Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

achighinàre , vrb Definitzione fàere totu a unu chíghine, a chinisu, abbruxare totu Sinònimos e contràrios abbrugiai, afocazare, inchijinare, infogai Frases za ndhe faghent de benefíssiu cussos fogos, achighinendhe totu! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu réduire en cendres Ingresu to reduce to ashes Ispagnolu incinerar Italianu incenerire Tedescu einäschern.

afinài , vrb: afinare Definitzione fàere fine, prus fine (po èssere prus acutzu, prus adatu, prus bellu); ifidigare, nau siat de grussària de sa cosa e de sa carena (illangiare), ma fintzes de s'aguantu de sa persona a sa suferéntzia, a is dispraxeres / afinai s'ànima de disígiu = cossumíresi de sa gana, de su disizu Sinònimos e contràrios afinicare, assilingare, assutighilare, conciumire, infinigae, insutiligai, isgumentare, trumentai / irromasire, slangiri | ctr. ingrussai Frases cresche, lizu delicadu, in mesu duras ispinas: piús ti altzas e ti afinas, piús ses apretziadu (P.Casu)◊ s'incapat li afinat su pessamentu candho depet fàghere una cosa de remédiu! ◊ candho istúdias afina su pessamentu! ◊ afina su pessamentu e ti as a ammentare chi issa puru fit audente 2. su pistichinzu chi li afinabat s'ànima l'aiat pessandhe a su chi depiat fàchere: su cojúbiu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu réduire Ingresu to thin Ispagnolu adelgazar, afilar Italianu assottigliare, strùggersi Tedescu feiner machen, vergehen

amenguài , vrb: ammenguai, amminguare, menguai* Definitzione fàere prus pagu, fàere torrare sa cantidade o sa mannària de una cosa, minimare sa fortza de calecuna cosa, bènnere mancu, fàere prus brandhu Sinònimos e contràrios abasciai, allatzicare, arreduire, emenguare, ilminorigare, immeltzare, menguanare, miminare, minorai, scimai, torrae / abblandai | ctr. ammanniae, annúnghere, crèschere Frases seus amenguendu su passu de sa vida ◊ sestadore sestat e cosidore ammínguat ◊ su frius est ammenguendi ◊ at própiu cincu minutus, pustis at ammenguau ◊ su matedu aménguat sa basca in s'istadi ◊ si fiat acatau ca su binu fiat ammenguendidhi 2. dhi tocat de ammenguai su passu ca no nci dha fait Tradutziones Frantzesu réduire Ingresu to diminish Ispagnolu menguar Italianu ridurre, diminuire Tedescu kürzen, vermindern.

ammesài 1, ammesàre , vrb Definitzione fàere a mesu, imbuidare un’istrégiu fintzes a sa metade, bogandhondhe sa metade de sa cosa Sinònimos e contràrios immesare, ismesujare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu partager en deux, réduire de moitié Ingresu to halve Ispagnolu dividir en dos Italianu dimezzare Tedescu halbieren.

arreduíre , vrb: reduire Definitzione torrare una cosa a prus pagu de calecunu tanti, in sa mannària o in àteru Sinònimos e contràrios abasciai, amenguai, arredusi, ilminorigare, immeltzare, immenguare, miminare, minorai, torrae | ctr. crèschere Frases s'arreduit in nudha s'amore de largos annos Ètimu ctl. redu(h)ir Tradutziones Frantzesu réduire Ingresu to reduce Ispagnolu reducir Italianu ridurre Tedescu verkleinern.

assutighilàre, assutiligàe, assutiligài , vrb: assutiligare, sutiligai Definitzione menguare sa grussària, essire o fàere fine, istrígile, làngiu Sinònimos e contràrios afinai, afinicare, assilingare, conciumire, infinigare, insutiligai, isgumentare, irromasire | ctr. ingrussai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu réduire Ingresu to thin Ispagnolu adelgazar, afilar Italianu assottigliare Tedescu dünner machen.

