cunséltu , nm, agt: cussentu,
cussertu Definizione
su èssere comente si tocat, chistiu, assentau, sanu, bene cuncordau, in paghe, de acórdiu, nau de unu, de una cosa, de unu logu (a bortas fintzes pps. de cussertare); càntigu a tenore
Sinonimi e contrari
assentu,
cuncórdia,
óldine
/
cuncordu,
cunseltadu
| ctr.
iscunsertu,
isórdulu
Modi di dire
csn:
pònnere su logu in cussertu = remonire, allichidiri su logu; cantare a c., cussertu de tenores = cuncordu, càntigu de sos prus antigos de sa tziviltade sarda; èssere de malu cussertu = de índula mala, reberde, tostorrudu
Frasi
istant in bonu cussertu respetèndhesi parebare ◊ a bi ndh'at de cussertu in cussa domo… totu betada apare la tenent! ◊ no bi ndhe at de cussertu in sa famíllia chi su babbu o sa mama sunt dados a su físsiu ◊ est bénnidu isse, ca nachi poniat sa zente in cussertu ◊ teniat bisonzu de pònnere cussentu in sas ideas suas ca giughiat su coro brincandhe che macu
2.
como l'azes cusserta, sa Sardigna!…
3.
za ses cussertu cun cussa ruta chi as dadu!…◊ chimentu, atitos, càntigos de mortu, iscracàllios de risu matzoninu, mumujones de bentu… s'inferru cunzuntu: totu custu cunsertu mi batiat s'ànimu a pitu ’e dentes! (G.Ruju)◊ ite cussentu bi aiat totindunu in cussa domo!…
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
ordre,
sain,
fonctionnant
Inglese
tidy,
working,
sound
Spagnolo
orden,
arreglado,
funcionante,
sano
Italiano
órdine,
compósto,
ordinato,
funzionante,
sano
Tedesco
Ordnung,
geordnet,
funktionierend,
gesund.
líaru , agt: lieru,
líeru Definizione
su significau de su foedhu fut antigamente cussu de líbberu, nau de su serbidore chi s'iscabbulliat de su mere, fut a contu suu in totu e gosàt de totu is diritos: como dhu narant pruschetotu de frutu, de gente, de animale chi no tenet neghe peruna, chi est bellu sanu; si narat in su sensu de líbberu e in su sensu de deretu puru, ténneru (nau de matas e fintzes de gente)
Sinonimi e contrari
daretu,
sanu,
síncaru
/
líbberu
| ctr.
demmu,
mantzadu,
neciadu
Frasi
frutuàriu lieru ◊ no est ómine lieru, cussu, no: est sempre curendhe! ◊ su catigadore est betzu, sicu ma lieru ◊ est fémina gentile e risulana, liera e bella
2.
sentidus lierus ◊ s'àbbile atzuda e liera costoit su nidu in punta de sa rundha ◊ candho líera apo a èssere dae impignos bi apo a bènnere che monza in Terra Santa
3.
mama mia a otanta annos fuit líara che pinna e che zughiat cantaganta unu sacu de patata subra su cúcuru (Z.A.Cappai)◊ su biadu de babbu candho fiat birde fiat líeru che canna
Etimo
ltn.
liber, libera
Traduzioni
Francese
intègre,
sain
Inglese
integral
Spagnolo
íntegro
Italiano
ìntegro
Tedesco
unversehrt.
nédidu , agt Definizione
nau de gente e de frutu, chi no tenet neghe, sanu, chentza pecos; si narat fintzes in su sensu de craru, singillu, connotu
Sinonimi e contrari
bonu,
líaru,
nébidu*,
nidu 2,
sanu
/
ciaru,
ladinu
| ctr.
neciadu,
néciu
Frasi
est nédidu su ranu candho no at difetu perunu
2.
nédida est sa Luna in note giara ◊ nédida est sa cara candho unu est sintzeru o una boghe connota
Traduzioni
Francese
intact,
sain
Inglese
integral,
healthy
Spagnolo
íntegro,
sano
Italiano
ìntegro,
sano
Tedesco
unversehrt,
unbescholten,
makellos.
sànu , agt, nm, pps: Definizione
nau de gente, animales, matedu, frutuàriu, chi no tenet maladia, chi no portat mància e ne difetu perunu; nau de cosa, chi no faet male o, antzis, chi faet bene a sa salude; nau de unu po su fàere, chi est bonu, onestu (a/c.: si narat fintzes coment'e pps.)/ min. sanedhu, sanichedhu
Sinonimi e contrari
líaru,
síncaru
/
sanidosu
| ctr.
demadu,
malàdiu,
temosu,
tunconidu
Modi di dire
csn:
sanu che pische = sanu de abberu; male sanu = chi est tunconidu, chi tenet neghe a su saludu; si ti cheres sanu… = mineta
Frasi
sanedhu est naschiu su pitzinnu nobu? ◊ zughet sas ancas sanas e fortes de pòdere caminare ◊ mellus pòberu e sanu chi no ricu e malàidu ◊ no sos sanos tenent bisonzu de cura, ma sos malàidos ◊ si ti cheres sanu bae a su cumandhu!
2.
in montes bi at aera sana ◊ màndhigu bambu màndhigu sanu
3.
fit ómine onestu e de sentiu sanu
4.
ischidu chi Cristos aiat sanu unu tzegu in sàpadu, sos Fariseos intrant in cundierra pro lu acusare ◊ los at sanos dae maladias malas
Cognomi e Proverbi
prb:
a linna sana no dh'intrat brèmini
Etimo
ltn.
sanus
Traduzioni
Francese
sain
Inglese
healthy
Spagnolo
sano
Italiano
sano
Tedesco
gesund.