgiolu / babajone, babatzone, caigioni, papajone 3. su cadhu chin sa coa si catzat sa musca e su tajone Tradutziones Frantzesu couenne Ingresu thickskin Ispagnolu tocino Italianu coténna, cótica Tedescu Schwarte.

tidignólu , nm: tidingiolu Definitzione ispétzia de greme piludu e niedhu chi creschet in sa petza salia e sicada, in su casu béciu Sinònimos e contràrios tanzolu* Terminologia iscientìfica crp, dermestes lardarius Tradutziones Frantzesu dermeste du lard Ingresu hairyworm Ispagnolu larva del escarabajo del tocino Italianu marméggia Tedescu Speckkäfer.

«« Torra a chircare