abejài , vrb Definitzione
pentzare meda o èssere apedhiau a calecuna cosa (giogu, trebbalu, àteru), agiummai maniàticu
Frases
ma lah ca est abejau cun cussa loredha, lah!…
Tradutziones
Frantzesu
se fixer
Ingresu
to be a stickler
Ispagnolu
tener manía
Italianu
avére una fissazióne
Tedescu
eine fixe Idee haben.
berinízu , nm Definitzione
idea mala a essire de conca
Sinònimos e contràrios
abeju,
berrinzu,
grima,
lollória,
violu
Frases
l'ant leadu a corpos ma no che li est essidu su berinizu de bi torrare a proare!
Tradutziones
Frantzesu
idée fixe
Ingresu
obsessed idea
Ispagnolu
obsesión
Italianu
idèa fissa
Tedescu
Zwangsvorstellung,
fixe Idee.
bidhídhiri , nm Definitzione
idea maca, istrambeca, badhine
Sinònimos e contràrios
adhídhiu,
bibbirriu,
billèlleres,
birbillitzu,
bremmigorru,
crichivellu,
muschinada,
píspara,
treca,
tzelevriada,
tzintzirilliu,
viúscula,
zibbírriu
Frases
ti ndhe benit, a tie, de bidhídhiris a conca!…◊ no ti sunt passados ancora sos bidhídhiris?!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
idée bizarre
Ingresu
odd idea
Ispagnolu
idea peregrina,
extravagante
Italianu
idèa bizzarra
Tedescu
wunderliche Idee.
cascabédhu, cascabéllu , nm: cascavèglia,
cascavégliu,
cascavellu Definitzione
idea badhinosa, pistighíngiu, pentzamentu malu; nau de unu, chi dh'ant orróschiu o chi at orróschiu; a logos, genia de sonàgia pitichedhedha / ghetare cascavégliu a unu = ficare ódiu, tírria, menospretziai
Sinònimos e contràrios
bidhídhiri,
bigirria,
erredha,
férnia,
fumacera,
irriolu,
iscrapitzada,
meleda,
zibbírriu
/
ischiglitu
Maneras de nàrrere
csn:
bogai (o bogaisindi) is cascavellus de conca = fàghere lassare (o lassare) sas ideas macas, sos machines; lassai su cascavellu, o is cascavellus; ghetai cascavellu a ccn. = leare a regelu
Frases
e no nci dh'essit su cascavégliu de conca! ◊ podides irmazinare su cascavellu chi mi at postu candho mi at allegadu de "sos àteros astros"! (A.Deplano)◊ issu at ghetau cascavellu a is barracellus e a is canis ◊ bogai su mediori e is cascavèglias!
Ètimu
ctl.
cascavell
Tradutziones
Frantzesu
fantaisie,
idée fixe
Ingresu
fancy,
oddness
Ispagnolu
capricho,
antojo
Italianu
caprìccio,
bizzarrìa,
idèa fissa
Tedescu
Laune,
fixe Idee.
cuncétu , nm: cuntzetu Definitzione
cuncordu de ideas, un'idea pertzisa chi si faghet istudiendhe e cumprendhindhe una chistione; su pessare bene de unu, su ndhe àere un'idea bona, su lu pònnere in càrculu
Sinònimos e contràrios
idea
Frases
custu cuntzetu est riservadu a chie at mente abbista ◊ mi ndhe apo fatu unu malu cuntzetu de cudha pessone! ◊ su cuncetu de sa sterrina no est un'argumentu chi s'isterrit, ma su chi donat s'incidu po fai sa cobertanza, o rima, aundi su poeta narat própiu s'idea chi bollit significai
2.
ti tenia in cuncetu ma tue ti creias tropu! ◊ s'ómine faularzu est tentu in pagu cuntzetu ◊ si a totu protzedis che a mie, nisciunu ti at a tènnere in cuntzetu!
