Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

bacànte , agt: bagante, baganti Definitzione chi no est prenu, chi no est ocupau Sinònimos e contràrios bódiu, isvacu, líchidu 1 / ibbàidu Maneras de nàrrere csn: èssere o istare in b. = in bóidu, coment'e apicadu, in tàntaris; lassare a ccn. in b. = ispetendhe in debbadas, chentza segurtade, chentza risposta; annada bagante = metzana, de incunza iscassa; conos bagantes = irfortzu de bombitare ma chentza catzare nudha Frases su casu, faghindhe sas seadas, si ponet in sa pasta illadiada dassendhe bagante un'orizu a inghíriu ◊ est in bagante tra chelu e terra ◊ at postu s'iscala cun d-unu pede in bagante e ch'est rutu 2. che as pérdiu su primu ammorau, su segundhu, e si che perdes custu puru che abbarras in bagante! Sambenados e Provèrbios prb: chini iscioberat tanti ci arruit in baganti Ètimu ltn. vacante Tradutziones Frantzesu vacant, vide Ingresu empty Ispagnolu vacante Italianu vacante, vàcuo Tedescu frei, leer.

baldàna , nf: bardana 2 Definitzione tretu de muru; fintzes buidu o tretu buidu inter duos muros Sinònimos e contràrios ala, parte / bódiu, imbaga 3. de su chi apo imparadu mi ndh'at restadu una bardana in conca Tradutziones Frantzesu vide Ingresu interspace Ispagnolu intersticio Italianu intercapèdine Tedescu Zwischenraum.

bódiu , agt, nm: bóidu, bóitu, búdiu, buidu, búidu, búitu, búriu, vóidu Definitzione nau de istrégiu, chi est chentza nudha aintru; fràigu piticu po dhue pònnere cosa, tretu, logu chentza nudha / erba búdia = Avena sterilis Sinònimos e contràrios bacante, isvacu, líchidu 1, sbuidu, tufudu / tuva, vasiu | ctr. prenu Maneras de nàrrere csn: fàghere unu bóidu = istuvonai; pònnere su pè in bóidu = pònnere su pede in bacante; fàghere in bóidu = circai una cosa e no dh'agatai, picai pro debbadas Frases apu agatau cust'ampudha, prena: is atras funt buidas ◊ sa cícara de s'àcua est búida 2. sos porcos los ponent in su boidedhu 3. su tiru mi at fatu bóidu ◊ est rutu in bóidu ◊ no bi apat unu momentu de bóidu in sa vida bostra! ◊ pone cosa suta ca si segat corpendhe in bóidu! Sambenados e Provèrbios prb: sacu bódiu no istat ritzu Ètimu ltn. vocitus Tradutziones Frantzesu vide Ingresu empty (space) Ispagnolu vacío Italianu vuòto, vano Tedescu leer, Raum.

caúdu , nm, agt Definitzione buidu de una mata; chi est buidu / una dente cauda = dente mantzada, buida, tuvuda, guasta; monte caudu, élighe cauda = chi dhue at buidos mannos, grutas Sinònimos e contràrios bódiu, tuva / cafudu, tufudu | ctr. pienu 2. in domo de tiu Sanna bidei sos fizos manighendhe a caudu, a mossos mannos ◊ su tempus impressadu manighendhe a caudu colat deretu ◊ a caudu a caudu su tempus si mànigat a tie! Ètimu ltn. cavus Tradutziones Frantzesu creux, vide Ingresu hollow Ispagnolu hueco Italianu vuòto, incavato Tedescu leer, hohl.

ibboidàdu , pps Definitzione de ibboidare Tradutziones Frantzesu vidé Ingresu emptied Ispagnolu vaciado Italianu svuotato Tedescu entleert.

illibértu , agt Definitzione chi est chentza o cun pagos impreos, chentza nudha, chentza impedimentos, líbberu Sinònimos e contràrios iltóigu, irgaitzu | ctr. impiciadu, impreadu Frases Bustianu si fut ammungiau a fàere cosas de pagu umpériu, po tènnere sa mente illiberta de a cussos pentzamentos (Deidda-Saderi)◊ is cuadheris cricant de si pònnere a méngius manera po agatare su giassu prus illibertu in sa cursa Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu vide, dégagé Ingresu clear Ispagnolu desocupado, libre Italianu sgómbro Tedescu leer, frei.

líchidu 1 , agt: líticu Definitzione nau de istrégiu o de logu inue faet a pònnere cosa, chi no dhue at nudha, fintzes chi est netu, límpiu; nau de unu mezu de trasportu, chi no portat càrrigu, nau de una terra, chi no dhue ant semenau o prantau nudha Sinònimos e contràrios bódiu, isvacu, scàrrigu, vasiu | ctr. càrrigu, prenu Maneras de nàrrere csn: andhare, vènnere a manos líticas = a manos iscutas, chentza leare nudha; pesu l. = netu Frases in carrela colaiat unu pedidore cun sa bértula líchida ◊ sas tassas no istant mai prenas e ne mai líticas ◊ s'istàntzia est líchida ca ndhe amus bogadu totu pro illatare ◊ si aiat tremesatu de prenare sos istèglios líticos 2. ti ndhe ses ghiradu cun s'àinu líchidu: li podias barriare nessi linna? ◊ unu càmiu mannu cun pagos sacos de cosa est líchidu! ◊ ocannu amus lassadu s'ortu líchidu, gai pasat ca li faghet bene Ètimu ltn. liquidus Tradutziones Frantzesu vide Ingresu empty, unloaded Ispagnolu vacío, descargado Italianu vuòto, scàrico Tedescu leer.

sbuídu, sbúidu, sbuíu , agt: irbóidu Definitzione chi est chentza nudha aintru; fràigu pitichedhu po dhue pònnere cosa / èssiri s. de brenti = chentza papare, famiu, a fiancos buidos Sinònimos e contràrios bacante, bódiu, líchidu 1, tufudu, vasiu | ctr. prenu Sambenados e Provèrbios prb: sa brenti prena no creit a sa brenti sbuida Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu vide Ingresu empty Ispagnolu vacío Italianu vuòto Tedescu leer.