Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

abbinài , vrb: abbinare Definitzione isciúndhere in o cun binu, betare binu a calecuna cosa (fintzes giare a bufare a un'animale po cura); bufare binu meda, su si giare a su binu, a bufare; nau de frutuàriu, guastare coment'e faendhosi a binu, aghedu; abbinare est fintzes a murigare su mustu in is cubones po no si aghedare su pígiu de pitzu de sa binatza Sinònimos e contràrios afegare, afegonare, imbreacare, infegare Frases in s’atóngiu, su crabaxu chi teniat binu, abbinàt is crabas, mesu litru a totus 3. custa figu niedha, si no est collida apenas tinghindhe, si prúdigat in su culatzu e si abbinat totu Tradutziones Frantzesu tremper dans le vin, s’enivrer Ingresu to rinse with vine Ispagnolu mojar con vino, emborracharse Italianu avvinare Tedescu Wein tränken.

binitólu , nm Definitzione binu de pagos grados de àrculu, lenu Sinònimos e contràrios binichedhu, piriciolu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu petit vin, piquette Ingresu light wine Ispagnolu vinillo Italianu vinèllo Tedescu leichter Wein.

bínu , nm: vinu Definitzione súciu de s'àghina, postu a budhire cun sa binatza e postu in carradas, apustis chi at acabbau de budhire / min. binichedhu, nau prus che àteru in su sensu de binu lenu / su b. podet èssere: de fatura mústiu, nou, fatu, betzu, de iscupu o iscolu, de prentza; de colore biancu, craru (fintzas ocru de prédiche), ruju, niedhu; de sabore durche, bucante, ranchitzu, aspru, argu, axedu o ispuntu; de àrculu, càlidu, lenu, irbentiadu; genias o calidades de binu: cannonau, crannàcia, giogantinu, malvasia, mónica, muscadedhu, nuragus, vermentinu, arvesiniadu; b. crú = chi no li ant dadu incubonadura nudha, fatu e cracau; b. acotadu = binu prus bonu, fatu annunghindhe saba de mústiu etotu; b. chi rezet in s'ungra = callau, bonu meda Maneras de nàrrere csn: tocare su b. = comintzare, inghitzai su binu nou; bogai b. = leare binu (dae sa cuba); fàghere b. malu (nau de chini s'imbriagat)= iscúdiri, certai, fai machioris, dannus a imbriagu; èssere allegru a b. = chi at bufadu meditu; b. de féminas = lenu, de pagos grados; èssiri aciupau de b. che un'ispòngia = imbriagu pérdiu, a una feghe; assigurai su b., mudare su b. = iscolomare su binu a un'àteru isterzu pro lu lassare netu de feghe Frases sos binos, si sunt de ua e bene contivizados, sunt bonos totu ◊ no ndhe agatas in totue binu chi rezet in s'úngia ◊ candho no at dinari pro ispèndhere, s'ànima in contu de binu diat bèndhere! (Piga)◊ cussu fuedhat a su binu che a un'amigu!◊ de candho mi fit faghindhe male, de binu no dhe so bufendhe 2. est unu bibidore, si cochet a làdhara e fachet binu malu puru Sambenados e Provèrbios prb: ómine de binu, ómine de sisinu ◊ binu bonu finas a fegi Terminologia iscientìfica bfg Ètimu ltn. vinum Tradutziones Frantzesu vin Ingresu wine Ispagnolu vino Italianu vino Tedescu Wein.

bucànte, bucànti , agt: abbucante Definitzione chi praghet a buca, nau de su binu po su sabore Sinònimos e contràrios abbucatu, bucantinu Frases custu binu est bellu, gustosu e bucanti Ètimu itl. abboccante Tradutziones Frantzesu vin moelleux Ingresu palatable Ispagnolu abocado Italianu abboccato Tedescu süß.

cannonàdu , nm, pps: cannonatu, cannonau Definitzione calidade de àghina niedha chi giaet unu de is méngius binos sardos / coment'e pps., de cannonare Sinònimos e contràrios cagnolare Frases su cannonau cosa sua si callat in s’unga! Terminologia iscientìfica frt, bfg Tradutziones Frantzesu vin rouge exquis Ingresu delicious wine of red quality Ispagnolu garnacha Italianu vino prelibato di qualità róssa Tedescu köstliche Rotweinsorte.

