Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

abéju , nm Sinònimos e contràrios berinizu, grima, lollória, violu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu obsession, idée fixe Ingresu obsession, fixed idea Ispagnolu manía, obsesión Italianu ossessióne, idèa fissa Tedescu Obsession.

berinízu , nm Definitzione idea mala a essire de conca Sinònimos e contràrios abeju, berrinzu, grima, lollória, violu Frases l'ant leadu a corpos ma no che li est essidu su berinizu de bi torrare a proare! Tradutziones Frantzesu idée fixe Ingresu obsessed idea Ispagnolu obsesión Italianu idèa fissa Tedescu Zwangsvorstellung, fixe Idee.

bidhídhiri , nm Definitzione idea maca, istrambeca, badhine Sinònimos e contràrios adhídhiu, bibbirriu, billèlleres, birbillitzu, bremmigorru, crichivellu, muschinada, píspara, treca, tzelevriada, tzintzirilliu, viúscula, zibbírriu Frases ti ndhe benit, a tie, de bidhídhiris a conca!…◊ no ti sunt passados ancora sos bidhídhiris?! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu idée bizarre Ingresu odd idea Ispagnolu idea peregrina, extravagante Italianu idèa bizzarra Tedescu wunderliche Idee.

gríma , nf Definitzione cosa chi s'istat sèmpere pentzandho, chi si giughet in conca a sa sighia Sinònimos e contràrios abeju, berinizu, violu Frases no mi ch'essint mai dae grima, ca sas anzones meressint sentidas! ◊ sa grima issoro fit de fàghere sa cosa sa die de mesaustu Tradutziones Frantzesu marotte, dada Ingresu fixed idea Ispagnolu manía, idea fija Italianu idèa fissa Tedescu Zwangsvorstellung, fixe Idee.

idèa , nf: bidea, idei, irea, irei Definitzione pentzada o pentzamentu, cosa chi si pentzat, fintzes una genia de determinu o decisione po calecuna cosa, su chi si pentzat o chi si credet de calecuna chistione, su chi si pentzat de fàere (a/c.: prus de una borta si podet agatare iscritu o intèndhere bidea ca, deasi comente sa /b/ a bortas benit bene a che dha trantzire in cuménciu de foedhu, a bortas arrechedit a dha pònnere in foedhos chi però no cumènciant cun custu sonu, e a bortas si faet fintzes chentza bisóngiu perunu) Sinònimos e contràrios credéntzia 1, indenna, pensamentu Maneras de nàrrere csn: zúghere idea, èssere in s'idea de, pònnere s'idea a fàghere una cosa = cherrer fàghere, pessare de fàghere una cosa; fàghere cosa de i. sua = chentza chi bi lu cumandhet neune, solu ca cumprendhet e cheret; dàresi a s'i. mala = ponnirisí a fai mali; cambiare i. = istorraisí, irbortàresi; tzacaresiche un'i. in conca = incaschetare; bogaindi s'i. a unu de ccn. cosa = fàghere passare s'idea; un'idea (nadu pro unu tantu) = pagu pagu, un'aizu Frases mi nat s'idea ca is bagadias ti at a tocai de dhas lassai assébiu! ◊ ello it'est s'idea, chi ses ponindhe sa tiaza in sa mesa?! ◊ nau dh'iat s'idea de si bogai un'arrogu de narboni po dh'arai a trigu ◊ cherzo ischire it'est s'idea chi ti portat custa sera! (G.Budroni)◊ no ndh'at idea de si cojuare, no! ◊ no bi aia pensadu, ma de candho mi ndh'ant faedhadu apo cumintzadu a bi pònnere s'idea 2. candho unu faghet sa cosa de idea sua mancu de sa pelea faghet contu! ◊ lis intonat chistiones fintzas chi benint in s'idea sua ◊ candho li passat s'idea za si at a frimmare! ◊ mancu a ndhe li nàrrere a fàghere gai: tantu za est in cuss'idea!…◊ it'est chi at in idea?! ◊ a is duus giòvunus ant circau de ndi dhis bogai s'idea de sa coja ◊ idea manna teneis, oi, poita a su chi apu cumpréndiu seis preparendi unu grandu festinu!◊ iscusa, ma po immoi non seu in cuss'idea!◊ sunt totu in s'idea de fàghere dinari! 3. si mi dao a s'idea mala, fato istochendhe e ponzendhe a un'ala! 4. po cambiai e po s'istorrai nci bollit nudha, un'irea! Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu idée, conviction Ingresu idea Ispagnolu idea Italianu idèa, convinzióne, intènto Tedescu Idee, Ansicht, Absicht.

ilvéntu , nm: irventu Definitzione cosa noa (mescamente aparíciu, màchina, aina) chi no si agataiat innanti, pentzada o fata sa prima borta, ma fintzes ispediente, unu fàere nou, diferente / inventare irventos = bogare ispedientes Sinònimos e contràrios imbentu Frases cale ilventu bogamus pro no fàghere cussu passu? ◊ est in debbadas onzi ilventu: tantu ista atentu ca so a ojos abbertos! ◊ màchinas noas, ilventos, atretzos, nàralos puru cun faedhu nou! Tradutziones Frantzesu invention, trouvaille Ingresu invention, idea Ispagnolu invento Italianu invenzióne, trovata Tedescu Erfindung, Einfall.

pelèi , nf Definitzione genia de idea firma in conca, calecuna cosa chi si faet chentza tènnere unu motivu precisu Sinònimos e contràrios apeleu Frases candu dhu pigat sa pelei no fait a dhu storrai ◊ immoi est pighendidhu sa pelei po is cosas antigas! Tradutziones Frantzesu idée fixe Ingresu obsession, fixed idea Ispagnolu obsesión, manía Italianu fissazióne Tedescu fixe Idee, Zwangsvorstellung.

pensàda , nf: pentzada, pentzara, pessada Definitzione su pentzare (si narat fintzes incurtzau a sa tónica: pensà); su chi si pentzat o idea, pruschetotu bistu coment'e manera de bínchere una dificurtade, de fàere ccn. cosa Sinònimos e contràrios apensamentu, idea, penseri, pensu / ttrs. pinsada 2. a ndhe faghet, totu, de pessadas su pisedhu!…◊ m'abbàida arratza de pessada, a pònnere fogu! ◊ a ndhe cheres bídere de pessada a pònnere cuss'isterzu in su fogu: lu guastat! ◊ no cretas, prendha amada, chi intre pro ti afaltzare, ca tiat èssere mala sa pensada! ◊ ideas, pessadas, dissinnos, chistionos, istúdiu, totu fit in italianu ◊ a nci betari totu s'abba chi calàt de su monte fut una pensà mala ◊ apu fatu sa pentzara de mi bufai un'ou a surbidura Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu idée Ingresu bright idea Ispagnolu ocurrencia, salida Italianu pensata, trovata Tedescu Denken, Idee, Gedanke.