chimentàre , vrb: cimentai Definitzione fàere a orrugos; fàere chimentu, rumore coment'e de cosa segandho; malatratare / cimentai tropu un'animali = istracàrelu a tropu Sinònimos e contràrios acacigai, arrogai, fraganare, filchinare, malatratai, segai Frases chimenta linna a su fogu! ◊ sos carabbineris l'ant trabentau focu e li ant chimentau su bratzu ◊ si no ti ndhe andhas t'iscràbigo su bàculu a costas e ti chimento onzi mermu! ◊ su porcu cheret totu chimentadu pro lu cufetare e collire 2. chimentat in s'iscontza cabertura s'abba chi est proindhe a tragonaza ◊ totu custos corpos, ite sunt chimentendhe cue supra?! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu réduire qqch. en morceaux Ingresu to shatter Ispagnolu romper, desmenuzar Italianu frantumare, smozzicare Tedescu zertrümmern, zerschneiden.

ifiniàre, ifinigàre , vrb: irfiniare, irfinicare, irfinigare, isfinigai, isfinigare, issinigare, sfinigai Definitzione fàere fine, prus fine, menguare sa grussària; essire débbile, èssere pigau de sa debbilesa, bènnere mancu Sinònimos e contràrios afinai, afinicare, assilingare, assutighilare, infinigae, insutiligai, irrussare, isgumentare / dilmagiare | ctr. ingrussai Frases cun sa resolza Antiogu est ifinighendhe unu cantu de ozastru ◊ custa màniga cheret sighida a irfinigare pro intrare in sa forramenta ◊ sa fune si est irfinigada fintzas chi si est segada ◊ deo seo po m’issinigare! ◊ su cannone nostru est pro isfinigare su pane! 2. ifinigados che filu de seda, chentza prus alientu, andhant campandho de erbàgios e landhe (I.Patta)◊ ci mi pogno a ne dhos ghiare a sa giauna a domo issoro s'ant a issinigare in camminu! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu réduire, diminuer Ingresu to thin Ispagnolu adelgazar Italianu assottigliare Tedescu dünner machen.

inchijinàre , vrb: inchisinare, incinisae, incinisai, incinixai Definitzione betare chinisu, imbrutare de chinisu; abbruxare totu, fàere a chinisu Sinònimos e contràrios abbrugiai, afocazare, achighinare, infogai | ctr. ischinisare Frases cóntigas sunt chirchendhe a semenare lua e fogu e inchisinare onzi fera, onzi pianta, onzi pessone (G.A.Salis)◊ sunt allumendhe e inchisinendhe su logu ◊ innòi est su logu aundi arróliat e bacanat su crou e su fogu incinixat! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu réduire en cendres Ingresu to reduce to ashes Ispagnolu encenizar Italianu incenerare, incenerire Tedescu mit Asche bedecken, einäschern.

infinigàe, infinigài, infinigàre , vrb Definitzione fàere prus fine, torrare o menguare sa grussària de sa cosa, ma fintzes is capacidades de sa carena, de sa persona Sinònimos e contràrios afinai, afinicare, assilingare, assutighilare, conciumire, fragiare, ifiniare, insutiligai, irrussare, isgumentare | ctr. ingrussai 2. at a bivi turmentau de su surrúngiu fintzas chi at a mòrriri infinigau ◊ portu is manus infinigadas Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu réduire, user Ingresu to thin, to wear out Ispagnolu adelgazar Italianu assottigliare, logorare Tedescu feiner machen, verbrauchen.

insutiligài, insutiligàre , vrb: issutilicare Definitzione fàere prus fine, prus sútile, prus lébiu; menguare su papare o fintzes minimare su grassu in su papare Sinònimos e contràrios afinai, afinicare, assilingare, assutighilare, infinigae, isgumentare | ctr. ingrussai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu réduire, amincir Ingresu to thin Ispagnolu adelgazar Italianu assottigliare Tedescu feiner machen.

irfarinàre , vrb: isfarinai, isfarinare, sfarinai Definitzione fàere a farinos, fàere a farra, a sales, a orrughedhos piticos; dhue at logu chi dhu narant po irranare su moriscu Sinònimos e contràrios irfarfaruzare, sciarinai / afarratzai, infarraciai, pipionire Frases s’arrebbussu ndi est calau de is murus e si est isfarinau a terra Tradutziones Frantzesu réduire en farine Ingresu to pulverize Ispagnolu pulverizar Italianu sfarinare Tedescu zermahlen.

