ingranídu , pps, agt: ingranitu,
ingraniu Definitzione
de ingranire; nau de su granu (laores) chi est bellu, fatu, fintzes matucu, e si narat de àtera cosa puru chi faet granu o est a bisura de granu; nau de persona, chi est mannatza, bene créschia
Sinònimos e contràrios
trempidu
/
chibosu,
impisiu,
maduru
| ctr.
abbiveradu,
bíciu
2.
s'ispiga a conca bàscia est ingranida ca sustàntzia at meda e tenet pesu (A.Dettori)◊ candho su trigu est ingranidu e sicu ndhe cheret messadu ◊ sa ua ocannu no est ingranida nudha, cun su sicore chi at fatu
Tradutziones
Frantzesu
prospère
Ingresu
prosperous,
healthy
Ispagnolu
lozano
Italianu
prosperóso
Tedescu
blühend.
nédidu , agt Definitzione
nau de gente e de frutu, chi no tenet neghe, sanu, chentza pecos; si narat fintzes in su sensu de craru, singillu, connotu
Sinònimos e contràrios
bonu,
líaru,
nébidu*,
nidu 2,
sanu
/
ciaru,
ladinu
| ctr.
neciadu,
néciu
Frases
est nédidu su ranu candho no at difetu perunu
2.
nédida est sa Luna in note giara ◊ nédida est sa cara candho unu est sintzeru o una boghe connota
Tradutziones
Frantzesu
intact,
sain
Ingresu
integral,
healthy
Ispagnolu
íntegro,
sano
Italianu
ìntegro,
sano
Tedescu
unversehrt,
unbescholten,
makellos.
saludadósu , agt Definitzione
chi faet bene a sa salude
Sinònimos e contràrios
sanidosu
Frases
cust'abba est saludadosa
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
salutaire
Ingresu
healthy
Ispagnolu
saludable
Italianu
salutìfero
Tedescu
gesund,
heilsam.
sànu , agt, nm, pps: Definitzione
nau de gente, animales, matedu, frutuàriu, chi no tenet maladia, chi no portat mància e ne difetu perunu; nau de cosa, chi no faet male o, antzis, chi faet bene a sa salude; nau de unu po su fàere, chi est bonu, onestu (a/c.: si narat fintzes coment'e pps.)/ min. sanedhu, sanichedhu
Sinònimos e contràrios
líaru,
síncaru
/
sanidosu
| ctr.
demadu,
malàdiu,
temosu,
tunconidu
Maneras de nàrrere
csn:
sanu che pische = sanu de abberu; male sanu = chi est tunconidu, chi tenet neghe a su saludu; si ti cheres sanu… = mineta
Frases
sanedhu est naschiu su pitzinnu nobu? ◊ zughet sas ancas sanas e fortes de pòdere caminare ◊ mellus pòberu e sanu chi no ricu e malàidu ◊ no sos sanos tenent bisonzu de cura, ma sos malàidos ◊ si ti cheres sanu bae a su cumandhu!
2.
in montes bi at aera sana ◊ màndhigu bambu màndhigu sanu
3.
fit ómine onestu e de sentiu sanu
4.
ischidu chi Cristos aiat sanu unu tzegu in sàpadu, sos Fariseos intrant in cundierra pro lu acusare ◊ los at sanos dae maladias malas
Sambenados e Provèrbios
prb:
a linna sana no dh'intrat brèmini
Ètimu
ltn.
sanus
Tradutziones
Frantzesu
sain
Ingresu
healthy
Ispagnolu
sano
Italianu
sano
Tedescu
gesund.