Tradutziones
Frantzesu
idée,
opinion
Ingresu
concept
Ispagnolu
concepto,
opinión
Italianu
concètto
Tedescu
Idee,
Auffassung.
fissatziòne, fissatziòni , nf Definitzione
idea firma, pruschetotu lègia, chi unu no arrennescet a si ndhe bogare de conca; abbitúdine chi unu at pigau
Sinònimos e contràrios
abeju,
berinizu,
grima,
pelei,
violu
/
ttrs. tzirrioni
Tradutziones
Frantzesu
idée fixe
Ingresu
fixation
Ispagnolu
obsesión,
idea fija
Italianu
fissazióne
Tedescu
fixe Idee.
gríma , nf Definitzione
cosa chi s'istat sèmpere pentzandho, chi si giughet in conca a sa sighia
Sinònimos e contràrios
abeju,
berinizu,
violu
Frases
no mi ch'essint mai dae grima, ca sas anzones meressint sentidas! ◊ sa grima issoro fit de fàghere sa cosa sa die de mesaustu
Tradutziones
Frantzesu
marotte,
dada
Ingresu
fixed idea
Ispagnolu
manía,
idea fija
Italianu
idèa fissa
Tedescu
Zwangsvorstellung,
fixe Idee.
idèa , nf: bidea,
idei,
irea,
irei Definitzione
pentzada o pentzamentu, cosa chi si pentzat, fintzes una genia de determinu o decisione po calecuna cosa, su chi si pentzat o chi si credet de calecuna chistione, su chi si pentzat de fàere (a/c.: prus de una borta si podet agatare iscritu o intèndhere bidea ca, deasi comente sa /b/ a bortas benit bene a che dha trantzire in cuménciu de foedhu, a bortas arrechedit a dha pònnere in foedhos chi però no cumènciant cun custu sonu, e a bortas si faet fintzes chentza bisóngiu perunu)
Sinònimos e contràrios
credéntzia 1,
indenna,
pensamentu
Maneras de nàrrere
csn:
zúghere idea, èssere in s'idea de, pònnere s'idea a fàghere una cosa = cherrer fàghere, pessare de fàghere una cosa; fàghere cosa de i. sua = chentza chi bi lu cumandhet neune, solu ca cumprendhet e cheret; dàresi a s'i. mala = ponnirisí a fai mali; cambiare i. = istorraisí, irbortàresi; tzacaresiche un'i. in conca = incaschetare; bogaindi s'i. a unu de ccn. cosa = fàghere passare s'idea; un'idea (nadu pro unu tantu) = pagu pagu, un'aizu
Frases
mi nat s'idea ca is bagadias ti at a tocai de dhas lassai assébiu! ◊ ello it'est s'idea, chi ses ponindhe sa tiaza in sa mesa?! ◊ nau dh'iat s'idea de si bogai un'arrogu de narboni po dh'arai a trigu ◊ cherzo ischire it'est s'idea chi ti portat custa sera! (G.Budroni)◊ no ndh'at idea de si cojuare, no! ◊ no bi aia pensadu, ma de candho mi ndh'ant faedhadu apo cumintzadu a bi pònnere s'idea
2.
candho unu faghet sa cosa de idea sua mancu de sa pelea faghet contu! ◊ lis intonat chistiones fintzas chi benint in s'idea sua ◊ candho li passat s'idea za si at a frimmare! ◊ mancu a ndhe li nàrrere a fàghere gai: tantu za est in cuss'idea!…◊ it'est chi at in idea?! ◊ a is duus giòvunus ant circau de ndi dhis bogai s'idea de sa coja ◊ idea manna teneis, oi, poita a su chi apu cumpréndiu seis preparendi unu grandu festinu!◊ iscusa, ma po immoi non seu in cuss'idea!◊ sunt totu in s'idea de fàghere dinari!
3.
si mi dao a s'idea mala, fato istochendhe e ponzendhe a un'ala!
4.
po cambiai e po s'istorrai nci bollit nudha, un'irea!
Ètimu
itl.
Tradutziones
Frantzesu
idée,
conviction
Ingresu
idea
Ispagnolu
idea
Italianu
idèa,
convinzióne,
intènto
Tedescu
Idee,
Ansicht,
Absicht.
incalchetàre , vrb: incaschetare Definitzione
incasciare o pònnere un’idea firma in conca, fintzes chentza de motivu
Sinònimos e contràrios
incasciae
Frases
si che l'at incaschetadu, como, ca depet fàghere gai, e no lu fúrrias prus dae s'idea sua!