ifegàre , vrb: irfecare, iscegiai, isfegare, sfegiai Definitzione cambiare su binu a un'àtera carrada po no dhu lassare in sa feghe; isturdire s’imbriaghera, caciare su binu bufau Sinònimos e contràrios ilbarulire, ismarmire, scexiai / bombitai, caciae Frases su binu fit ispetziale e babbu, pustis de l'àere ifegadu, lu poniat in ampullas e carradellos minores ◊ a primos de su mese de nadale ilfegant su binu, sa prima bolta Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu cuver son vin Ingresu to get over one's drunkenness Ispagnolu desollar, dormir el vino (la zorra, el lobo) Italianu smaltire la sbòrnia Tedescu den Rausch ausschlafen.

murichèdha , nf Definitzione unu tanti pagu pagu (de cosa de papare, de bufare, de àteru) Sinònimos e contràrios arroghedhu, pibinida, pimpirida, piticada, ticu, tzuniedhu Tradutziones Frantzesu petit peu, petit bout, une goutte de vin Ingresu tiny bit Ispagnolu pellizco, gota Italianu zinzino Tedescu Stückchen (mangiare), Schlückchen (bere).

mustalóru , nm: mustarolu, mustatzolu, mustitzolu Definitzione binighedhu lenu, mescamente su chi si faet aciunghendho abba a sa binatza chentza prentzada, apustis bogau su mustu Sinònimos e contràrios binitolu, piriciolu Frases custu mustarolu consolat sa genti sidia! ◊ unu màtulu de cosa apicadu signalaiat chi b'aiat mustatzolu a bufare ◊ a s'ómine chi est veru imbreagone deghet custu castigu: dae primu de pasare mustitzolu retiradu a presone! (F.Santoru) Terminologia iscientìfica bfg Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu petit vin, piquette Ingresu light wine Ispagnolu vinillo, aguapié Italianu vinèllo Tedescu leichter Wein.

piriciólu, piricióu , nm: pirigiolu, piritzolu, priciolu Definitzione binighedhu lenu, fatu aciunghendho abba a sa binatza chentza prentzada, pustis bogau su mustu, e lassandhodha in sa cubedina calecuna die Sinònimos e contràrios binetu, binichedhu, binitolu, binuciolu, mustaloru, pició Frases su piriciou tocat a dhu bufai innantis chi bengat tempus callenti, ca si pudescit ◊ oje, gadimassestat, toco su piritzolu! Terminologia iscientìfica bfg Tradutziones Frantzesu petit vin, piquette Ingresu light wine Ispagnolu aguapié Italianu vinèllo Tedescu Tresterwein.

scexiài , vrb: scixiai Definitzione lassare o istare fora a irbentiare, a pèrdere s'efetu de s'àrculu, a isturdire s'imbriaghera: nau de su furru allutu inchesu, pèrdere calore, ifridare; fàere o lassare passare s'arrennegu Sinònimos e contràrios ibentiare, ifegare*, ilbarulire, iscoturare, ismarmire / irfriargiare Frases candu s'imbriagu at scixiau si ndi est pesau ◊ si torrat imbriagu, bogancedhu a foras a scixiai! ◊ a is tres de merí funt ancora a scexiai, imbriagus ◊ su forru candu si ponit su civraxu a coi benit tupau po no scexiai 2. sa sorga dha lassat scixiai, a sa nura, ca gei torrat sola sola! Tradutziones Frantzesu cuver son vin Ingresu to get over one's drunkenness Ispagnolu dormir el vinola mona Italianu smaltire la sbòrnia Tedescu den Rausch ausschlafen.

vinatéri , nm Definitzione bendhiolu de binu Sinònimos e contràrios tzilleràgiu Tradutziones Frantzesu marchand de vin Ingresu wine-seller Ispagnolu vinatero Italianu vinàio Tedescu Weinhändler.