cunséltu , nm, agt: cussentu,
cussertu Definitzione
su èssere comente si tocat, chistiu, assentau, sanu, bene cuncordau, in paghe, de acórdiu, nau de unu, de una cosa, de unu logu (a bortas fintzes pps. de cussertare); càntigu a tenore
Sinònimos e contràrios
assentu,
cuncórdia,
óldine
/
cuncordu,
cunseltadu
| ctr.
iscunsertu,
isórdulu
Maneras de nàrrere
csn:
pònnere su logu in cussertu = remonire, allichidiri su logu; cantare a c., cussertu de tenores = cuncordu, càntigu de sos prus antigos de sa tziviltade sarda; èssere de malu cussertu = de índula mala, reberde, tostorrudu
Frases
istant in bonu cussertu respetèndhesi parebare ◊ a bi ndh'at de cussertu in cussa domo… totu betada apare la tenent! ◊ no bi ndhe at de cussertu in sa famíllia chi su babbu o sa mama sunt dados a su físsiu ◊ est bénnidu isse, ca nachi poniat sa zente in cussertu ◊ teniat bisonzu de pònnere cussentu in sas ideas suas ca giughiat su coro brincandhe che macu
2.
como l'azes cusserta, sa Sardigna!…
3.
za ses cussertu cun cussa ruta chi as dadu!…◊ chimentu, atitos, càntigos de mortu, iscracàllios de risu matzoninu, mumujones de bentu… s'inferru cunzuntu: totu custu cunsertu mi batiat s'ànimu a pitu ’e dentes! (G.Ruju)◊ ite cussentu bi aiat totindunu in cussa domo!…
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
ordre,
sain,
fonctionnant
Ingresu
tidy,
working,
sound
Ispagnolu
orden,
arreglado,
funcionante,
sano
Italianu
órdine,
compósto,
ordinato,
funzionante,
sano
Tedescu
Ordnung,
geordnet,
funktionierend,
gesund.
líaru , agt: lieru,
líeru Definitzione
su significau de su foedhu fut antigamente cussu de líbberu, nau de su serbidore chi s'iscabbulliat de su mere, fut a contu suu in totu e gosàt de totu is diritos: como dhu narant pruschetotu de frutu, de gente, de animale chi no tenet neghe peruna, chi est bellu sanu; si narat in su sensu de líbberu e in su sensu de deretu puru, ténneru (nau de matas e fintzes de gente)
Sinònimos e contràrios
daretu,
sanu,
síncaru
/
líbberu
| ctr.
demmu,
mantzadu,
neciadu
Frases
frutuàriu lieru ◊ no est ómine lieru, cussu, no: est sempre curendhe! ◊ su catigadore est betzu, sicu ma lieru ◊ est fémina gentile e risulana, liera e bella
2.
sentidus lierus ◊ s'àbbile atzuda e liera costoit su nidu in punta de sa rundha ◊ candho líera apo a èssere dae impignos bi apo a bènnere che monza in Terra Santa
3.
mama mia a otanta annos fuit líara che pinna e che zughiat cantaganta unu sacu de patata subra su cúcuru (Z.A.Cappai)◊ su biadu de babbu candho fiat birde fiat líeru che canna
Ètimu
ltn.
liber, libera
Tradutziones
Frantzesu
intègre,
sain
Ingresu
integral
Ispagnolu
íntegro
Italianu
ìntegro
Tedescu
unversehrt.
nédidu , agt Definitzione
nau de gente e de frutu, chi no tenet neghe, sanu, chentza pecos; si narat fintzes in su sensu de craru, singillu, connotu
Sinònimos e contràrios
bonu,
líaru,
nébidu*,
nidu 2,
sanu
/
ciaru,
ladinu
| ctr.
neciadu,
néciu
Frases
est nédidu su ranu candho no at difetu perunu
2.
nédida est sa Luna in note giara ◊ nédida est sa cara candho unu est sintzeru o una boghe connota
Tradutziones
Frantzesu
intact,
sain
Ingresu
integral,
healthy
Ispagnolu
íntegro,
sano
Italianu
ìntegro,
sano
Tedescu
unversehrt,
unbescholten,
makellos.
sànu , agt, nm, pps: Definitzione
nau de gente, animales, matedu, frutuàriu, chi no tenet maladia, chi no portat mància e ne difetu perunu; nau de cosa, chi no faet male o, antzis, chi faet bene a sa salude; nau de unu po su fàere, chi est bonu, onestu (a/c.: si narat fintzes coment'e pps.)/ min. sanedhu, sanichedhu
Sinònimos e contràrios
líaru,
síncaru
/
sanidosu
| ctr.
demadu,
malàdiu,
temosu,
tunconidu
Maneras de nàrrere
csn:
sanu che pische = sanu de abberu; male sanu = chi est tunconidu, chi tenet neghe a su saludu; si ti cheres sanu… = mineta
Frases
sanedhu est naschiu su pitzinnu nobu? ◊ zughet sas ancas sanas e fortes de pòdere caminare ◊ mellus pòberu e sanu chi no ricu e malàidu ◊ no sos sanos tenent bisonzu de cura, ma sos malàidos ◊ si ti cheres sanu bae a su cumandhu!
2.
in montes bi at aera sana ◊ màndhigu bambu màndhigu sanu
3.
fit ómine onestu e de sentiu sanu
4.
ischidu chi Cristos aiat sanu unu tzegu in sàpadu, sos Fariseos intrant in cundierra pro lu acusare ◊ los at sanos dae maladias malas
Sambenados e Provèrbios
prb:
a linna sana no dh'intrat brèmini
Ètimu
ltn.
sanus
Tradutziones
Frantzesu
sain
Ingresu
healthy
Ispagnolu
sano
Italianu
sano
Tedescu
gesund.