Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

aconculedhàre , vrb Definitzione fàere a cónculu, aciuvai, fàere a fossu, nau de is ogos, de is trempas Sinònimos e contràrios aconcuare, indevucare, istuvucare, tuvucare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu creuser Ingresu to hollow out Ispagnolu hundirse los ojos Italianu incavarsi (détto degli òcchi, delle guance) Tedescu einfallen (für Wangen, nau po is trempas), tiefliegen (für Augen, nau po is ogus).

afallàda , nf Definitzione mescamente in su terrenu, tretu coment'e a fossu pagu pagu, unu paris prus bàsciu de su logu totu a inghíriu coment'e chi si siat abbasciau a incracadura Sinònimos e contràrios afalladura 2. sa praga in sa pedhe comente at sanadu at lassadu un'afallada Tradutziones Frantzesu dépression, affaissement Ingresu hollow Ispagnolu hundimiento, depresión Italianu avvallatura, depressióne Tedescu Senkung.

afalladúra , nf Definitzione su afallare, fintzes tretu de terrenu afalladu (mescamente si est terra betada, móvia, o si at cédiu de asuta faendho unu pagu a fossu inue dhu faet a tretos comente si ndhe biet in is istradas noas) Sinònimos e contràrios affallada, forada / abbasciamentu Tradutziones Frantzesu dépression, affaissement Ingresu hollow Ispagnolu hundimiento, depresión Italianu avvallatura, avvallaménto Tedescu Senkung.

afallàre , vrb Definitzione si narat de sa terra móvia, e de cosas deasi, chi si calant, si abbàsciant comente apomentant Frases comente proet, sa terra arada si afallat ◊ si lu leas a sachedhadura, su sacu, sa cosa afallat e bi ndhe cabet de prus ◊ su rumore at afallau ◊ in su tretu chi est fata cun terra betada (acurtzu a sos pontinos) s'istrada afallat, si che abbàssiat Tradutziones Frantzesu s'affaisser Ingresu to hollow, to cram Ispagnolu hundirse Italianu avvallarsi, costipare Tedescu einsinken.

càfa , nf, nm: cafu, gafu Definitzione genia de aperta, de fossu, in su terrenu o in calecuna cosa Sinònimos e contràrios calanca, calancolu, imbaga, percolu, tuvedha Maneras de nàrrere csn: cafu de àrbure = tuvedha, bóidu in su truncu; pònniri su pei in cafa = pònnere su pè in bóidu, trambucare Tradutziones Frantzesu cavité Ingresu hollow Ispagnolu cavidad Italianu cavità Tedescu Höhle.

caúdu , nm, agt Definitzione buidu de una mata; chi est buidu / una dente cauda = dente mantzada, buida, tuvuda, guasta; monte caudu, élighe cauda = chi dhue at buidos mannos, grutas Sinònimos e contràrios bódiu, tuva / cafudu, tufudu | ctr. pienu 2. in domo de tiu Sanna bidei sos fizos manighendhe a caudu, a mossos mannos ◊ su tempus impressadu manighendhe a caudu colat deretu ◊ a caudu a caudu su tempus si mànigat a tie! Ètimu ltn. cavus Tradutziones Frantzesu creux, vide Ingresu hollow Ispagnolu hueco Italianu vuòto, incavato Tedescu leer, hohl.

conculínu , agt Definitzione nau de cosa fata a fossu, mescamente tundhu, cun sa parte buida aintru Sinònimos e contràrios copudu, cunculutzu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu concave Ingresu hollow Ispagnolu cóncavo Italianu còncavo Tedescu konkav.

cunculútzu , agt: cungullutu Definitzione nau de cosa fata a fossu, mescamente tundhu, cun sa parte cofuda aintru Sinònimos e contràrios cafudu, conculinu, copudu, pojútulu, putudu, tufudu | ctr. còrcobe, cucurúciu, cucurudu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu concave Ingresu hollow Ispagnolu cóncavo Italianu còncavo Tedescu konkav.

devucàre , vrb Definitzione fàere cofuda una cosa, istuvonare a fundhu Sinònimos e contràrios afungurai, aprofundai, aprofundhire, indevucare, istuvucare, stuvulai, tuvucare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu creuser Ingresu to hollow out Ispagnolu cavar Italianu incavare Tedescu aushöhlen.

incheàdu , pps, agt Definitzione de incheare; fatu a chea, coment'e fatu a fossu Sinònimos e contràrios ischeadu / incolonconau 2. gighet sos ojos incheados Tradutziones Frantzesu creux Ingresu hollowed out, hollow Ispagnolu hundido Italianu incavato Tedescu ausgehöhlt.

indevucàre , vrb: irdevucare Definitzione istuvionare, fàere prus tuvuda una cosa coment'e pigandho o bogandho de su fundu, abbasciandho su fundhu Sinònimos e contràrios afungurai, aprofundai, aprofundhire, devucare, irfungudare, istuvucare, stuvonai, stuvulai, tuvucare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu approfondir, creuser, caver Ingresu to hollow out Ispagnolu ahuecar Italianu approfondire, incavare Tedescu tiefer machen, aushöhlen.