irminèscere , vrb Definitzione impiticare, torrare a prus pagu Sinònimos e contràrios ilminorigare, immeltzare, immenguare, menguai, miminare Frases in s'ierru irminescent is dies ◊ a issu dhi ant irminésciu s'istipéndhiu ◊ no crescet e no irminescet Tradutziones Frantzesu réduire, diminuer Ingresu to diminish Ispagnolu menguar, disminuir Italianu decurtare Tedescu kürzen.

ischirriolài, ischirriolàre , vrb: iscorriolare, schirriolai Definitzione bogare unu trastu a corriolos, a tiras Sinònimos e contràrios imbroconare, irbinarjare, iscorriare, iscorriaxai, isteressare, istratziolare, minutzare, schirrionai, spetzimingiae Frases su rú li at iscorrioladu sa bestimenta ◊ sos canes ti ant a ischirriolare sas carres! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu réduire en lambeaux Ingresu to tear to shreds (in) Ispagnolu despedazar, destrozar Italianu sbrandellare, stracciare Tedescu zerfetzen, zerreißen.

ispetolàre , vrb: ispetulare Definitzione segare a petolos, fàere a orrugos, nau de sa petza Sinònimos e contràrios ischirriolai, ispetatzare, ispitulliare, minutzare Frases animales malos ant ispetoladu unu pitzocu ◊ unu leone li at ispetoladu su bratzu ◊ mih no colet in mesus vostru unu leone e bos ispetolet a cantzos! 2. issindhe in sa zanna, a Mallena li aiat dau un'ocrada disisperada e li aiat bortau sas palas chin su coro ispetolau de su malumore nighedhu (S.Spiggia) Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu réduire en lambeaux Ingresu to tear to shreds (in) Ispagnolu despedazar carne Italianu sbrandellare Tedescu zerfetzen.

istizàre , vrb Definitzione bogare, segare o fàere calecuna cosa a tirighedhas fines, istacare is silibbas de sa conca de s'àgiu; fintzes arrasigare, istidhigare Sinònimos e contràrios afitai 2. fit istizendhe su fundhu brujadu de su labiolu cun d-una moneda Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu réduire en tranches minces Ingresu to cut in slight slices Ispagnolu cortar en tajadas finas Italianu ridurre in fétte sottili Tedescu in Scheiben schneiden.

istratziolàre, istratzolàre , vrb: istratzulare, straciulai Definitzione iscorriare s'orrobba, segare su bestimentu a iscórriu, a tiradura; fintzes pigare tirandho a cropu, de mala manera Sinònimos e contràrios ischirriolai, isterriolare, iscorriai, minutzare Frases s'at istratzoladu sas vestes de su dispiachere 2. tristu e niedhu disisperu bos istràtzulat su coro Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu réduire en lambeaux Ingresu to tearto shreds (in) Ispagnolu desgarrar Italianu sbrandellare Tedescu zerfetzen.

miminàre , vrb: minimare Definitzione bènnere mancu, torrare a prus pagu, arresurtare prus pagu, prus piticu, torrare agoa de mannària o de cantidade, fàere is míminas Sinònimos e contràrios abasciai, amenguai, ilminorigare, immeltzare, immenguare, impagonzare, irminguie, mindigai, minorai, torrae | ctr. ammanniae, crèschere Frases cantant in sas chentinas miminendhe carradas e mesinas! ◊ imbetzendhe sos annos creschent, ma vertude e briu solint miminare ◊ custa Banca no creschet e antzis la cherent fàghere miminare ◊ creschet su lussu e míminat s'afetu ◊ cun custas sicagnas, sas funtanas sunt miminendhe ◊ sas dies bellas sunis minimendhe (A.Marceddu) Ètimu ltn. minimare Tradutziones Frantzesu décroître, rétrécir, réduire Ingresu to decrease, to reduce, to restrict Ispagnolu disminuir, menguar, mermar Italianu decréscere, restrìngere, ridurre Tedescu vermindern, senken, kürzen, verkleinern.