Tradutziones
Frantzesu
se mettre en tête
Ingresu
to be fixed
Ispagnolu
obstinarse
Italianu
fissarsi,
inculcare
Tedescu
eine fixe Idee haben.
incaschetàdu , pps, agt Definitzione
de incaschetare
Sinònimos e contràrios
casaladu,
fichidu,
incasciau
2.
contr'a su comunismu fit incaschetadu dae su tempus de sa gherra de Ispagna
Tradutziones
Frantzesu
fixé
Ingresu
fixed
Ispagnolu
fijar
Italianu
fissato
Tedescu
von einer fixen Idee besessen.
pelèi , nf Definitzione
genia de idea firma in conca, calecuna cosa chi si faet chentza tènnere unu motivu precisu
Sinònimos e contràrios
apeleu
Frases
candu dhu pigat sa pelei no fait a dhu storrai ◊ immoi est pighendidhu sa pelei po is cosas antigas!
Tradutziones
Frantzesu
idée fixe
Ingresu
obsession,
fixed idea
Ispagnolu
obsesión,
manía
Italianu
fissazióne
Tedescu
fixe Idee,
Zwangsvorstellung.
pensàda , nf: pentzada,
pentzara,
pessada Definitzione
su pentzare (si narat fintzes incurtzau a sa tónica: pensà); su chi si pentzat o idea, pruschetotu bistu coment'e manera de bínchere una dificurtade, de fàere ccn. cosa
Sinònimos e contràrios
apensamentu,
idea,
penseri,
pensu
/
ttrs. pinsada
2.
a ndhe faghet, totu, de pessadas su pisedhu!…◊ m'abbàida arratza de pessada, a pònnere fogu! ◊ a ndhe cheres bídere de pessada a pònnere cuss'isterzu in su fogu: lu guastat! ◊ no cretas, prendha amada, chi intre pro ti afaltzare, ca tiat èssere mala sa pensada! ◊ ideas, pessadas, dissinnos, chistionos, istúdiu, totu fit in italianu ◊ a nci betari totu s'abba chi calàt de su monte fut una pensà mala ◊ apu fatu sa pentzara de mi bufai un'ou a surbidura
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
idée
Ingresu
bright idea
Ispagnolu
ocurrencia,
salida
Italianu
pensata,
trovata
Tedescu
Denken,
Idee,
Gedanke.
pénsu , nm: pentzu,
pessu Definitzione
sa capacidade chi tenet sa mente de pentzare, de arregòllere, contivigiare, fàere e manigiare ideas cuncordas; cosa chi si pentzat, idea, fintzes in su sensu de su chi si iat a bòllere fàere
Sinònimos e contràrios
apensamentu,
pensada
Maneras de nàrrere
csn:
leare, picare unu p. = ischire e detzidire su de fàghere in d-una dificurtade; bíderesi o istare pessu = in pentzus, pentzendi, pensativu, in dificurtade manna de no ischire a ue si dare sa conca; fai o nàrriri una cosa a p. = a pessamentu, a immazinassione; èssere in pessos = dudosu, pentzendi, sentza de isciri su de fai; mancu a pensu! = mancu pro sonnu!, nono própiu!, mancu a bi pessare!
Frases
Gesús fiat iscriendu in terra totu arregortu in pentzus ◊ sos pessos illàcanant che mariposas in tancas de fiores e inzendrant peràulas chi no tratenet su coro (C.Puddu)◊ mudet in bonu donzi malu pensu! ◊ s'est citiu pariat in pentzus in sèi in sèi
2.
so in pessos a cale iscola m'iscríere ◊ fit in pensos e annuzu ◊ fiat abarrau pagu pagu in pentzus, agoa fut acostiau acanta ◊ no isperamu mancu po pentzu chi sa cosa acabbessit aici (E.Olla)◊ si sa terra ti s'intostat it'est su pessu chi leas? ◊ dego isto pessu ◊ no ischiat su pessu de picare ◊ no mi dh'apu fatu a pensu: dh'isciu! ◊ cale pessu ti at gitu? ◊ inoche bisonzat de picare pessu e imbentare carchi irbirgu!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
pensée,
décision
Ingresu
thought,
decision
Ispagnolu
pensamiento,
decisión
Italianu
pensièro,
decisióne
Tedescu
Denken,
Idee,
Entscheidung.