ischeàre , vrb: ischejare, ischiare 1 Definitzione pigare e bogare de sa chea, o fintzes fàere su fossu coment'e a iscartadura po ndhe bogare una mata de fundhu; fàere coment'e unu fossu segandho a tundhu (de s'orrobba, de sa pasta téndhia o àteru) coment'e intrandhoche a mesu e torrandho a s'oru po dhi giare una forma, coment'e a cuidu, a curva (es. po fàere s'inghíriu de su tzugu, de su codhu, in bestimentu: is malloredhos – macarrones tundhos – s'ischeant a istrecadura cun su pódhighe mannu)/ i. un'imbreaghera = scexiai Sinònimos e contràrios incheare, ischifire, scotai Frases s'ischeat su carbone ◊ si li est alluta sa piatza belle e pronta a ischejare ◊ est andhau a ischejare sa chisina, in sa piatza brusiada 2. su tretu de su suircu e de su trugu s'ischeat, in sa robba, pro chi su traste potat rúere menzus ◊ su piu cheret ischeadu a rodilla pro lu fàghere a bicos ◊ amus fatu macarrones tundhos ischeados a manu ◊ pisedhos, deo los ischio, sos macarrones, e bois los abberides e los cumponides chi no essat s'unu dae s'àteru! ◊ sos macarrones tundhos s'ischeant cun sa mata de su pódhighe mannu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu creuser, donner une forme Ingresu to hollow out, to shape Ispagnolu ahuecar, cortar dando una forma Italianu incavare, sagomare Tedescu aushöhlen, modellieren.

istuvucàre , vrb Definitzione fàere tuvudu, tuvucu, o de prus Sinònimos e contràrios afungurai, aprofundai, aprofundhire, devucare, indevucare, irfungudare, stuvulai, tuvucare Frases sos antigos ant istuvucadu sas rocas pro bi pònnere sos mortos Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu creuser Ingresu to hollow out Ispagnolu ahuecar Italianu incavare, scavare Tedescu aushöhlen, graben.

stubíu , agt: stuviu Sinònimos e contràrios bódiu, tuvu / aciuvau, cafudu | ctr. pienu Tradutziones Frantzesu creux Ingresu hollow Ispagnolu hueco Italianu cavo Tedescu hohl.

stuviòni , nm Definitzione istampu mannu fintzes calanca de muru Sinònimos e contràrios mortisa, stuviolu, tuviolu, stuvuladura Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu cavité Ingresu hollow Ispagnolu cavidad, hueco Italianu incavatura, incavo Tedescu Aushöhlung.

tufúdu , agt: tuvudu, tuvutu Definitzione chi est totu a tuvas, a tuvu, a buidedhos o fintzes a buidu mannu (nau de ebrúgiu, es. fenugu de ortu, chi at pérdiu abba, béciu, passau); nau de istrégiu, chi che portat su fundhu in bàsciu, chi est a costaos artos; nau de fémina, chi no impríngiat, chi no faet fígios Sinònimos e contràrios acogalzadu, cafudu, copudu, putudu / mantzadu / bóidu, cambarau, stuvau, túvaru, tuvatu, tuvonadu, tuvonatu, tuvu / cdh. pulciosu / bíciu | ctr. pienu Frases cust'arraiga est tuvuda ◊ zughet una dente tufuda ◊ dhoi at una mata manna totu tuvuda ◊ un'istrasura de abba dh'at custrinta a si aprigare in d-unu crecu tuvudu 3. cun totu is féminas chi at praticau no at tentu unu fillu: mi narat s'idea ca fiat povintzas tuvudu! ◊ totus pentzànt chi femu tuvuda, e invècias immoi seu príngia! 4. cussu at a portai fintzas su ciorbedhu tuvudu! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu creux, filandreux, fibreux Ingresu hollow, stringy, thready Ispagnolu hueco, fibroso Italianu cavo, stoppóso, fibróso Tedescu ausgehöhlt, faserig.

túvu , nm, agt Definitzione logu o tretu buidu, prus che àteru aintru de calecuna cosa ma no fatu apostadamente; sa càscia de su petus ue, in sa carena, dhue funt is prumones e su coro; chi est fatu a buidu, a buidedhos; nau de logu, afallamentu abbasciamentu mannu in su terrenu / bardu t. = cardu cun sa parte de mesu buida, a bisura de canna Sinònimos e contràrios tuva / bóidu, stuviu, tufudu, túvinu, tuvonadu, tuvonatu Frases tuvu de saucu ◊ apo chircadu in matas, tuvos e carrarzos 2. bi at àlvures tuvas ◊ deo in sa terra tuva beto sa vena e olzu in terra sútile e renalza Ètimu ltn. *tufus Tradutziones Frantzesu creux, cavité Ingresu hollow Ispagnolu hueco Italianu cavo, cavità Tedescu ausgehöhlt, Höhlung.

tuvucàre , vrb Definitzione fàere tuvudu, fundhudu Sinònimos e contràrios afungurai, aprofundai, aprofundhire, devucare, indevucare, istuvucare, stuvulai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu creuser Ingresu to hollow out Ispagnolu ahuecar Italianu incavare, approfondire Tedescu aushöhlen.