Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

acódhu , avb, iscl: acollu 1 Definitzione est innòi, est bénniu, si bit Sinònimos e contràrios addeallu, allodhu, midhu Frases a s'arbeschidorza acodhos, sos piratas! (G.Sanna)◊ chie tenet dinaris de avassu, de los impiegare acolla s'ora! ◊ che passat una die, duas, tres… a candho acollu totu caratzadu! ◊ si chircas unu padronu, su padronu acollu inoghe! Tradutziones Frantzesu le voici, le voilà Ingresu here he is! Ispagnolu ¡helo aquí! Italianu èccolo! Tedescu Gastfreundschaft, Heim.

allochélu , avb Definitzione allodhu in cudhane, adheni! Sinònimos e contràrios alloncedhu, billuchelu, mianchelu, millichelu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu le voilà! Ingresu here he is! Ispagnolu ¡helo aquí! Italianu èccolo! Tedescu hier ist er!

allódhu , avb, iscl: allollu Definitzione foedhu chi si narat, coment'e inditandho, po unu o calecuna cosa chi essit, si biet o benit totinduna Sinònimos e contràrios achelu, acodhu, addeallu, adhicoe, ajallu, edheà, ellodhu, lallodhu, lalu, midhu, mirodhu Frases allodhu, dh'apu biu s'istedhu brincadori! ◊ nosu iaus a bolli: pedia sa gràtzia, allodhu in pratza! ◊ mellus a narri "allodhu" che "alloncedhu" ◊ nomenau su molenti… allodhu presenti! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu le voilà Ingresu here he is! Ispagnolu ¡helo aquí! Italianu èccolo Tedescu hier ist er!

cradiadòre , nm Definitzione agiuante de unu giòmetro o de ingenieri candho faet rilievu topogràficu (poderat su cràdiu o canna) Sinònimos e contràrios cannigiadori Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu arpenteur Ingresu surveyor's helper while he is making topographic relief Ispagnolu ayudante que pone los piquetes para medir Italianu canneggiatóre Tedescu Feldmeßgehilfe.

eàllu! , iscl: eddeallu Definitzione ea + lu (o + la) Sinònimos e contràrios allu 2! / achelu!, acoghi!, ajallu, edheà!, millichelu! Frases ealla chi che lórumu si est fata! ◊ in sa labia chi est tota lascinzu, pro pagu chi ti fides, ealla fata! ◊ tota sa fortza tua ealla in cue! ◊ eallu a babbu ingruxadu, isarghendhe su trigu! ◊ eallu s'istedhu de chenadorzu! ◊ eallumiche betzu e chentza cojadu! ◊ s’ammorada mea ealla! Tradutziones Frantzesu voilà! Ingresu here he (she, it) is Ispagnolu he aquí, he allí Italianu ècco! Tedescu da!

ísce , prn: isse Definitzione prn. chi s'impreat po una tertza persona ómine / a, cun, de, in, pro, tra isse; iss'etotu = itl. égli stésso Sinònimos e contràrios ísciu Frases est intradu a créjia isce chin sa muzere ◊ isse benit cun megus ◊ so andhadu cun isse ◊ cudha cosa l'apo dada a isse andhe chi no l'as chérfida tue ◊ aficu b'at, in isse!…◊ iseta a isse ca a solu no ti abbales! ◊ pejus pro isse! ◊ male pro isse est, si faghet gai! ◊ custu triballu si l'at fatu isse etotu Sambenados e Provèrbios prb: chie no est bonu pro isse no est bonu pro sos àteros Ètimu ltn. ipse Tradutziones Frantzesu il, lui Ingresu he, him, himself Ispagnolu él, sí Italianu égli, lui, sé Tedescu er, sich.

íscia 1 , prn: issa Definitzione prn. chi s'impreat po una tertza persona fémina / a, cun, de, in, pro, tra issa; issa etotu = itl. lèi stéssa, da sè Sinònimos e contràrios cussa Frases pache e cuntentesa a íscia puru e a totu s'eréntzia! ◊ sa pitzinna si faghet su letu issa etotu Ètimu ltn. ipsa Tradutziones Frantzesu elle Ingresu she, he Ispagnolu ella Italianu élla, lèi Tedescu sie.

ísciu , prn: issu Definitzione prn. po persona ómine, sugetu e cumplementu Sinònimos e contràrios isce Frases zai dh'isco, no cherzo chi mi dh'imparet issu! ◊ bollu abbarrai cun issu ◊ fui pensandu de andai auba de issu ◊ custa est faina po issu ◊ is àturus no faint comente a issu ◊ bae a sa de issu e as a agatare su chi disizas ◊ de issu no ischio nudha ◊ inoghe cumandhat, ordinzat e faghet totu issu Ètimu ltn. ipsu(m) Tradutziones Frantzesu il, lui Ingresu he Ispagnolu él, sí Italianu égli, lui Tedescu er.

ísse , prn: issu Definitzione prn. de 3ˆ persona sing. chi s'impreat po ómine o mascu: pl. issos, issus Maneras de nàrrere csn: a, de, cun, pro, tra isse; si ponet cun valore de "própiu gai, abberu": continu fit, isse! = est abarrau sempri de aici, a sa sighida, sentza de cambiamentu, sentza de alléviu; como siat, isse, chi… = intimore si…, e ita si!…; de issu = sou Frases deo so andhadu, ma isse no bi est bénnidu ◊ nàralu a isse! ◊ pejus pro isse! ◊ beni chin issu! ◊ cherzo a isse, no a tie! ◊ custas cosas si las at pessadas tra isse 2. como siat, isse, puru, chi nos fetant pagare totu cussu!… Ètimu ltn. ipse, ipsu(m) Tradutziones Frantzesu il Ingresu he, him Ispagnolu él Italianu égli, lui Tedescu er.